Leifur - 28.09.1883, Blaðsíða 1

-7 s
L. ARGr VIMIPEG 28. SERTEMBEK 1883. NO 21.
M'U'gir spyrja: Hvcrnig stendur á að allir
keppa við að fá mynlir sinar tekuar lijá I.
Bunnctto & Co. ? jjað er nijög auðvelt nðsvara
peirri spurningu! pað er vcgna'pess að stofur
peirra cru bctur lagaðar til pess starf'a, cn
nokkrar aðrar í Winnipcg, amiað pað að peir
iiafa lcerðari myndasmiði heldur cn aðrir, pað
cr pví óhœtt að fullyrða. að myndir eptir pá
cru betri en annara. Stofur pcirra cru á mót-
áðalstrastis gngimu't Asli-
harðvörubúð, 14. sept.
fv
vln,
cru mjög lincigðiv
drekka og íá söi;: . oijeu c
drykkjuskap og landsmepu sjálhr
að drekka kal'li í stað vins,
■ sum
h
hætta að
fyrirlitniugu á
nafa. jjcir fara
pað bor eigi
uni Bannatyiie's og
dovvu
U M
SVAiADRYKKI
, (pytt af s, p.)
Verkamemi drekka ailt of mikiö í liitúin
á suumiiu, og afleiöingarnar cru all illar, peir
svitna jvvi meíra seni peír chrekka meira og verða
máftlitiir og vilj vlitlir til vinriu. Moun æftu að
foiðast að drekka, ncma rjctf til svöluuar,
pað er : svo mikið, að sliinbininurnar í-munu-
inum og kokiun baldi/t rakar. Vinnumenn út
á landi cVokka nvo.-t öl og mjóik, blandaða eða
óbiandaða, en báðir possir vókvar sýrast fljó.tt
og hleypa ó'gh í magamr, og atik pess, sein
peii' tel'ja fyrir meltingunni, gcta peir opt oliað
bættulegum sjúkdórnum. — Með suðu má clropa
öll pau smákvikindi, sem eru í vatni óg sem
gjöra pað óhollt til drykkjar, cn við pað verður
vatriið clauft og ólystfengt. Nú ltafa metni
fundið að.sltrónusafi, fl —«1re^ir ffc oinu-
'ougabragði <11 pessí smákvikindi. scn> oru í ;
vantlegu brunnvatni. og cr poss utan eins og ;
aTtr sýrðiv dvykkir, mj'ig bentugur porsta- ;
clrykkur. Eitt Kiiogram (2 pund) af enskri \
kryslaliseraðri sítrónusjru kostar hjcr um Lil
$ 1,50, og cr ] að nóg í 20 )0 potta af vatni, |
og gctur paö e'; i i e'tið dýrt. Sftrónulög má
bæta c itir livcrs e'i s vild mcð stcvttum sykri
eður saft, og verTir pað in;k)u ó.lýrari, boilat'i I
og bragðbatri drykl uv cn súit öl og mjó'kur-
vatn, sem búar og bændalið slökkva pirsta sinn
með í hitum v'ð hir'a vinnu,'
í bæjunum drekka menn storkt i'l og bronni-
vin til svö’ut ar oc; I rossmgítr, scnt er,t binir
óheppilcgustu dr;;kl ir, pvi hin bressanlt áltrif .
peirra eru teinli tis skað’eg, pvi entir á fylgir
magnleysi, viljaloysi, t’eyfð og óbæfilegleiki til ■
vinuu, auk pe s sc n J e'r eyðilog i;a beibuna og
auka útbrciðslu i'rykkjuf aparins með öllum
hans hryllilegu alei&ingnm. Takist mfinnum
að útryma nautn j.essara r.efndu lircssandi
drykkja, mundi paö vera lil ómotanlegs gagns j
fyrir lönd og lýð, c-g bið mesta happaspor
stígiö til framíara. cn til pess ]:að geti orðið,
útbeimtist, að minnsta kosti, fyrir binn prcytta j
vcrkamann, einbver sá drykkur, sem or sval- j
andi og hressandi um lúð, og bann böfum vjer
í kaffinu, j að lirfir hressandi áhrif á lijarta,
taugar og vöðva mannsit.s, án pcss að mfittlcysi
fylgi, á eptir og verkar á allt betri liltt en vin-
andinn. I bitu n er bezt ,T> drckka kaflið
kalt og mjólkurlaust, par oð mVdkin doyfir Uinti
brcssandi rg il nati li smeklc pess.
Sá cr og kost.ur kalT.sins, auk pess, scm
pað er sválandi og brcssahdi, að pað er beinlinis
moðal gegn ofdrykkj t. A siðast t heknasamkom-
unni í Gcnf, sarði Baroa Teresopolis varaforscti
læknabáskóladeildarinnar i Rio Janoiro : ,,í
Brasiliu, par setn allir drokka kaffi opt á dag, er
nautn áfengra drykkja pví nær ópekkt. jjað er |
sanureynt að útlendir, sem jjangaö koma og ^
við að' börn 'peirra erfi pfi lön.-nn til drykkju,-
sem leður pcirra hafa áður Uaft. I öllurn
stórbæjum í Brasiliu er fjöldi af kaffibúsutn,
par sem menn af ölluin stjettiTi koma saman
í og drekka kaffi. par á mótú eru par mjög
láar víusölnhúðir og pað be.r valla viö, að
par sjáist drukkiim maðiir á skveti".
Al’ reyir/.lu pessari sje/.t, að kafli er bið
öllugasta vopn gegn ofdrykkju, og að efni
petta hcfir eigi náð enn peirri útbreiðslu, er
parf til pess að pað verði Bakktisi skeinuhættara
en nokkur sá borgarbrjótur, or-að bonum befir
verið reniit, og víst ci það, :.»> væru kaffihus
rcist í bæjutn, jafn rni.rg, skrai tíeg og skemmti-
leg eins og vinsölubúðir, -pá muudu fterri ung.-
menui glapstigu ganga. IJnjliiigurinn ínttndi
•'beldur fara inn í kaflibúsið. par sem bánn
skemrnt. sjer' mcðal ódnikkna manna við
getur
bjóðfærnslátt, söug og ræöu'. beldur cun
inu í vínsöluhúsið, par sctn lut' •
enn ölvaða mcuti og bljóðl'ænii varla ylirguæfd
bai'smíðar bölv og ragn.
•• ............ -.1. ' í .1 _
reglubundið líf, pví ltjól lífsins rennur lengi i
sitt vaua spor, en slitnar fijótt ef út af pví fer.
Hinn pýzki eðlisfræðingur Hoffmann sagði :
,,Ef pú villt verða langlffur, pá forðastu öhóf
i bverjum lilut, anúaðu að pjer góðu lopti,
og gættu pess að fæði pitt eigi vel við gcðs-
muni píua; forðastu ef mögnlegt er að ceyta
;óða
nokkurra nteðala, geymdu
vertu kátur i lund.
(þýtt af S. P.>
simvizku og
Til bœnda.
U m aI ifugI a.
Að egg eru meira cn beluiingi dýrari á
vetrum bjer í landi en á sumruni, kemur til af
þvi, að fæstir bæudur kunna að fara svo nteð
fuglana, sem þarf til pess að geta haft peirra
veruleg not á vetrurn, pað er eigi nóg að
kasta fyrir pá einhverju rusli, til pess að
ltalda peim óhungruðutn, og láta pá svo vera
i einbverjum útbýsis afkitna eða svínastlju, svo
L A
mikið og mar
Líflærafræðingar bafa á sl'.aíi tímuin ritað
t utn pað eí'ni, 1 Frakkiaudi
hr-eiXT Ijuúön [tyl. ,11_> jú n'ileiðls hiuu
frakkneski eðlisfræöingur FÍaitron, sem álcit að
proskaár mannsins væru tveir tugir ára, og
sagði að niaðurinn ætti að geta lifað fimmföld
proskaár sín, eða liundrað ár. Samkvæmt
kenuingu Flanrons er sú skepna fullproska, er
beinin hafa náð íullri höirkn. Ilest.nrinn hefir
náð fuliutn proska 5 vetra og iifir vanalega í
25 ár, naut 4 vetra og lifa i tuttugu ár, kettir
18 m&naða og lifa sjalúan yfir 10 ár. þótt
að ptoskatímabil mannsins sje talið 20 ár, pá
lífa pó fæstir í 100 ár. Sami rithöfundur segir
lif mauua geti uiikið leug/.t, ef peir bafi vio góð
kjör að búa, sje lausir við áhyggjur, og fylgi
góðum hoilbrigðb’reglum. Ilann eu.dar athuga-
semdir sínar á pá leið : ,,aö flestir menu drepi
sjálfa sig, í staðinn fyrir að deyja“.
Aðrir vísindamcnn, sem vcitf liafa pessu
nokkra eptirtekt, bafa komi/.t að sðrnu niður-
stööu ; liinti pý/.ki liffærafræðingar Iíaller sagði
að rnenn gætu jatnvel lifað 1 200 ár, og pað
er engin ástæða til að cfast tttn, að maður geti
mikib lengt líf sitt, eða að minnsta kosti geta
allir látið ógjört að stytta ptð. þ.tð er mikils
varðandi að gæta liófs í hverjti sem er og var-
ast ofnantn rnatar og drykkjar, og þó pað I
fyrstu sje örðiigt að fylgja ströngum reglutn,
pá verða pær brátt að vana og gjöra mnnninn
batningjusatnaii og langlifati.
Spnuun fyrir pví hvei'su gott
lifa cptir föstuiu rqglum, er pað
inenn, scm vauir cru reglubundnu líii, gcta
valla breylt út af þqini cinn einasta dag, án
pcss að hætta iiti simi og ltoilsu. j>uö cr margt
sem viðheldut' beilsunui, sem mörgum pykir
ekki tnikils vert, svj sem : itafa vissan tiina
til aö íara á fæt.iti', jivo sjer, borða. vinna og
hvílast á. on allt petta er ómissandi til pess
að við.balda fitllu fjöri og lílskrafti til elli ára,
og cf að tingliiigurinn venur sig á vissa rcglu í pvl
efni, fyigit' ltann henni er li'aan elclist, og sá,
sjev annað j aö segja afskiptaiausa og vanrækta.
Tilgangur vor með linum pessutn er eigi,
að fara að kenna möumtm að ala upp fugla,
beldur að eins að gefa bændum. sem ala
liænsni, fáeinar bendingar pvi viðvíkjgndi, og
erum vjer vissir um, að yrði peim fvlgt,
muudi sjaldnar beyrast kvartað yfir pri, að
hænsuin cigi verptu. Eigi bænsnin að verpa á
vetruin, verða pan að vera í góðu húsi og
í afdrepi fyrir norðan bg vestauvind-
p;tö
að
et' að
gainlir
pað byggt
utu. IIús fyvir 20—25 fugla, 8 feta breitt, 10
ícta langt og 5 fcta liátt að aptan og 8 fela
hátt að framan á að vera nægilegt, frarnendimt
ætíð að snúa móti suðri og á bouutn nægilegir
gluggar, og aldrei getur vcrið of bjart i hænsna.
húsi á vetrum. Gott bús og ódýrt má búa tii
úr pumlungs pykkum borðum, sem felld eru
satnan og tjörupapplr hafður í milli. Hænsna-
trjen skultt vora i apturbluta hússins og borð
haft undir til ab taka við saur i'uglanna, og
skal pað iðuiega hreinsað. Eigi parf fjalagóll'
í húsið, en gæta skal pess, að hafa pað ætíð
purt og pokkalegt, og pegar ckki cr of kalt
skal lofa peim út stund’ á bverjum degi. Að
fæða hænsui er talsvert vandasaint, fæðuna
vcröa pau að fá leglulega. en eigi of mikið í
einu. Be/.t ltefir oss gefist petta : Ilafa skal
stóran ketil cða pott, sem öllu jarðcplabismi
cr kastað í. jarðepltun, kjötleifum, eplaberki
og ýmsum öðrum matarleifum. líeita petta
undir eins aö tnorgni, og er pað befir soðiö
uokkrar míuútur skal lirært saman við pað
blöndu af bofrum, byggi, rúgi og einum hluta
af hveitihismi. í allt skal pessi blöndun vera
l pottur, þegar grautur pcssi cr orðinn svo
kaldur, að pú gctur baldið bendinni niðri 1
bouum, pá má gcfa bann bænsnunum. en
gef peim ei<íi meira en pau jeta í 5mínútui.
Unt miðjan dagiun getur pú gefið peitn ofur
iftið af böfrum, bóghveiti eða hvoitisbýði,
stráðu um leið lieyi cða bálmi uin hænsna-
ltúsið og sáldraðu yfir paö ofuilitiu af korni,
viö paö baldast fuglarnir á slfelldri breifingu um
allan eptirmiðdaginn, og heldur pað peim frá
ýmsum óvana. Á kvöldin gctur pú gcfið peiai
dálltinn skannnt af óiuöluðum Mais. Gott or
að gefa varpbæimm ofur lítið af kjöti og kál-
meti einusinni eða tvisvar f viku. Skipta
verður opt um drykkjarvatn liænsna, pvl pau
1 cru mjög porstlát. Sje svo kalt 1 veðri, að
setp
vill
lifa lengi. vetður suernma að byrjg bænsiii veic?i ejcki Utiö ýt éí>?i í>Hjóí fj