Tímarit lögfræðinga - 01.10.1979, Side 32

Arnljótur Björnsson prófessor:
ÁBYRGÐ VEGNA SJÁLFSTÆÐRA VERKTAKA
í BANDARÍSKUM BÓTARÉTTI
EFNISYFIRLIT
1. Inngangur ................................................. 126
2. Norrænn réttur............................................. 127
3. Almenna reglan: Verkkaupi ber ekki ábyrgð vegna sjálf-
stæðra verktaka............................................ 131
4. Undantekningar, sem leiða til ábyrgðar verkkaupa .......... 133
5. Ótengt gáleysi ............................................ 139
6. Örfá orð um enskan rétt.................................... 141
7. Rök fyrir ábyrgð vegna verktaka, lauslegur samanburður við
norrænan rétt og gagnrýni á bandarískar reglur............ 142
8. Efni í stórum dráttum ..................................... 146
1. INNGANGUR
Það er vel kunn meginregla í norrænum skaðabótarétti utan samn-
inga, að sá, sem sjálfstæður verktaki vinnur fyrir (verkkaupi), ber
ekki bótaábyrgð vegna tjóns af völdum sakar verktakans eða starfs-
manna hans. Regla þessi er studd ýmsum rökum. Venjulega hefur
verktaki betri aðstöðu en verkkaupi til að taka á sig tjón, er hlýst við
framkvæmd verks eða að kaupa viðeigandi vátryggingar. Það er auðvelt
fyrir verktakann að jafna tjónskostnaði eða kostnaði við vátryggingar
niður á viðskiptamenn sína. Slík dreifing kostnaðar af einstökum ó-
höppum stuðlar að öryggi í rekstri og er því öllum í hag, þegar til lengd-
ar lætur. Verkkaupi hefur almennt ekki rétt til að skipta sér af því,
hvernig verk er unnið, og stendur því verktaka næst að gera öryggis-
ráðstafanir til að varna tjóni. Aðstöðumunur aðila að þessu leyti er
augljósastur, þegar verkkaupi er ekki kunnáttumaður og verktaki
126