Leifur - 19.09.1884, Page 1

2. «r.
WmsiÉi»eg> lanitoba, 19. sei»teraber 1§84. Nr. 20.
Vilcublaðið „L E I F U R" lcemur út á hvcrjum Hstudegi
að f o r fa 11 a 1 a u s u. Árgangurinn kostar $2.00 í Amerílcu,
en 8 krónur í Nordurálfu. S'ílulaun cinn áttundi. Upps'Jgh
á blndinu gildir ckki, nema með 4 mánada fyrirvara.
Til
í S L E NDINGA.
Um skógræktun.
það er eitt atriði, ásamt mörgum fleirum,
i búskap yðar íslendingnr, sem pjer sýnist lit-
inn gaum gefa, eða eptirtekt yeita, eri sem pó,
ef rjett er álitið, er mikils virði, já, nteira
virði en margt annaö, setn þjer stundið o;; haíið
litinn gróða af, enga ángægju, en petta
gleymda búskaparatriði yðar er s k ó g a r-
r æ k t u n. pjer eruð mjög á eptir hjerlendum
mönnum í pessu sem öðru, en jeg vona að pjer
vaknið pegar til fullrar méðvitundar.
Skógur er pörf og fögur eign og ættí að
vera á landi Itvers bónda. Tökum hjer til
dœmis hinar skóglausu sljeltur Minnc.sota.
Ilversu mörg óhagtæði eru ekki fyrir bóndann
að skógleysinu hjor á sljettunum. Hið fyrsta
er, að hjer finuur hann engan hlýjan stað fyrir
heimili sitt, nje gripi sina; bóndinn verð'rr að
búa á hinum oprru sljettum, par sem hvorki er
skjól fyrir hinutn nistandi vetrar norðanvindi,
nje skuggi til hlifðar fyrir liinuui heitu geislutn
sumarsóiarinnar. Annað er pað, að hjer hcfir
liann engann eldivið (að heyi undanskildu),
nema langt að iluttum og með aíarvcrði,
Svona er landsnáttúrau út húin af liendi skap-
araus, tii að reyna starfsemi ög dugnað peirra,
setn landið byggja. lljer prifasl óteijandi trjá-
tegundir og sýuist pvi, sem pað sje ætluu nátt-
úranuar, að pað skuli vera æðsta og fyrsta
verk bóndans að gróðursetja skóginn á hiiiu
gróðurlausa landi. Jeg ætla ekki að útpýða
nytsemi skógarins á auðfræðislega hlið i petta
sinn, pvi jeg vona. að hver og einn geti sjálfur
sjeð og lesið auðfræði skógarins i lögum náttúr-
unnar.
Willow* set jeghjer fyrstnn sökum pess, að
hann er einhver hinn fljótvaxnasti skógarviöur
og um lcið auðveldasti. pað er fljótvaxinn
óg vaxtarmikill viður, og par sem hann nær
rótum er ekki mögulegt að uppræta hann.
pegar hann er orðinn 5 ára gamall, pá getur
maður höggvið haun i fyrsta sinni til eldiviðar;
höggvi maður hann að vorlagi, cr hanD á næsta
hausti orðinn aptur 12 feta hár. Ein röð af
Willow, með eir.s fets millibili, í kringum 160
ekiur, gefur árlega af sjer nægan eldivið fyrir
citt heimili.
Eiunig getur maður brúkað Willow til
girðinga. pá gróðurst-tur maður haiin eins og
áður cr sagt með eins fets millibili, og lætur
hann vaxa eins og náttúran helir útbúið hann
fra sinui hendi. En frá hennar hendi vex hann
nteð pjettsettum greinum fra jörðu til topps,
og fljettar pá liver greiu sig utan um aðra og
er til að ?já tem veggur. pað er fögur
sjón, að sjá pjettvaxinn Willow við i hióma á
Sumardegi. Vilji maður t. d. hafa Willow
fyrir garðtrje eðttr skuggatrje, pá verður maður
hitt fyrstu prjú árin að skera af lionum allar
greinat (lim) svo langt upp, sem ntaður vill
ltafa hrcinan legginn, En með pví að skera
af trjenu hinar smáu greinar, pá hjálpar maður
trjenu til ab ná miklum vexti á stuttum tirua,
pví Willow getur maður gert á fáum árum
*) Jeg læt liid cni-kjv nafn lmlda sjcr á livcrri trjsitoguiul
8"»kum ] vtSf aO jcg l.efi livorki fblcqzka orJabók, njc trjsí-
Ijricói.
að rhavöxm; trje, Fyrir garðtrje er Wtllow
fagurt tije o" betra en Cottonwood, par eð
hann gefur ekki fiá sjer eins vonda lykt sem
CottonMrood. Sú ij'kt, sem liann gcfur frá
sjer, pykir af gömlun. trjám illpolnitdi 1 liúsum,
og eru pví margir, sem ekki vilja hafa Colton-
wood nerii húsum s.'ikum lyktarinnar.
Cottonwoon ú skyit við Willow I pvi tillili,
að hann er auðveldur til gróðurs, fljótvaxinn og
fagur skógarviður. Sje Cottonwood I góðri
jörðu með góðri hirðingu, pá er meðalvöxtur
hans á /jórum árntn frá 10 —16 fet. En svo
hár vciður ekki Cott. nje nein önnnr tegund af
skógviði, nema með góðri hirðineu Vilji tnað-
ui' hafa fagran skóg, pá útheimtist til pess góð
umönnnn; tnaðttr má ekki láta illgrcsi vaxa inn-
an um trjen, pví pað "dregur proska úr peim,
og drepur opt og tiðum hinu uttga nýgræðing.
Vjer verðum að uppræta allt il’gresi, eu lilúa
sem bezt að trjánum; he/.t er að moldin sje ætlð
sem latisust kringunt trjen. svo pau geti setn
be/t tekið á móti hinum frjóvgandi áhrifum
loptsins.
Vilji maðttr koma sjer upp fögrum og aið
berandi sáðgarði kringum hús sitt, pá erú* til
margskonar tcgundir af ávaxtar trjám og berja-
húskunt, sem auðvolt er að gróðursetja, otr sem
eru bæði til að prýða útsjón á heimili bóndans,
og til að auðga og hæta hú hans Af berja-
húskum eiu margar tegundir, sem hjer vaxa án
inikillar fyrirhafnar, en ber eru hjer góð verzl
uuarvara, og auk pesságæt til heimilisbrúkunar.
En gætið pess -pegar pjer viljij gróöur#etja
ávaxtartrje eða berjahúska, að iKt.ð útheimtir
að pjer haftð meira eða minna af skógi á hinar
tvær köklustu áttir nefnil. fyrir norðati- og vest-
an átt, svo sje sem be/.t skjól á peim, fyrir pess-
um köldu áttum. þegar maður plantar skóg,
pá skyldi hann ætið hafa paö hugfast, að gróð-
ursetja hann sem haganlegast, svo að öll vinna
við liann, yrði sem Jjettust og fljólust. Bezt rr
að gróðursetja skóg pannig: að taka oeinar raðir
á tvo vegu frá austri til vesturs og suðri til
norðurs, með fjögra íeta millibili, með pví
móti getur maður plægt á mtlli trjánna með
plógi og liestum, en fljótast og hægast er, peg-
ar trjen eru priggja til fjögra ára gömpl, eru
menn vanir að liætta að yinna í peim, en pá er
gott að flytja rusl inn á ntiili peirra, svo se'rn:
hálm o. s. frv, til að kæfa niður iligresið..
Aö gróðursetja skóg er nokkur vandi, en,
sem lærist fljótt, ef maður vill. Til útsæðis
tekur maður smálimi af vöxntim trjám, og sker
pá niður 4—5 pumi. langa stúfa, og setur slðan
einn og einn stúf i stað, eptir pvl sem maður
ætlar trjánum að vaxa, þessar litlu plöntur set-
ur maður hliðhallt í moldina og stlgur siðan á
pær með fætinum, til að pjetta moldina, sem
bezt og útrlniH pví lopti. sem' itm kann að hafa
komist með plöntunni. í moldinni lætur maður
plönturuar ætiö liallast frá norðri til suðurs,
Til að gróðursetja vaxin tije og grafa pau
upp, útheimtist aðgætni og vandvirkni; til að
grafa upp vaxin trje án skemmda, paif maður
að grafa vel fyrir allar. rætur og gæta vel að
pvl. aö maður ukki merji pær nje mciði. Al
rótunum skal maður skera alia fúna anga, og sje
rótin flækt með finum tágum. skal skera allan
tágaflókann af (en ekki mjög nærri aðalrótum),
svo rótin verði sem grciðust að hægt er, pví
pað flýtir fyrir ltinum nýja gróðri; pá cr maður
gróðuvsGtur pau. skyldi maðtir ætlð láta fyrst
tina flna svarta mold kringttm ræturnar, pvi i
hemti er mestur gróði'arkraptur fólginn. Hafi
ntaður gamalt og fúið tað, er gott að láta það
i kringum trjen; allir skógfræðingar álita saiða-
tað bezt til pes;.
Að láta vatn 1 hoiuna, sem trjeð er i, er
hin mesta heimska, pótt margir gjöri pað. pvi
nieð peirri aðferð cru fleiri trje drepin en llfguð,
vegna pess að hin purra jörð á betur við pau,
en hiu blauta. En sje jarðveguriuu mjög ptirr,
er ekkert að pvi að bleyttsje i kringuin trjen
pegar búið er að ganga frá peitn, en hrcint
ekki fyrri.
Hjer með læt jeg fylgja nöfn af peim
skógviðar- og lynstegundum. scm gróa á Minne
sota sijettum, Jeg vona pjer virðið á hetri veg
fyrir ntjer. pótt jeg ekki fiamsotji skógviöar.
nöfnin á voru máli. Viðarteaundirnar eru pes-iar:
Oak slirubs. Ilazelenut. Bur Oalc. Wild Red
Cherry. Trembling Aspen. Choke Clierry Wild
Plum. White Asli. Tliorn. Rose. June Berry.
Round-leavcd Cornel. Common Elde.r. Amiri•
can Crah Apple. Black Cherry Frost- Grape,
American Elm, HiAi-hush Cranberry. Tvær
eða prjár «ortir af Willow. Green Ash, Prickly
Ash. Cockspur Thorn. Red Rnspberry. Black
Currant. Cottonwood. •Lnrg-toothed Aspen.
Bass Rcd Mulberry. Ironwood. Sugar Mtple.
Bitternut. Altcrnatc-Ieaved Cornel, Butternut.
Slippery Elm. Staghorn Summac. Tamarac,
Box Elder. Wolfberry. Panicled Cornel.
Kentucky Rcd Cedar. Black Walnut, Hack-
berry. Blue Bcech, Yelloiv eða Gray Bircli,
Ó, kæru íslendingar! hversu fögur heitnili
gætuð pjer ekki haft,' pótt pjer tkki hefðuð
ncma eitt trje afhverri tegund, sem taldar erti
lijcr að ofan. Vitið pað, að fagurt og gott
heiiniii~ér undirsfaða (águrrar og farrsælía*r’
framtlðar fyrir jafnt unga sem gamla. (Axel).
FRJETTIR ÚTLENDAR.
Blöðin á Englandi halda áfram að gjöta
Fiökkum gramt i geði með ritum slnuin uni að-
ferð peirra eystra og gjöra einnig gys að frönsku
bliiöunum fyrir hatur pað, er pau láta I Ijósi til
Englendinga. jafnframt pvi. er pau vilja livetja
alpýðu til vináttu við þjóðverja. Ekki óttast
Englendiugar heldur að þjóðverjar verði peiin
andstæðir til lengdar, pó peirmá ske yerði ekki
á pei'rra máli, cnda sje ekki við pvi að húast
nú fremur en verið hefir, pvi pær pjóðir hafi
sjaldan verið samhuga, ot; aldrei leitað eptir
sameiniugu. það, sem einkum knýr Englendiiiga
til að vera mótfallnir Frökkum, er, að peir sjá
hversu mikinn óhag peir hafa af striðinu í verzl •
unarlegu tilliti pvl pað liggur nærri að öll
verzlun Kinverja við Norðurálfuna verði flutt
til Amerlku, og jafnvel að margt af flutnings-
skipum Kíuverja veiði tileinkað Bandarlkjrmönn*
umoggangi undir peiira fána. til að vernda pau
fyrir árásum franskra herskipa. það er ekki
óliklegt að þeir óttist pá sem nábúa par eystra,
ef peirná undir sig miklu af Klnaveldi, pvi ekki
munu peir efla verzlan Breta í peim laudspört-
um, er peir ráða yfir.
Enginn veit hvaða skobun Gladstone hefir
um stríðið, pvi hann er nú að noti sumarleyfið
uorður á Skotlandi, og iafnfratnt ab tala við
kjósendur slna og almúgann i heild siuni,
sem hvlvetna taka á móti honum opnum höni-
um.
— Dufferin lavarði hefir verið veitt lands-
höfðingjaembættið yfir lndlandi.
— Aldrei síðan orustan við Waterloó stóð y ir,
hafa hlöðiu á Frakklaodi vorið jafn æst móti
Englendingum og pátt eru nú, slðau Lundúna-
blöðiu opiuheruöu þaö, sem iöakkar befðu vilj.