Leifur


Leifur - 08.02.1884, Page 2

Leifur - 08.02.1884, Page 2
stoinninn liggur u klöpp, og éngin hle&sla; jeg !nf nóga reynsiu fyrir bvi, aó tómum unmn- ruælum cr ekki að trúa. þaö mun veröa aííará- bstra, aö trúa vorum góöu og vönduðu sðgum. í bæjardyruuum á Mlíðarenda stendur kisia mjög gömul, og ákafiegn stór, 'um 3 ál. á lengd ú framhiiðium eru negldar gagnskornar íjaliry* í gófum gotnsskuríi stíl og dýramyndum til end- annr, þetta er kirkja eöa haliarliliö uieð port- j utn og þesskonar . skrauti, ágætt verk; eigaudi j gaf pcssnr jjalir Forugripasafuinu, skal Iraiis gct- j iö á síiium stað. Síöau fór jcg út að. Grjótá og til að spyrja j upp Akratungu. þráinsgerði licitii- þar, cn haúg- j urinn er hoiTinn. B íudinn á Ileylæk (scm er j stutta bæjarleið fyrir ntan Hlíðarenda) sagði j mjer. að Akratunga lijeti enn í dag im.-ii hlutinn ; afíúni.nu þar, frá skuröinum viö hæjarveggimi pg að öðrum skurði austasi í túuinu. þc-tia þótti injer góð upplýsinc, því þá er mjóg ákveö ið hvernig Gunnar hefir riðiö, er hann fór aö vigi þeirra O.ldkcls: ,,Gunnar ríður rnn Akra- tungu þvera ok svá til Geilastofna ok þaöan til Eángár ofau ti! vaðs hjá líofi1- bl. 244. Euki er uð cfn, aö Gunnar ríöur þá skcmmstu lt-iö til að ná þeirn og sein minnstan krók suöur á viö. Geilastofnar [nú Rjúpnabotn ir) ganga vestur á hálsinn fyrir austan Markarsknrð, og er rjettnefni þeir eru vik, botnar—geilar, og hæöir á inilii-- ; stofnar, þaö sýnir meöal nnnars hina miklu ná- j kværnni og kunnuglcik s.■guritarans, að liann veit aö Gunnar ríöur um þetta litla svæði Akratungu þvi utan hjá henni mátti þó farn, ellegar þá uro ,,móhellurnar“ i gótunni við vaðið. og þá stöð ulinn, sein var sitt hvorum ineginn viö ána l.já Hofi, eins og sýr.a mi, þegar þessu var iokið, fór jeg á staö og of nn þ’iö mikla sljettl.eudi á leiö aö Bergþórshvoli, Bærinn stendur neðarlega í Vest Landey-jum fyrir vestan Affállið. Bcint vestur undan Voömúla- st'iðum, svo sem uokkur hundruð faðma, var hinn forni ., Vörsabær". þar sein II skuldur ITvítanesgoði bjó, þar stendur hóll eöa jarðtorfa nokkrar matmhæðir á hæö, en lííil unrmáls. hún er aö blása upp. þar í kring er láglendi og sand- orpið. þessi jarötorfa cr eptirleifar af þeirri liæö sem bærinn stóð á, hjer heitir enn í dag Gamli Ossahær (frnnb.): þetta er i Anstur-Lnndeyjiim er þaðan rúin klukkustundarreið að Bergþórs- hvoli, Fyrir vestan túniö á Voðmúlastöðum, og austan Óssahæ, sjcst fyrir mjög lágri og niður- sokkinrii girðjngu, á eggsljettum velli, á þrjá vegu verður rakinn garðurinn, sje vel að gætt en á einn veginn sjest hann ekki. hann er á ann an veginn unr oða yfir 100 faðma en á hinn unr 60 faðma, að þvl cr sjest, þessi girðing lieitir en í dag Tí< skuldargerði, og er þetta það gerði sem sagan t-iiar mn og segir hún hjer kunnuglega fra bl. 572. ,.þeir fóru þar til þeir kvámu í Vörsabæ ok biðu þar hjá garði nokkrmn. Veður vnr gott ok sól uppkomin“. Og (Iíöskuldur) ,,fer til gerðisins ok sár niður korninu“. það er auösætt að þeir Skai phjeðinn liafa beðið undir garðinum sem vissi frá Vörsabæ. Bergþórshvoll stendur á hól l.ingum og mjóum, gengur liali hólsins vestur undir nfbýlið Kðragerði. Fyrir austan bæinn cr lægð. og þar fyrir austan og sunnan er Mvollinn, hann er- miklu liærri en bóll inn undit- bæmim. um 50 fet, og í þvermál á annan veg 50 faðmar, ofán I har.n er stór og víð lægð ekki djúp þ:u- geta staðið -• að nógra skynsamra inaura dómi 200 hestar, og meir. Ur miðri lægðinni (dalnum) og heim á mitt bæj- arhlaðið er 45 fuðmar, ekki sjest úr miðri lægð inni heim til bæjarins, Fiá Bergþórshvoli og vestur aö Káradæln, sem nú er k'dluð. eru 250 faðmar. þetta cr lækur sá som sagan nefnir og Káii slökkti á sjer cldinn í, nú er þetta sem tjarn an-ennsli. Frá Káradælu og ctin í vcstur að ..Káragróf-*, sem lieitir svo enn í <lag, eru 40 faðuiar, liún er Jítil gróf sunrnn í bæjarhólnuni I Kár-igcrði, hvorki Káradæla e?a Kára-gróf sjást þ-á bænum. ■— 154. —■ Jeg get ekki lýst þessu nieira hjer, eða gert frekari sainanburö við 'sögnna, cn skal láta nægjn að sinni að lýsa yfir þvi, að hvort orð er satt í Njálu, bæði um heimreíð Flosa, og við- bui ði brennunnar, að því er sjeð verður aflauds lagi, örnefnum og keunimerkjum, það er að vou um, þetta er aðrdviðbuvður sögunnar, og liann heíit- eiukantega orðið tilefni til aö hún var sett saman. Skáli Njáls hefir staðiö þar sem nú stendur gamli bærinn, þctta mátti sýna þó ekkert hefði veriö lijer rannsakaö meö greflri, en jeg skal 1 :iú snúa nijer að því í fám orðum. í húságárðinum noröur af bænutn rjett við gífilir.n á einu af bæjarhúsumun, Ijet jeg grafa niður, á sjöttu al. á dýpt og niður úr öllu því lngi ofa n í leir. Fyrst var móldarlag sem ekk- ert fannst í uin 3 al, á þykkt, þar fyrir neðnn byrjaði ákaflegt. öskulng urn 2 ál. á þykkt. það saman stóð í heilcl sinni af (imburösku og roia ösku eða veggjaösku, hjer fann jcg eldleikna stejna sem auðsjáank-ga voru sprungriir af cldi og enr. fremnr stórar liellur þunnar, og svo eldleiknar, að þær ílisuðu sig sundur. lcifar af bronzi fund- ust lijer og lika gróf bcinaska. og samanrunið gjall o. fl. 1 Innan uiu þetta mikla öskulag vorn og ik-kkir eða sem í bnnkum af einhverju hvltu efni sem jeg að þessu sinni skal ckkert segja um hvað lit-íir verið, en það niiin vlst, að það er ckki útbrumiið efui og er nauðsyr.legt að það veröi prófað til fuils (analyseret). Fyrir neðan •allt þetta eða allra neðst í gr finiri uiður á iriill- unr stórra steina, lánir jeg leifar af beinum úr litlu lambi, og nokkuð af trjciíllstlm, sem hvoru- tveggja var óbrunnið. Eg skal ekki tala hjer um þetta cfni frekara, en þerjandi vottarnir sýna það að hjer liefir veriö stórkostleg brcnna. þegar hjer er komið sögunni verð jeg að nrestu leyti aö siá í liaua botninn, því hvorki leyfir rúm 1 blaðinu nje timi minn, það sem enn er eptir er langt mál t. d. um IToltsvaö, Stóra- hof, báöa bardagana við Eangá, þingskálaþing og fl- Fg skal geta þess aö Dr. Kaalund segir opt- ar en einusinni að Holtsvað hafi verið út á þjórsá, en þetta getur ekki aft sjer staö, sam- kvæmt efni og mciningu sögmrnar, þar hjá sjer hann ])ó sem skyrisamur nraöur aö þetta fer ekki vel, líklegt er að lionum hafi veriö talin trú um þaö fyrra. Eg skal ekki keppa viö nokkuru unr hvert Holtsvaö hefir verið á Fiskiá eða Kangá, það cr injög þýöingarlaiist atriöi og hjálpar ekk. ert s gurmi við, hafi hærinn Holt verið sunnan við Eeynifeílsöldu, senr jeg hygg, verður eðli- legast að vaðið hafi veriö þar næst við bæinrr og dtagi uafn af lronunr, og ílcira má sýna. Kaalund segir og, að á þingskalum liafi aö sögn verið 100 húðir og Páll alþingismaður i Árkvörn nokkuð á annað hundrað. Ekki skil jeg í þessu, strangt tekíð fuin jeg þar ekki nema 37 búöir eða maunvirki, jeg leitaði þar þó i fulla 2 daga asamt merkum manni. þrtð getnr ekki verið að Brynjólfur gamli sein þar hjó hafi eyðiiagt um 60 eða nær hundrað, A þórnes- þíngi frrin jeg 1882 ekki nema um 40 búir, hjer var þó fjóröungsþing. Eg gct leitt nokkur rök að því. að á alþingisstaðnum voru varla meira en í mesta lagi undir 150 búðir. A þingskálum gcta hafa vorið áður en þar var byggt, rúmar 40 búðir, sje talið þaö senr kann að vera undir bæn um. í hinni stuttu skýrslu í ísafold X 24 varð í ógáti milli 50 og 60 búöir, á aö vera : milli 40 og 50. Um nlla þessa rannsókn mun jeg skrifa f Árbák Fornleifafjelagsins með nákvæmuin sam. anburði bæöi viö Njálu og ammð, í þessari ferð fjekk jeg nrarga hluti til Forn gripasafnsins, og skrifaði upp a!lt sem gainalt var i þeiin kirkjum sem voru á minni leið. Jeg koin hcim nr þessari L-rð 10. sept. seínt uin kvöldið, — þégar jeg hafði lokið viö grein þessi. fjekk jeg skýr.du frá öðrum mc-rkum rnnnni ofarlega á Kangárvöliuni um vötniu fyrir austporfan jökul- ínn, og er hún í aðalatriðunum samhljóða þvl sem áöur .er sagt lrjer sjcst og fyrir fornum vegum frá austri til vesturs, og sýnast hafa legið úr Skaptártungum og vestur fyrii norðan ji kul. ■ ■ o-^gÆsass^mi m ■■■ PRÁ BAI-TDARÍKJUM. Á þingi Bandarikjanna licfir verið rætt all mikið um bieytingu og endurbót á landlögunum cinkanlega fyrir þá ástæöu aö mörg járnbrautar- fjelög, er þegið liafa landstyrk af stjórninni hafa hvergi nærri látiö sjer annt um að uppfylla skil* mál«na,' og eru því að rjettu lagi liúin aö fyrir- firra rjetíi sinum til landsins. þann 21. f. m. voru breytingar á landlögunum bornar upp til atkvæða og var samþykkt að: allt það land er stjórnin hefði veitt ýmsum járnbrautarfjelögum og fylkjuin, og sem ekki væru neiniim til nota, sak ir hiröuleysis eigenda, í að nppfylla skilmála sína, skyldu hvenær som þörf þykir, hverfa aptur til stjórnarinnar. Einnig var samþykkt að landlögin skyldu svo útbúin að fjelög og fje- bragðamenn (speculators) ekkí gætu náð undir sig stórunr landflákum og þannig hindrað einstak* linginn frá að taka land. eins og nú virðist eiga sjer stað all víöa, þykir hreyting þessi mjög góð því menn hafa fundið til þess fyrirlöngu siðan að ýmsir menn og fjelög hafi haft allt of mikið land undir höndum, og með þvl inóti hindrað framfarir á vissum pörtum. Verði rögg sanrlega gengiö fram i aö innkalla land, sem á ný er oi'Öið að eign þjóðarinnai-, verður ekrutalan um 100 millíónir; og er það góður viðbœtir við þaö sem enn þá er til af ónumdu landi I rfkinu. Nefnd sú, cr kosin var til að ræöa um póst brrtðfrjettamnlið, hefir unnið að þvi verki kapp- sarnlegn, þó enu þá sjáist ekkí ’ieinn árangur af vinnu þeirra, þoir bafa lraft nrargar raðstefnur og rætt um málið lrcila daga, cn vinna litt á, þvl mótspyrnur eru nógar, og er það eðlilegt, þvl ef til vill eru sumir af mönnutn þoim, er ræöa málið, meðlimir lrraðfijettafjelaga, en eigi að bú astvið góðu af þeirra hálfu, þvf fjelögin sjá glögglega að komist pósihraðfrjettaþráður á, muni sú niikla einokun, er þeir liafa nú, vcrða þeim að litlu ha'ldi, er þvf óefaö að þau gjöra sitt ýtrasta til að eyðileggja málið. Forseti eins liins stærsta hraðfrjettafjtdrtgs í rikinu lrefir bcðið að leifa sjer að láta meiningn sina 1 Ijósi viðvikj- andi þessu rnáli, einhverntfma er nefníin hefir fund nreð sjer, hafa menn þann grun að hanu muni bjóða að faka aö sjer altar frjettir, sem sendar yrðu með póslþræðinum fyrir nokkuð nrinna gjald en nú á sjer stað, og þannig reyna að konra í veg fyrir að póstfrraðfrjettaþráður verði lagður .um landið fyrst um sinn. FRJETTIR FRÁ CANADA. þoisteinn Einarsson organleikari, senr 37. thl. Leifs getur um að he.fi dáið úr tangaveikinni þ. 15. janúar siðastliðinn, lrann var fædclur á Tunguseli f Norðurþingeyjarsýslu, i ágústmánuði 1857, ólst hann upp hjá foreldrum sinum þar til lrann var 16 ára, þá dó faöir hans. Urn nokkur ár lraföi hann veriö við og viö hjá Gunnari pró- fasti Gunnaissýni, er þá var. a Svalbarði í þistil- firði. og notið hjá honum tilsagnar i ýnrsum hók menntðm, snemma lýstu sjer hjá þorsteini sál. góðir hæfilegleikar til hókuáms og einkar næuiar tilfinningar fyrir öllu þvi sem gotl: var og guð- dómlegt. fyrir öllu hínu fagra rjetta og sanna. þetta allt mun eigi síður en gáfur þorsteins hafa verið orsökin til þess nð sfra Gunnar sál. hafði ráðið þaö við foreldra hans aö taka liann aö sjer og koma honum i skóla og veit.r hoi uirr ísjá framvegis, og kvaðst hairn þc-gar í hjuta sinu haft ákveðiö hann til prestsstjettar, þvi sjer finnd ist hans góða sál einkar vel fallinn til þ<ss starfa en þet'a f5r allt á aöra leið, þvl þeg.ir hjer var lomið s igunni dó sira Gi.nnar og unr sömu mundir fa,'ir þor.-teins, og fókfl lrann þá á lnnd

x

Leifur

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Leifur
https://timarit.is/publication/119

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.