Tímarit lögfræðinga - 01.04.1955, Síða 11

sen telur til hjónavígslubanna. Víst er, að eftir gildistöku
tilsk. 30. apríl 1824 er holdsveiki eini líkamlegi sjúkdóm-
urinn, sem tálmar hjúskap.
Að því er tekur til sálrænna sjúkdóma tekur Magnús
Stephensen sérstaklega fram, að hreppstjórum beri að
mótmæla giftingum bjána og hálfvita. 1 tilsk. 30. apríl
1824,, 3. gr. 9. lið segir greinilega, að vitskerta menn megi
ekki gifta, og er það skildagalaus hjúskapartálmi. Slíkt
hjónavígslubann er og tekið í 11. gr. laga nr. 39/1921, þar
sem einnig er berlega lagt bann við vigslu hálfvita.
1 þessu sambandi er einnig rétt að geta þess, að skv.
tilsk. 30. apríl 1824 var presti óheimilt að gefa saman
hjón, nema bæði brúður og brúðgumi sanni, að þau hafi
fengið barnabólu eða þeim hafi verið sett kýrbóla. Þetta
ákvæði var í gildi allt til gildistöku 1. nr. 39/1921, en var
þá fellt brott. Hins vegar var þessi hjúskapartálmi að
nýju tekinn í lög með 13. gr. laga nr. 36/1950.
Að lokum er vert að drepa á það hér, að í helgisiðabók-
inni frá 25. júlí 1685 er vikið nokkuð að hjónavígsluskil-
yrðum. Segir þar m. a., að ekki skuli meina öðrum mönn-
um hjúskap en þeim, sem vitanlega séu óhæfir til þess
að rækja hjúskaparskyldur, svo sem geldingar. Sérstak-
lega er tekið fram, að ekki megi bægja heyrnarlausu
fólki, málleysingjum né blindu fólki frá hjúskap vegna
þessara ágalla einna saman. Um lagagildi helgisiðabókar-
innar hefir áður verið getið.
4. Frændsemi og tengdir. Sjá Afmælisrit dr. Ólafs Lár-
ussonar, prófessors, Reykjavík, 1955, bls. 5—16.
5. Eldri hjúskapur eða hjúska'parheit tálma nýjum hjú-
skap.
a. Tvíkvæni. Islenzk sifjalög, sem geymzt hafa, leggja
bann við tvíkvæni (fjölkvæni, fjölveri), og á það við alla
þá tíð, er þessi lög taka yfir, e. t. v. þó þegar frá er skilið
það ákvæði í Grágás II, 70 (Arfaþætti, 4), sem leyfir Is-
73