Templar - 30.10.1912, Blaðsíða 3

TEMPLAR.
63
Um áfengi til almennrar nautnar,
Lauslega þýtt úr:
y>Arnold Muller: Sundhedslœre«,
af S t. B j .
(Niðurl.).
En þá er að athuga, hvort þetta er nú
eins hér heima (í Danmörku; bókin er rit-
uð á dönsku).
Að tilhlutun dr. J. Carlsens hafa dánar-
vottorð frá öllum kaupstöðum í Danmörku
frá árunum 1890—’97 verið rannsökuð,
en af þeim sést, að fullorðnum karlmönn-
um á aldrinum 35—45 ára, hefir 7. hver
maður dáið af „króniskri" áfengisveiklun.
Og þó er auk þess til mesti fjöldi af dán-
arvottorðum, sem ekkert stendur á um á-
fengisveiklun, en þar sem þó alt bendir til
þess, að líffærisveiki sú, sem nefnd er sem
dauðamein, hafi stafað af „króniskri" á-
fengisveiklun, og má jafnvel í mörgum til-
fellum fullyrða það. En læknir sá, sem
gefið hefir út dánarvottorðið, hefir í þeim
tilfellum, af hlífð við ættingja hins látna,
slept orðinu „áfengisveiklun", en nefnt líf-
færissjúkdóm þann, sein áfengisveiklunin
hefir valdið.
Þessi dánarvottorð eru þvi í raun og
veru rétt, þótt þau segi ekki beran sann-
leikann. En það sem ekki er rétt við þetta
er það, að dánarvottorðin eru fengin ætt-
ingjunum í hendur. Því væri svo ekki,
þyrfti læknirinn aldrei að hlífast við að
nefna dauðameinið réttu nafni.
En taki maður nú með öll þau dánar-
vottorð, þar sem lesamáorðið: „Afengis-
veiklun" milli línanna, þá kemst maður að
þeirri niðurstöðu, að líklegast er að meira
en 6. hver maður á aldrinum 35-—45 ára,
hafi dáið beinlínis af „króniskri" áfengis-
veiklun.
Og þetta kemur heim við aðra athugun,
sem dr. G. Paulsen hefir gert um dánar-
tölu í einum af stærri kaupstöðum vorum
með tilheyrandi nágrenni. Og þótt hann
teiji með fullorðnum alla þá, sem eru orðn-
ir fullra 20 ára, — og getur maður þó varia
búist við að finna hjá svo ungum mönn-
um nema að eins byrjun til „króniskrar"
áfengisveiklunar —, þá kemst hann þó að
þeirri niðurstöðu, að dauði 5.—6. hvers
manns hafi beinlinis stafað af „króniskri"
áfengisveiklun. Og auk þess finnur hann
út, að hún hefir verið ein af aðalorsökun-
um til dauða 3.-4. hvers manns.
Það getur nú hver maður séð, að tala
reglulegra drykkjuríita i þessum bæjum
er ekki svo há, að það geti gert oss skiij-
anlega þessa feyknar-háu dánartölu af völd-
um áfengisins. Rannsóknir þessar sýna oss
því með öðrum orðum, að veiki þessi nær
langt út yfir hin reglulegu drykkjuskapar-
takmörk. Að eins með því að taka það í
reikninginn, að fjöldi manna, sem að eins
neyta áfengis í „hófi“, fái veikina lika, þá
getur maður gert sér skiljanlega þessa háu
tölu, sem maður fær út.
Og þó verður maður að athuga það, að
hér er að eins að tala um áfenglsveiklun-
ina á versta og hæðsta stigi, nefnilega þar,
sem hún leiðir menn i gröfina. En á allri
þeirri leið, frá því hún byrjar og til þess-
ara endaloka, er svo feykilega mikið af
veikindum og kvöl, sem engar þjóðhags-
skýrslur geta frætt mann um.
Enn þá er eftir að nefna þann eiginleika
áfengisveiklunarinnar, sem líklegast er
einna mikilvægastur.
Mjóg nákvæmar rannsóknir hafa sýnt, að
áfengisveiklunin hefir víðtækari áhrif til
úrættunar en nokkuð annað, sem úrkynj-
un getur valdið, með því að afkvæmin
fæðast veik.
Veiklun sú á öllu líffærakerfinu, sem á-
fengisneytandinn bakar sjálfum sér, með því
að eyðileggja likamshreysti sína smátt og
smátt, verður ekki séreign hans eins, heldur
erfa líka börnin hans það. Og í þessu er
mesta bölvun áfengisnautnarinnar fólgin.
Sá, sem stöðugt daglega neytir áfengis,
„afnvel þótt i „hófiu sé, og þannig stöðugt
og örugt ryður hinni „krónisku" áfengis-
veikun braut í líkama sínum, hann ætti
að vita, að hann gerir meira en það eitt.
Þvi svo framarlega sem hann eignast af-
kvæmi, munu áhrif áfengisins einnig ná
til barnanna, þannig, að þau fæðast í heim-
inn verr þroskuð, bæði líkamlega og and-
lega, heldur en þau hefðu orðið, ef for-
eldrarnir hefðu verið heilbrigð.
Það er ekki að eins reynsla læknavís-
indanna sem stöðugt sýnir oss hversu mikla
þýðingu þessi eiginleiki áfengisveiklunar-
innar hefir, heldur hafa menn fengið stað-
festingu á því með margvíslegum og ná-
kvæmum rannsóknum. Grafist maður eftir
því, hvernig ættarstofn barna þeirra er,
sem fæðast heilsulaus og sérlega móttæki-
leg fyrir veikindi (t. d. berklaveiki), eða
sem eru illa gefin andlega, þá kemst mað-
ur að þeirri niðurstöðu, að í langflestum
tilfellum hafa foreldrar þeirra, annaðhvort
eða bæði, verið áfengisneytendur.
Og um börn þau, sem fæðast reglulegir
hálfvitar eða fábjánar, eða á einhvern ann-
an hátt afbrigðileg (abnorm), er alveg sama
að segja. í langflestum tilfellum finnur
maður, að hið veika heilastarf barnsins er
arfur, sem stafar af veiklun hjá forelarun-
um öðru eða báðum. Og jafnaðarlegast
verða börn áfengisneytenda sjálf drykkju-
menn.
Það er ekki sjaldgæft, að slíkum árás-
um á áfengið er svarað með því, að benda
á ákveðna menn, sem hafa drukkið mjög
mikið, en þó alt af verið hraustir og með
fullum burðum, og þar á ofan orðið mjög
gamlir.
En þetta sannar ekki neitt. Því þessir
menn hafa í arf frá feðrum sínum eignast
framúrskarandi sterkbygðan iíkama, svo
hraustan, að varla er hægt að eyðileggja
hann. Á slíkum undantekningum frá að-
alreglunni er ekkert hægt að byggja.
Og svo annað, að það er alls ekki svo,
að þessi áfengisnautn skilji engin merki
sín eftir önnur en þau, að hafa veitt mann-
inum sjálfum gleði óg ánægju það augna-
blikið. Það þýðir ekki nokkurn hlut að
leita að afleiðingunum hjá þessum manni
sjálfum, svo óeyðanlegur hefir hinn góði
arfur hans verið; maður verður að leita
að þeim hjá börnum hans. Og næstum
undantekningarlaust finnur maður, að það
eru þau, sem verða að bera afleiðingarnar
af líferni föðurs síns. Veikindi þau og
veiklun, sem líkami hans gat varist, ná
að ræta sig i börnunum alt frá því að þau
sáu dagsins ]jós.
Það er mjög almenn skoðun, að þar sem
áfengi er stundum notað sem meðal í veik-
indum, sanni það að rétt, sé að nota það
í daglegu lífi. En væri reynt að beita
þessari sömu sönnun gagnvart öðrum eit-
urtegundum, sem notuð eru af læknum,
þá mundi mönnum þykja hún í meira lagi
kjánaleg.
En þó að það liggi algerlega fyrir utan
það, sem hér er um að ræða, að tala um
verðmæti áfengis sem meðals, þá er þó
eitt atriði við það, sem ekki má sleppa.
Þess var þegar getið þar, sem rætt var
um magakvef, hvilíku feikna táli menn
beita líkama sinn, með því að nota áfeng-
ið sem meðal við meltingarsjúkdómum,
einkum sem ýmisleg „Inttermeðul".
Því var þá lýst hvernig hin lamandi á-
hrif áfengisins á líffærin geta gert það að
verkum, að mönnum finst þeim batna, án
þess þó að svo sé á nokkurn hátt. En
það eitt er vist. að áfengið gerir ekki hið
minsta gagn, heldur ætíð skaða, með því
að það hindrar meltinguna og hefir eyði-
leggjandi verkanir á starfsemi magans,
hvort sem þess er neytt í smáum eða stór-
um skömtum. Og í þessu tilliti kemur
alveg í sama stað niður, hvort þess er
neytt sem brennivíns, víns, öls, eða það
er blandað með „bitter“-efnum.
Rómverska konan.
Saga eftir Paul Heyse.
(I'raœh.).
Móðir mín tók f handlegg mér. Þú ert frá-
vita, Gemma, sagði hún. Ætlarðu að baka
þér allra þessara erfiðleika fyrir þennan dauð-
vona mann? Við höfum ekkert rúm handa
honum. — Ég last hann í rúmið mitt, sagði ég;
ég hefi auk þess ekki getað sofið og það
var rödd frá himni, sem vakti mig, meira að
segja um miðja nótt. Og ég bætti við: Ef
þið eruð bæði svo harðbrjósta, þá get ég
alveg verið án ykkar; ég hefi næga krafta og
get því ein borið hann upp stigann. Svo tók
ég undir hendur yðar, og af því ég var svo
reið út af þrákelkni þeirra, þá gat ég beitt
miklu meira afli en annars. En þá tóku þau
líka á og þrátt fyrir það gekk erfiðlega að
koma yður upp stigann, því þér eruð sannar-
lega enginn fífupoki — (svo hló hún hátt og
ég gat ekki heldur varist hlátri) — og þó
þér hefðuð ekki meðvitundina, stunduð þér
óaflátanlega, því óhræsis hnífurinn stóð fastur
í öxlinni á yður. Svo varð Girolamo að hlaupa
til Susina læknis og þér voruð lagður bindum;
móðir mín sótti ís til San Giovanni-spítalans
og skraddarinn þvoði þá um nóttina þrepin
og götuna fyrir framan húsið með volgu vatni
og bar ösku á blóðblettina, sem ekki var unt
að þvo af. Sjáið nú til, þannig hefi ég her-
tekið yður og áður en þér getið jafn-létt og
fuglinn flogið niður stigann, sem yður var
mjakað upp eins og helgillkani, læt ég yður
ekki lausan; það megið þér vera viss um.
Farið nú að sofa; við höfum nú þegar rabbað
meira en góðu hófi gegnir«.
Hún hneigði sig og ætlaði að fara burt, en
ég náði í skykkjuermi hennar og hélt henni
fastri.
»Frú Gemma«, sagði ég. »Þér eruð engill
frá himnum kominn. Ef ég að eins hefði mist
blóðið yðar vegna, sem rann úr öxlinni á mér
um nóttina, þá hefði ég aldrei séð eftir því.
Og til endurgjalds lofa ég yður þvt að hlýðn-
ast yður í öllu og vera yður byrði þangað til
að þér sjálf vísið mér á dyr. En gerið það
fyrir mig að láta mig einhvern staðar út f
horn, þar sem ég yrði yður til minni trafala.
Þegar ég hugsa um það, að rúmið þetta —
og hvar getið þér nú hvílt yður ?
»Ég um það«, sagði hún og hló um leið.
»Fyrst um sinn þarf ég ekki iúm, því við
vökum yfir yður til skiftis, móðir mfn og ég,
og sú, sem ekki vakir, hallar sér hjá Bicettu.
Jíæsfa blað 10. nóvember.