Ný þjóðmál - 16.12.1975, Qupperneq 12

VIÐTAKANDI:
Einar Hannesson:
Veiðieftirlit er fiskrækt
Óhætt mun aö fullyrða, að eftir-
lit hér á landi með framfylgingu
laga um veiði og friðun á íaxi og
silungi hafi löngum verið af afar
skornum skammti viðast hvar. i
nágrannalöndunum er sií sama
saga, að hin almenna löggæsla
hafi reynst vanmegnug að sinna
eftirliti á þessu sérstæða sviði.
Vissulega hefur einnig takmark-
aður skilningur alls þorra al-
mennings fyrr á timum á gildi
þess að ákvæði um friðun og regl-
ur um veiði væru virt, haft nei-
kvæð áhrif.
En breytingar áttu sér stað i
þessum málum, eins og öðrum,
ekki sist vegna aukinnar veiði-
sóknar i lax- og silungsstofnanna,
Krafa kom fram um betri tök til
að tryggja verndun fiskistofn-
anna fyrir ofveiði og veiðinni yrði
meira og jafnar skipt niður á
veiðijarðir. Árið 1932 voru sam-
þykkt á Alþingi lög um lax- og sil-
ungsveiði, sem mörkuðu timamót
i þessu efni með ákvæði um ágætt
skipulag og fasta stjórn veiði-
mála. I lÖgin komu i fyrsta skipti
m.a. ákvæði um sérstakt veiðieft-
irlit.
Sérstakt veiðieftirlit.
Sérstakt veiðieftirlit á þvi ekki
langa sögu hér á landi. Veiðieftir-
litsmaður var fyrst skipaður til
starfa árið 1934 á grundvelli fyrr-
greinds lagaákvæðis, og var það i
Mýra- og Borgarfjarðarsýslu.
Siðan kemur veiðieftirlitsmaður i
Arnessýslu við vatnasvæði Olfus-
ár — Hvitár, strax eftir siðari
heimsstyrjöldina, en i þessum
tveimur héruðum, sem eru mestu
laxveiðisvæði landsins, hefur ver-
ið stöðugt veiðieftirlit alla tið sið-
an. Smám saman hefur komið
veiðieftirlit i fleiri háruð, en nú er
sérstakl veiðieftirlit framkvæmt I
átta sýslum,auk þess sem eftirlit
nær til fimm svæða, er taka til
einstakra veiðivatna: áa eða
stöðuvatna. Um veiðitimann 1974
störfuðu þannig um 20 veiðieftir-
litsmenn, sem skipaðir voru af
landbúnaðarráðherra eftir tillögu
veiðimálastjóra og með sam-
þykki viðkomandi sýslumanns,
sem er að sjálfsögðu yfirmaður
veiðieftirlitsins.
Eitt atriði fiskræktar
Ljóst er að eigi lög og reglur um
veiðiskap og friðun að ná tilgangi
sinum, er frumskilyrði, að lögun-
um sé hlýtt. Veiðieftirlitið á að
stuðla að þessu og tryggja það
eftir föngum. I þessu sambandi
má benda á, að löggjafinn telur
veiðieftirlitið eitt atriði fiskrækt-
ar, sbr. 2. lið 44. greinar lax- og
silungsveiðilaga, enda getur eft-
irlit verið þungt lóð á vogarskál
viðhalds fiskstofns og aukningu
hans.
Mikilvæg ákvæði
Rétt þykir að drepa á nokkur
mikilvæg ákvæði laganna um
veiði og friðun, sem að veiðieftir-
lit athugar sérstaklega.
1. Vikufriðun á laxi og göngusil-
ungi. öll net eiga að vera tekin
upp frá föstudagskvöldi kl. 10 til
þriðjudagsmorguns kl. 10. Sama
regla gildir I sjó sem I fersku
vatni.
2. Hvergi má vera skemmra en
100 metrar-milli fastra veiðivéla
(lagnet, króknet) og þó eigi
minna en fimmföld lengd þeirra,
sem næst liggja. Stangaveiði má
ekki stunda þar sem veitt er með
föstum veiðivélum.
3. Adrátt má ekki stunda.
4. Akvæði um stangarfjölda.
Gæta skal þess að ekki séu notað-
ar fleiri stendur samtimis við
veiðar en heimild er fyrir.
5. Við stangarveiði má einungis
nota agn, lifandi eða dautt.
Hvorki krók né annað, sem festir I
fiskinum.
6. Stangarveiði og veiði með færi
á laxi og göngusilungi má eigi
stunda frá kl. 10 siðdegis til kl. 7
árdegis og aldrei lengur en 12
klst. á sólarhring hverjum.
Bann við iaxveiði i sjó.
Alkunna er að laxveiði i sjó er
bönnuð hér við land. Það var
happaspor, sem stigið var árið
1932. En þó er fyrirvari á þessu
þar sem laxveiði, sem metin var
sérstaklega til dýrleika I fast-
eignamatinu, sem gildi tók 1932,
er leyfði áfram. Allt um það, vár
þó komið I veg fyrir að nýir aðilar
hæfu slikar veiðar I skjóli laga.
En þar með er ekki öll sagan
sögð. Silungsveiði er leyfð I sjó,
en sú veiði gerir þessi mál erfið-
ari viðfangs, hvað varðar eftirlit:
að lax sé ekki veiddur f sjó.
Víst er, að þeir, sem laxveiði
mega stunda i sjó, eru fáir og
veiðin óveruleg, miðað við lax-
veiði I ánum. Laxveiði i sjó má
aðeins stunda hálfa vikuna, eins
og fyrr greinir um vikufriðun. þá
má benda á algert friðunarsvæði
gagnvart netjaveiði i sjó við
árósa, sem skal vera 1000 metrar
hið minnsta en 2000 metrar, ef
vatnsmagn ár er meira en 25
rúmmetrar á sekúndu.
Aukið eftirlit
með sjávarveiði
Oft heyrist, þegar rætt er um
veiðiskap I sjó hér við land að
mikil laxveiði eigi sér stað þar
ólöglega. Vissulega er þetta
Ljósmynd: Rafn Hafnfjörð.
vandamál, en ekki hefur fengist
örugg vitneskja um að slik full-
yrðinghafivið rök aðstyðjast. Að
visu eru alvarlegir hlutir að ger-
ast i þessu efni fyrir landi Borg-
arness og hjá Þorlákshöfn hefur
verið höfð I frammi viðleitni til ó-
löglegs veiðiskapar. En auðvitað
er ólögleg veiði á laxi i sjó óhæfa
og til tjóns. Hitt er vitað, að sil-
ungsveiðiskapur i sjó hefur vaxið,
t.d. i Eyjafirði, en þar hefur veiði-
eftirlit látið til sin taka. Og viðar
er þörf á að mál þessi séu tekin
fastari tökum, svo sem með skip-
un veiðieftirlitsmanns i sýslum
þar, sem þeir starfa ekki, en vitað
er að nokkur veiðiskapur fer fram
i sjó. Þurfa veiðifélögin á þessum
svæðum að sameinast um að
leysa þetta mál, eins og félögin
hafa gert víða annars staðar.
Setudómari i veiðilagabrot.
Gagnsemi sérstaks veiðieftir-'
lits er mikil en veiðieftirlitsmenn
einir geta ekki allt. Einn þáttur i
starfi þeirra er að kæra meint,
brot á lögum. Það er afar mikil-
vægt að kærurnar hljóti fljóta
meðferð og afgreiðslu hjá við-
komandi héraðsdómara. A sliku (
hefur stundum orðið misbrestur,
sem oft á sinar eðlilegu orsakir.
Til þess að bæta úr þessu, ákvað
alþingi árið 1970, að heimila
dómsmálaráðherra samkvæmt
tillögu landbúnaðarráðherra að
skipa sakadómara i Reykajvik til
þess að rannsaka og dæma brot ,
gegn lax- og silungsveiðilögun-
um. Einnig má greina frá því ný-
mæli, sem kom i lögin 1970,
að dómsmálaráðherra væri rétt
að fela Landhelgisgæslunni lög-
gæslu fyrrgreindra laga eftir þvi,
sem við yrði komið. Þetta hvort
tveggja, sem nefnt var, sýnir
vilja löggjafans til þess aðefla og
bæta veiðieftirlitið.
Mikil verðmæti I húfi
1 upphafi þessa máls var rætt
um að skilningur manna hafi fyrr
á timum verið takmarkaður á
gildi þess að ákvæði laga um frið-
un og veiði á laxi og silungi væru '
virt. A þessu hefur tvimælalaust
orðið gagngerð breyting til batn-1
aðar. Erekki nokkur vafi á þvi að
skilningur á mikilvægiþess aðhin 1
merku lög um lax- og silungsveiði
séu virt, hefur vaxið á seinni ár-'
um. Mönnum verður æ ljósar, hve
hið góða skipulag og mikla rækt-'
unarstarf, m.a. með sleppingu
seiða i árnar, gegnir góðu hlut-l
verki og viðhorf sanngjamra
manna þau, að þeir, sem fyrir'
þessum góðu verkum standa, eigi.
að njóta uppskerunnar, auk þess,'
sem hér eru mikil verðmæti i,
húfi.
Veiðieftirlit hefur aukist og.
batnað mikið frá þvi, sem áður'
var, en enn skortir rnikib á að,
þessi þýðingarmikli þáttur fisk-
ræktar sé nægjanlega viða fyrir
hendi. Úr þessu verður væntan-
lega bætt á næstu árum og veltur
það mest á veiðifélögunum,1
hversu ör hin jákvæða þróun
verður í framtiðinni.
Æskulýðsnefnd Samtakanna ályktar:
A telur aðgerðarleysi
ríkiss tjórnarinnar
— vegna innrásar
breskra herskipa hér við land
I siðustu viku samþykkti
Æskulýðsnefnd Samtakanna
eftirfarandi vfirlýsingu um
landhelgismáliðogofbeldi breta
i islenskri fiskveiðilandhclgi.
,,Æskulýðsnefnd SFV lýsir
yfir megnustu andúð á að-
gerðarleysi stjórnvalda vegna
innrásar Breta i i'slenska fisk-
veiðilögsögu og mótmælir harð-
lega yfirgangi breska
NATO-flotans.
Við lýsum aðdáun okkar á
starfsmönnum landhelgisgæsl-
unnar á sjó úti, og teljum, að
þeir hafi sannað það og synt, að
ekki þurfi að gera neina nauð-
ungarsamninga um þá fáu fiska
sem eflir eru.
Æskulýðsnefndin bendir á, að
til að létta hið mikla álag á
starfsmenn landhelgisgæslunn-
arberi að þjóðnýta nokkra skut-
togara til gæslustarfa strax.
Æskulýðsnefndin telur, að
slita beri nú þegar stjórnmála-
sambandi við Breta, loka her-
stöðinni og hóta úrsögn úr
NATO og framkvæma þá hótun
verði herskipin ekki farin úr
landhelginni fyrir áramót.
Ennfremur telur nefndin, að
utanrikisráðherra hafi ekki haft
annað erindi til Brussel á
NATO-fundinn þar en að til-
kynna úrsögn úr NATO.”
Æskulýðssamtök stjórnmálaflokka afhentu forsætisráðherra
ASKORUN UM AÐGERÐIR
í LANDHELGISMÁLINU
annarra félagasamtaka við
kröfugerð þessa verða afhentar
stjórnvöldum.
Leitað var eftir samstarfi við
tvenn stjórnmálasamtök i
Reykjavik, til viðbótar þeim,
sem hér að neðan eru greind, en
þau voru Heimdallur, samtök
ungra sjálfstæðismanna i
Reykjavík, sem ekki gat tekið
undir kröfugerð okkar um end-
urskoðun á aðild Islands að
NATO, og Fylkinguna, baráttu-
samtök sósialista, sem ekki gat
tekið undir rökstudda kröfu um
tafarlaus stjórnmálaslit við
Bretland. Varð þvi ekki af frek-
ara samstarfi við þessa tvo að-
ila.
Félag ungra framsóknar-
manna, Reykjavik, FUF, Félag
ungra jafnaðarmanna, Reykja-
Framhald á bls. 10.
Kl. 14.00 þann 15. desember
gengu fulltrúar eftirtatinna
samtaka á fund forsætisráð-
herra Geirs Hallgrimssonar I
Alþingishúsinu og. afhentu hon-
um kröfugerð samtakanna í til-
efni af útfærslu islensku land-
helginnar i 200 mílur og yfir-
standandi þorskastriðs okkar
við Breta.
I kröfugerðinni er m.a. lögð á-
hersla á, að islensk stjórnvöld
fylgi útfærslunni i 200milur eftir
með frekari aðgerðum, svo sem
friðun ókynþroska fisks, heild-
arstjórnun á veiðum einstakra
stofna við landið og hertu eftir-
liti með þvi að settar reglur
verði haldnar, að islensk stjórn-
völd sliti nú þegar stjórnmála-
sambandi við breta og kalli
sendiherra sinn i Lundúnum
heim, að islensk stjórnvöld beiti
sér tafarlaustfyrir endurskoðun
á aðild Islands að Atlantshafs-
bandalaginu, m.a. i ljósi ofbeld-
is annarrar bandalagsþjóðar i
okkar garð, og að islensk stjóm-
völd greiði nú þegar fyrir bein-
um fréttaflutningi af miðunum.
Fulltrúanefnd samtakanna
um landhelgismálið mun leita
eftir stuðningi annarra alþýðu-
samtaka, verkalýðsfélaga og
nemendafélaga við kröfugerð
þessa fram til 20. þ.m., sem er
næstkomandi laugardagur.
Stuðningsyfirlýsingum geta
félagasamtök komið til fulltrúa-
nefndarinnar i pósthólf 1026,
Reykjavik, fyrir þann tima.
Samstarfsnefndin fyrirhugar
að halda útifund til stuðnings
kröfugerð sinni n.k. laugardag
kl. 14.00, og leggja þar áherslu á
tafarlaus viðbrögð rikisstjóm-
arinnar gagnvart henni. Munu
siðan stuðningsyfirlýsingar