Ný þjóðmál - 28.06.1974, Qupperneq 5

NY ÞJOÐMAL
5
--J
Kristján Ingólfsson:
Hvers vegna ?
— vegna þess
NOKKUR ORÐ AF GEFNU TILEFNI
Eysteinn Jónsson ólafur Ragnar Grlmsson
Um fjögurra áratuga skeið
hefur Eysteinn Jónsson verið
ókrýndur höfuðsmaður aust-
firskra framsóknarmanna, einn
af áhrifamestu stjórnmála-
mönnum þjóðarinnar, og hin
siðustu árin einn virtasti
leiðtogi hennar og óumdeildur
ágætismaður.
Þegar hann 26 ára gamall
blaut sæti á Alþingi sem þing-
maður Sunnmýlinga var hann
þegar orðinn þekktur stjórn-
mála- og umsýslumaður. Hafði
þá þegar verið helsti forsvars-
maður Framsoknarflokksins i
fjármálum um 2 — 3 ára skeið,
og skattstjóri i Reykjavik i 2 ár,
eða frá 24 ára aldri.
Það er ekki meiningin með
oröum minum hér að taka að
rita ævisögu Eysteins
Jónssonar. Það vona ég að hann
geri sjálfur, endist til þess lif og
heilsa, og ég veit að þar yrði
mikill fróðleikur á ferð.
Það knýr mig hinsvegar til að
rita þessar linur, að við Aust-
firðingar fengum fyrir ekki
löngu kveðjur frá þessum góða
vini okkar með beiðni um að
gera það, sem bæði mér og
mörgum öðrum baráttufélögum
hans frá liðnum árum er þvi
miður ekki unnt að verða við.
Hann er nú kominn i heiðurs-
sætið á listanum sinum,
blessaður, stendur ekki lengur i
brúnni, en situr I hvildarskjóli á
þilfari, þaðan sem hann kallar
til okkar austfirskra kjósenda
neyðarhrópi og biður okkur
sem nokkurs metum orð hans,
að styðja nú B-listann i
kjördæminu, en kasta ekki
atkvæðum okkar á „sprengi-
lista”, er á ferð sé hér i Austur-
landskjördæmi.
„Allt vil ég fyrir þig gera,
Zimsen minn, en biddu mig ekki
um þetta”, varð Þórarni gamla
utanbúðarmanni hjá Zimsen-
verslun forðum að orði, þegar
húsbóndinn skipaði honum að
draga að húni danska fánann,
daginn sem öll Reykjavik
flaggaði hvitbláni i mótmæla-
skyni við danska árás á þetta
islenska þjóðernistákn.
Eitthvað svipað mun okkur
ýmsum vinum Eysteins hafa
orðiö i huga. Við virðum
manninn og drengskap hans, en
ekki einu sinni hann getur
fengið fólk til að gera það, sem
brýtur I bága við sannfæringu
þess.Það er I fullu samræmi við
orð Hallgrims Péturssonar
„vinn það ei fyrir vinskap
manns að vikja af götu sann-
leikans”.
Eysteinnveit vel . .
Eysteinn Jónsson veit ósköp
vel, að löng atvikakeðja liggur
að baki F-listaframboðsins hér I
kjördæminu. Hann veit, að þar
er i efsta sæti maður, sem hann
æ ofan i æ I samtölum við annað
fólk hefur lýst yfir, að þörf sé á,
að komist á Alþingi.
Eysteinn Jónsson veit manna
best, að þær vonir og
hugmyndir, sem hann átti sér
um Framsóknarflokkinn i
s t jó r n a r a n d s t öð u n n i á
Viðreisnarárunum — um
forystuflokk isl. alþýðu til
sjávar og sveita — flokk
jafnaðar- og samvinnumanna —
þær eiga ekki upp á háborðið hjá
flokksforystunni i dag. Sú
forysta vill miðflokk, sem getur
látið bjóða i sig á báðar hendur.
Eysteinn Jónsson veit manna
best af hverju hann hætti
formennsku i Framsóknar-
flokknum i blóma lifsins. Það
skyldi þó ekki vera, að þessum
sömu öflum og nú halda um
stýri flokksskútunnar hafi þótt
hann kominn nokkuð langt til
vinstri, og hann hafi verið látinn
finna hvað til friðarins heyrði.
Spyr sá sem veit.
Eysteinn Jónsson veit ósköp
velhvernig þau uppboðsöfl, sem
flokknum stýra i dag, hafa
misnotað valdastofnanir hans
til þess að hnekkja áhrifum
vinstriarmsins i flokknum, og
hann veit, að á síðasta mið-
stjórnarfundi voru allar tillögur
vinstriarmsins stráfelldar,
samkvæmt dagskipan flokks-
forystunnar, m.a. sú, að
flokkurinn beitti sér fyrir
myndun vinstristjórnar að
afloknum kosningum.
Og ofan á allt þetta veit
Eysteinn Jónsson hvernig staðið
var að framboði flokksins hér:
samhljóða samþykkt siðasta
kjördæmaþings um skoðana-
könnun kastað fyrir róða, en
kjörstjórn sem stýra átti
skoðanakönnuninni gerð að
uppstillingarnefnd. Henni var
gert að stilla upp framboðs-
listanum, og sá listi hennar var
lagður fyrir u.þ.b. 40 syfjaða
menn daginn eftir kosninganótt,
þegar framboðsfrestur var á
þrotum.
Það er ekki að ástæðulausu,
sem þessi reyndi stjórnmála-
maður rekur nú upp neyðaróp
og varar við „vondu
strákunum”.
2 — 2 — 1
Stjórnmálaflokkur og
knattspyrnufélag eru ekki það
sama. Maður heldur endalaust
með sir.u gamla félagi, en hver
fylgir stjórnmálaflokki, sem
stefnir i öfuga átt við skoðanir
hans.
Framsóknarflokkurinn hefur
oft gengið krókaleiðir, stundum
sveigt til vinstri, stundum til
hægri.
Nú er hægra veður I lofti.
Þeir, sem prilað hafa upp i
valdastöður Framsóknar-
flokksins, eru ekki vinstrimenn.
Þeir fóru i vinstristjórn siðast af
þvi, að kjósendur vildu slika
stjórn, og Eysteinn Jónsson sá
um að sliku boði var hlitt.
Nú er hann kominn i hvildar-
stólinn blessaður, og mun
komast að þvi hjá þeim, sem
erfðu völd hans, að það eru ólik
kjör hvað áhrif snertir að vera
farþegi, en að vera kaftéinn
Og enginn þarf að ætla, að
Tómas Arnason taki einhverja
vinstri sveigju. Hann mun að
vanda kjósa að beygja á stjórn-
borði.
Kjördagur er fyrir stafni, Um
fimm kosti eigum við hér að
velja:
• Alþýðuflokkinn, sem byggt
hefur kosningabaráttu sina
hér á misskilningi, og verður
varla tekinn alvarlega, þrátt
fyrir mæta drengi á
framboðslista.
• Alþýðubandalagið og
Framsóknarflokkinn, sem
fá munu sina tvo þing-
mennina hvor flokkur. Þriðji
maður Framsóknarflokks-
ins er löngu fallinn, og engin
leið að gráta hann úr helju.
Framsóknarflokkurinn mun
þó enn sem fyrr eiga
umframatkvæði, þvi þrátt
fyrir allt er hann lang-
stærstur i kjördæminu og fær
sina 2 menn, þótt allt leiki á
reiðiskjálfi.
Hér eiga þvi vinstrisinnaðir
framsóknarmenn leikinn.
Með þvi að kjósa B-listann
eiga þeir á hættu að leika sig
áhrifalausa i hópi hinna
umframatkvæðanna. Með
þvi að kjósa F-listann, gera
þeir þrennt:
• Kjósa á þing mann, sem án
efa mun verða i hópi
forystumanna lands og
þjóðar.
• Fella Sverri Hermannsson,
þingmann Reykja-
vikurtogaranna ögra og
Vigra, þingmann þeirrar
Viðreisnar, sem ólm er i að
ganga aftur Austurlandi og
landinu öllu til óþurftar.
• Tryggja landinu vinstri-
stjórn, en það verður ekki
gert án þess að F-listinn
hljóti þann þingstyrk, sem
upp á vantar meirihluta,
þegar þingmannatala Al-
þýðubandalags og Fram-
óknar verða lögð saman. Og
sá sigur F-listans verður að
verða slikur, að jafnvel
Tómas Árnason og Jón
Skaftason þori ekki annað en
ganga til samstarfs við
vinstri flokkana.
Og fari svo, trúi ég tæplega
öðru en að gamalkunnur gleði-
vottur færist um andlit vinar
okkar allra, Eysteins Jóns-
sonar.
Olafur Jensson. Kópavogi:
Hvers vegna sundrast
framsóknarmenn nú?
t ágætri grein Andrésar
Kristjánssonar i Þjóðmálum nú
nýlega rakti hann á sinn skýra
hátt þá breytingu, sem orðið
hefur I islenzkum stjórnmálum
frá þvi að Alþýðuflokkurinn og
Framsóknarflokkurinn voru
þar öruggir samherjar á vinstri
væng og þar til nú, er siðustu
sprek Alþýðuflokksins hrekjast
til og frá undir Heiðnabergi
Ihaldsins og Framsóknarflokk-
urinn festist æ meir i sessi með
miðflokkur, sem er jafn reiðu-
búinn til samstarfs við ihald
sem ihaldsandstæðinga eftir þvi
hvort betur þykir henta hverju
sinni.
Grein Andrésar verður ekki
endursögð hér, en hún ætti að
gera hverjum lesanda sinum
ljóst, að fráhvarf Möðruvalla-
hreyfingarinnar og samherja
hennar frá Framsóknarflokkn-
um nú byggist hvorki á stunda-
ágreiningi um timabundin
dægurmál né á framagirni ein-
stakra manna. Þvi er þó mjög á
lofti haldið af andstæðingum, að
þessar ástæður ráði og þá jafn-
framt að skoðanaágreiningur sé
enginn I raun og veru. En það
sem raunverulega býr hér að
baki er i senn djúpstæður
ágreiningur um meginsjónar-
mið og sannfæring um nauðsyn
ákveðinna athafna til þess að
tryggja áframhaldandi vinstri
stjórn.
Það liggur ef til vill I hlutarins
eðli, að þeir, sem vilja fylgja
miðflokki, sem ýmist hallast til
hægri eða vinstri, geri sér ekki
grein fyrir þeim eðlismun, sem
er og verður á hægri og vinstri
flokkum eða a.m.k. láti sér i
léttu rúmi liggja, hvort ofan á
veröur. Þess vegna undrast
þeir, að öðrum skuli vera það
alvörumál, hvert stefnir.
Þeir undrast það um leið, að
þær deilur, sem svo lengi hafa
staöið innan flokksins, skuli nú
hafa leitt til samstarfsslita. En
að þetta gerist einmitt nú, en
ekki einhverntima fyrr, stafar
fyrst og fremst af þvi, að undir
nýrri forystu flokksins hafa eflst
þar til áhrifa þeir menn, sem
berjast hart gegn þvi að marka
flokknum ákveðna stöðu vinstri
flokks. Flokksforystán reyndi
nú ekki sem hinar fyrri að miðla
málum heldur lagðist eindregið
á sveif með miðflokksmönnum.
Miðstjórnarfundurinn
t þessu sambandi má lita að-
eins til miðstjórnarfundarins i
vor. Það hefði verið fróðlegt
fyrir alla þá framsókn'armenn,
sem vilja i alvöru hugleiða þessi
mál, að hlýða þar á málflutning
Ólafs Jóhannessonar og Ey-
steins Jónssonar, er þeir drógu
fram i stuttu máli hugmyndir
sinar um stefnu næstu daga og
vikna. Veður voru þá válynd
mjög i stjórnmálunum, efna-
hagsmálafrumvarpið var til
meðferðar i rikisstjórninni og lif
stjórnarinnar I mikilli óvissu.
Annar þessara manna boðaði þá
stefnu, sem virtist öðrum lik-
legri til þess að rjúfa stjórnar-
samstarfið og opna leiðir til
samstarfs með fhaldinu, en hinn
vildi halda svo á málum, að
tryggt yrði að vinstri stjórnin
gæti lokið sinum höfuðverkefn-
um og gengið siðan sameinuð til
kosninga I haust. Ég læt lesend-
um eftir að geta sér þess til,
hvor flutti hvort mál.
Af miðstjórnarfundinum má
svo enn minna á, að formaður
flokksins gekk þar fram fyrir
skjöldu til þess að verja þá 170
flokksmenn, sem lögðu fast að
ráðherrum og þingmönnum að
bregðast stefnu flokksins i einu
höfuðmáli rikisstjórnarinnar,
og sföan var fellt að kosninga-
kjörorð flokksins yrði: Áfram
vinstri stjórn — ekki hægri
stjórn.
Og enn undrast menn, að
vinstri framsóknarmenn skuli
ekki áfram una glaðir við sitt og
kjósa flokkinn sem fyrr.
Nú má enginn skilja orð min
svo, að ég telji Framsóknar-
flokkinn eða ráðandi öfl hans
eindregið andvig vinstri stefnu
og vinstri stjórn. Ég trúi þvi
Ólafur Jensson
fastlega, að ráðandi menn
flokksins séu fylgjandi vinstri
stjórn — stundum. Það eru ekki
sizt ýmsar ytri aðstæður, sem
ráða þvi, hvað ofan á verður
hverju sinni.
1 siðustu þingkosningum var
það hið nýja stjórnmálaafl,
Samtök frjálslyndra og vinstri
manna, sem úrslitum réði um
það að atlagan að ihaldsstjórn-
inni tókst að þessu sinni, þótt
tvivegis hefði mistekist áður.
Ýmiss konar innanmein sam-
takanna og stefnublinda sumra
foringjanna leiddi þau siðan á
villigötur og hafði nær gert út af
við þau, en með þeim uppskipt-
um, sem þar urðu i sumar og
öllum eru kunn, standa enn góð-
ar vonir til þess, að þau fái á ný
Framhald á bls. 8.