Templar - 01.01.1925, Blaðsíða 1

TEMPLAR.
XXXVIII.
Reykjavik, jan. 1925
G/eði/egt nýár!
Tvær stefnur.
Baráttun milli bannvina og bann-
fjenda harðnar með ári hverju, og það
«r engum vafa undirorpið, hver verða
muni lok hennar.
Lað er fróðlegt að gefa því gaum,
hvernig menn skiftast í flokka um bann-
málið.
Fyrir 60 árum geisaði borgarstyrjöld
í Bandaríkjum Norður-Ameríku. Deilan
var um það, hvort blámenn þar í landi
skyldi verða aðnjótapdi borgaralegra
rjettinda. Lok ófriðar þessa munu kunn
meginþorra lesenda vorra. Þeir, sem
börðust fyrir þrælahaldinu, voru keyrðir
í kútinn. Jafnrjettis- og bræðralags-
stefnan sigraði.
Stóreignamennirnirisuðurhluta Banda-
ríkjanna, þeir sem ráku baðmullar- og
tóbaksrækt í stórum stíl, vildu halda
blámönnum utan við lög og rjett, nota
þá sem vinnudýr. Peningalýðurinn kærði
sig kollóttan um mannrjettindi öðrum
til handa en sjálfum sjer: Stefnu þeirra
má einlcenna með orðunum: Rjettindi
ríkum, ''en skuldugum skyldur.
Sagan um Prælastriðið í Ameríku
bregður birtu yfir baráttu þá, sem nú
er háð í heiminum miili bannmanna
og' andbanninga. Andbanninga i öllum
löndum er yfirleitt að leita í sama flokki
manna í þjóðfjelaginu, er fyrrum hjeldu
dauðahaldi í þrælahald og þrælasölu.
Auðmennirnir fylla að kalla má eiu-
dregið flokk andbanninga, auðvitað sjer
í lagi þeir, sem fást við vínyrkju og
vínsölu. Peir benda til fortíðarinnar og
leita máli sínu stuðnings þar, alveg eins
og fyrirrennarar þeirra, formælendur
þrælahaldsins, gerðu á sínum tíma. En
þeir sigla með lík í lestinni, eins og
skoðunabræður þeirra fyrrum.
Fáir munu þeir, er þekkja sögu
Bandarikjanna, að eigi elski þeir og
virði öllum fremur Abraham Lincoln,
þenna fræga brautryðjanda bræðralags-
stefnunnár. — En hvílíkum svívirðing-
um var eigi reynt að hlaða hann, meðan
á ófriðnum stóö veslra. Hann átti ekki
því láni(I) að fagna, að the upper ten
(æðri stjeltirnar) í Englandi sæi sjer
fært að kalla hann gentleman (fyrir-
mann eða göfugmenni). Og hvað olli
þessu? Því er fljótsvarað. Hann var
ekki oddborgari. Hold af holdi alþýðu
og blóð af hennar blóði var hann, »sem
rauðaviður rekinn af hafi«. Oddborg
óttaðist byltingu, breytingu, því að nú
var maður kominn til valda, sem hugs-
aði rjett og vildi vel«. Hann valdi sjálf-
ur veginn, honum auðnaðist að leysa
fjöturinn af blámönnum Ameríku, en
hann fjeli líka fyrir morðkuta brodd-
borgaralýðsins. — Nú keppast þeir um
að heiöra hann.
Vjer tölurn um tvær stefnur. — Um
daginn bauð Stórstúkan Akureyrarbúum
á leiksýningu. Leikurinn heitir »Tárin«,
eftir Pál J. Árdal skáld á Akureyri. Var
hann sýndur f úlbreiðsluskyni. Er hann
bæði prýðilega saminn og var, að allra
þeirra sógn er sáu, ágætlega leikinn.
Hann sýnir baráttuna milli tveggja
stefna, lífsstefnunnar og helstefnunnar.
Good Templarreglan berst undir merkj-
um lifsstefnunnar. Hún er andstæð
þrælahaldinu, af því að hún er reist á
þeim grundvelli, sem heilir bræðralag
mannanna. Hún lætur sjer því eigi á
sama standa um náungann. Hún býður
lífsins mikla mætti, kærleikanum, þjón-
ustu sína, — og fyrir dýrð hans hörfar
myrkrið af hálsunum og ljóma slær á
fjöllin af bíysum hans. — Og vjersigr-
um undir merkjum þessa konungs.
Vjer viljum eigi vita af mannkyninu í
þrælahaldi Bakkusar. Pað er megin-
þátturinu. Vjer viljum fá því til vegar
komið, að áfengið sje »lokað inni í eit-
urskápum lyfjabúðanna, alveg eins og
moríín, ópíum eða aörar slíkar eitur-
tegundir«.
En venjan segir nei — og allir hennar
þrælarl
Bannlögin voru einu sinni kölluð
þrælalög af andstæðingum þeirra hjer á
landi. Petta er rjett að því leyti, að þau
eru fyrst og fremst, þessi lög, Tyrir
þræla áfengisins, [þá sem Bakkus hefir
þrælkað og haldið ijíánauð. Tilgangur
laganna er að leysa þá úr ánaúðinni.
En mótstöðumenn laganna eru fylgjandi
þrælahaldinu. Einkunnarorð þeirra er:
»S/a//r leið sjalfan þig«. Var það ekki
Iíain, sem sagði, þegar hann var spurð-
ur um Abel: »Á eg að gæta bróð-
ur míns?« — Einkunnarorð bannmanna
er: Vjer eigum að gœta bróður vors.
Pað er munurinn.
En — nú kemur andbanningur fram
úr hópnum, líklegu nokkuð spekings-
legur á svipinn (vjer höfum sjeð þá og
heyrt /marga slika) og segir, »að það
sje ekki til neins að hafa svona lög,
I. blað.
því að þau sjeu svo mikið brotin«
(hans eigin orð). Vjer höfum heyrt
þessi orð sjálfsagt hundrað sinnum eða
oftar, þegar rætt hefir verið um bann-
lögin. Eftir þessari kenningu ætti ekki
að leggja bann við þjófnaði, manndráp-
um og öðru slíku. Eftir þessari kenn-
ingu ætti að gefa upp vörnina í mann-
heimi í viðureigninni við Hel og lið
hennar. Pessi fáránlega kenning and-
banninga er þrotalýsing, Allir þessir
andbanningar eru vægast sagt veilir f
trúnni á framför mannkynsins. Pað er
mergurinn málsins. Þeir eru svo blindir
að halda, að ákvörðun mannsins sje
ekki æðri en það að vera þræll.
Good-Templarar hylla lífsstefnuna, en
andbanningar helstefnuna. Pað er mun-
urinn. Meðan helstefnan hrósar sigri í
heiminum, horta heilir herskarar manna,
sem einu sinni voru líklegir sjálfum sjer
og öðrum til þrifnaðar, döprum augum
á rústir margra æfiára. Alstaðar þar
sem helstefnan mótar lagasetningu þjóð-
anna á slikt sjer stað. Pjóðfjelagið
verndar þá, sem lævíslega leiða einn af
öðrum á vegu ógæfunnar í svívirðilegs
ávinnings skyni. Andbanningar vilja
fyrir hvern mun halda i þessa vernd.
Svona hefir vaninn blindað augu þeirra,
svona fjandsamlegir eru þeir nýbreytn-
inni.
Á vorum dögum geisar ægileg þræla-
styrjöld. Good-Templarar hófu bann-
lagastefnuna í heiminum. Vjer viljum
leysa mannkynið undan áfengisbölinu
með lögum. Vjer sækjum fram gegn
herskörum Heljar. Vjer berjumst undir
merkjum bræðralagshugsjónar og jafn-
rjettis. — Mótstöðumenn vorir segja:
Látið þið rœflana ganga í bindindi, en
lofið oss að vera i friði við flöskuna!
Pessi afstaða dæmir sig sjálf. Öðru
megin en sjerhyggjan i oddborginni,
hinum megin bróðurhöndin fram rjett
til hjálpar í kærleika.
Pað er mikið talað um smj'glarana
nú á dögum, og það er mjög eðlilegt,
því að þeir eru talsvert athyglisverður
flokkur í heiminum. Peir græða, margir
þeirra, of fjár á atvinnurekstri sinum,
bæði fyr og nú. En þeir eru engin ný-
lunda. —
Innílutningur þræla í Bandaríkin var
bannaöur fyrir fult og alt 1. Jan. 1808.
Gerðust margir til þess upp frá því um
hríð, þar á meðal Norðmenn, að smygla
þrælum til Bandaríkjanna. Peir gerðu
það af fíkn í svívirðilegan fjárgróða,
alveg eins og Norðmenn og aðrir, sem
nú smygla áfengi lil Bandaríkjanna og
annara bannlanda.
Atferli þrælasmyglaranna í byrjun 19.