Austfirðingur - 12.06.1931, Síða 1

2. árgangur
Seyðisfirði, 12. júní 1931
26. tölublað
Fjðrmáiin
eg frsmbjóðandi jafnaðarfnanna á Seyðisfirði.
þar til þeir eru orðnir négu háir
til að mæta þeim útgjöldum, sem
einhverjöm kann að detta í hug
að séu nauðsynleg. En svo ógæti-
leg er hún, að furðu ssetir að
Alþingi skuli hafa verið skipað
mönnum, sem vilja leggja nnfn
sitt við slíkt. Ketta munu þykja
taörð ummæli og þvf er sjálfsagt,
að þeim fylgi nokkur rök.
þsð hlaut sð liggja opið fyrir
Alþingi í vetur, að fjárhagur ríkis-
sjóðs var kominn í ógöngur.
Skuldir höfðu safnast miklum
mun meiri en nokkru sinni fyr.
Rentu- og aiborgana-byrði hafði
verið bundin ríkinu langsamlega
miklu meiri en nokkru sinni fyr.
Yfirlit fjármálaráötaerra um fjár-
hagsafkomu ársins 1930 virtist
ekki spá góðu um hagstæða út-
komu. Enn er það ótalið, sem
ef til vill hefði átt að telja fyrst,
að öllurn var það kunnugt, að
fjárkreppa var byrjuð. Afurðir
Iandsmanna höfðu stórfallii í
verði, sumar lítt seljanlegar og
þar með verðlausar, aðrar í mjög
lágu verði. Enginn vissi hvar
þetta mundi staöar nema. — Um
þessar mundir var togaraflotinn
að búast á veiðar. Honum gekk
yfirleitt illa að afla sér reksturfjár,
jafnvel horfur á að sum fjelögin
yrðu að draga saman seglin, eða
jafnvel hætta. Alt þetta benti ótví-
ratt á, að tekjur ríkissjóðs gatu
brugðist að meira eða minna leyti.
Allir hinir gætnari menn töldu
sjálfsagt, að fara varlega í tekju-
áætlanir ríkissjóðs. Sex menn af
sjö í fjárveitinganefnd neðri deild-
ar — þeirrar deildar þingsins,
sem að lögum á að hafa tögl og
hagldir í fjármálunum — taldi
sjálfsagt að fara varlega. Einn
maður af sjö, tekur sig til og
fasrir upp í stórum stíl tekjuáætl-
anir fjárlaganna. Hann eisn, af
sjö mönnum, vill taka á sig á-
byrgö af því, að útgjöld fjárlag-
anna geti farið langt fram úrtekj-
um, ef þær skyldu bregðast, svo
sem útlit var fyrir. Sú ábyrgö
hefði getað orðið mikil, áreiöan-
lega getað orðið dýrkeypt vorri
fámennu þjóð.
Sennilegt má telja, að ba«ka-
stjórinn og fyrverandi þingmaður-
inn, Haraldur Guðmundsson, verði
ekki í vandræðum meta það, að
gjöra sjer ljóst hva5> viðtekur hjá
smáþjóð, sam er orðin hlaöin
skuldum langt umfram það, sem
hæfilegt má telja, og sem svo
ofan á annaö, spennir bogann svo
hátt í árlegum rekstursáætlunum,
að til stórkostlegs tekjuhalla leið-
ir. Skyldi þá ekki geta fariö svo,
að ekki verði ýkjalangt til ríkis-
gjaldþrots?
Það er spurning sem kjósendur
þessa lands veröa að svara við
kjörboröið 12. júní.
Þ. B.
Hreinn þingmeirihluti —
eða bitlingaaðstaða Jafnaðarmanna.
Þegar stjórnin, sem studd hafði
verið víð völd sameiginlega af
Framsóknar- og Jafnsðarmönnum,
samdi fjárlagafrumvarp það, sem
lagt var fyrir Alþingi í vetur, hafði
hana dreymt Ijóta drauma um
það, að fjárhagur ríkisins mundi
vera orðinn næsta bágborinn.
Talandi vottur um þetta er sá, að
feldar voru niður allar fjárveiting-
ar til verklegra framkvæmda. Gekk
þetta út yfir aliar þær framkvæmd-
ir, sem ríkið hafði haft-með hönd-
um f vega, brúa, síma og hsfnar-
málum, að öðru en því, *ð lítil-
fjörleg upphæð hafði verið ætluð
til viðhalds á vegum, sem þó ekki
var ríílegri en það, að vegamála-
stjóri taldi hana algjörlega ófull-
nægjandi.
Þegar frumvarpið k®m fyrir
þingið, sló rnegnum óhug á fleíta
þingmenn, svo sem vænta mátti.
Engin fjármálastjórn áþessu landi
hefir nokkru sinni reitt að höfði
sjer slíkt rothögg sem það, að
verða að stöðva allar verklegar
ríkisframkvæmdir, eftir undangeng-
in þrjú ár í röð, sem höfðu verið
svo tekjudrjúg, að munaði Vs af
venjulegum árstekjur fram yfir á-
æílun, til jafnaðar.
Það er sýnilegt af nefndaráliti
meirihluta fjárveitingarnefndar í
neðri deild, að það er ekki mælt
út í bláinn, þó talað sje um óhug
hjá þeim hluta nefndarinnar. Það
er enganvegin undarlegt þó henni
dytti í hug, að vissara mundi vera,
að breyta um stefnu í fjármálun-
um, ef komast ætti hjá því, að
sigla þjóðarskútunni í strand. Þó
komst hann ekki hjá því að
hækka dálítið tekju- og gjaldaá-
ætlanir stjórnarinnar. En sýnilegt
er það, að sá hluti nefndarinnar
hefir viijað fara gætilega að öllu,
og hann hefir ekki talið að það
yröi að skaða, þó einhver tekju-
afgangur yrði til að kasta í laus-
ar og fastar skuldir ríkissjóðs.
Nú víkur sögunni að minni-
hluta fjárveitingarnefndar neðri
deildar. í þeim nefndarhluta er
aðeins einn maður, þm. ísafjarð-
arkaupstaðar, og núverandi fram-
bjóðandi Jafnaðarmanna hjer á
Seyðisfirði.
Þessum nefndarmanni fór sem
öörum, að honum varð starsýnt á
það, að feldar voru niður fjár-
veitingar til verklegra framkvæmda.
Var það mjög að vonum. Það sem
efst var í huga mannsins, var all-
ur sá fjöldi verkamanna, sem at-
vinnu höföu haft við verkleg fyrir-
tæki ríkisins. Það játa allir aö
sjálfsögðu, að það er óþolandi
fjármálstjórn, sem fer svo ráð-
lauslega með hlutverk sitt, að
slíkar Jramkvæmdir veröur að
stöðva fyrir þá sök eina, ad fjár-
hag iandsins hefir verið stefnt í
ógöngur, fyrir gengdarlausa fjár-
eyðslu í góðæri. Það er líka sjálf-
sagt að játa það, að sú hlið þessa
máls, er snýr að verkamönnum,
er meira en lítið athugaverð.
En það eru fleiri hliðar á þessu
máli. Öllum þingmönnum ber
fyrst að iíta á þá hlið, ssm veit
að fjárhag þjóðarbúsir.s. tjess
verður lítið vart af nefndaráliti og
breytingartillögur* þessa þing-
manns, að hann hafi veitt þeirri
hlið málsins nokkru veruiegu at-
hygli. Hann sýnist hafa verið stað-
ráðinn í því einu, að sjá verka-
mönnum fyrir atvinnu hjá ríkis-
sjóði, líkt og vant var, hvað sem
það kostaði. Þetta vnr auðvitað
gott og blessað, ef þingmaðurinn
hefði fundið sæmilega leið til
þess.
Hver er svo leiðin sem þing-
maðurinti finnur?
Hún er í stuttu máli sagt þessi:
Þingmaðurinn tekur fjárlaga-
frumvarp stjórnarinnar, gengur á
röðina á tekjuliðum rikissjóðs,
hækkar hvern fyrir sig af lianda-
hófi, um mismunandi háar upp-
hæðir, suma jafnvel um 300 þús.
kr,, en flesta þó eitthvað minna,
og fær þannig út tekjuhækkun,
sem mun nema hátt á aðra milj.
kr. Þegar hann svo bætir við því,
sem venjulega er lagt á móti fjár-
veitingu úr ríkissjóði til verklegra
framkvæmda, telst honum til, að
á þennan hátt mani verða hasgt
að vinna íyrir tæpar 3 milj. kr. á
næsta fjárhagstímabili. Þelm upp-
hæöum, sem hane þannig hefir
fengið, skiftir hann svo niður í
fjárveitingar til vega, brúa, síma
og hafnargjörða.
Hvort þessi lausn málanna á
að skrifast á reikning Haraldar
Guðmundssonar eins, eöa Jafa-
aðarmannaflokksins alls, sr ekki
hægt að segja um. Þessar tillög-
ur komust ekki svo langt, aö úr
því verði skorið.
Þaö er afareinföld aöferö til
þess að bæta fjárhag eins ríkis,
að ganga á rööina í tekjuliðum
þess og hækka þá á pappírnum,
Þaö hefir látið hátt í blöðum
Jafnaðarmanna, nú aö undanförnu,
um það, að æskilegasta útkoman
úr kosningunutp 12. júní væri sú,
að enginn flokkur kæmlst í hrein-
an meirihluta á Alþingi. Sama
hefir kveöið við á kosnlngafund-
um, þar sem Jafnaðarmenn hafa
látið til sfn heyra. Hjer á Seyðis-
firðl hefir þessu verið haldið aö
mönnum á hverjum fundinum eftir
annan. Vel gæti mönnum dottið í
hug, að þessi kenning Jafnaðar-
manna ætti rót sína að rekja til þess,
að flokkur þeirra hefir engar von-
ir og engar iíkur til þess, í ná-
inni framtíð, aö komast í meirí-
hluta hjá þjóðinnl, og þá ekki
heldur á Alþingi. þess veröur á-
reiöanlega langt að bíða, að
stjórnmálastefna Jafnaðarmanna
vinni svo mikið fylgi, sem til þess
þarf, að ná yfirtökum í þjóðfjelag-
inu á hreinum meirihluta grund-
velli.
það er annað, sem fyrir þessum
flokki vakir. Á síöasta kjörtfma-
bili hefir verið svo' ástatt, að eng-
inn flokkur í þiaginu hefir haft
meirihluta. Fram3Óknarflokkurinn
heflr verið við völd, með „hlut-
leysi" Jafnaðarmanna. Það «r mál
manna, að þeir hafi ekki ætíö
verið „billegir" við Framsókn.
Ótal staðreyndir staðfesta það.
Það er þessi aðstaða sem Jafnað-
armenn missa, ef annarhvor stærri
flokkanna nær meirihluta. Það er
aðstaðan til þess, að geta verslað
með fylgi sitt, og selt það þeim,
sem best býður. — Þessi ummæli,
þó Ijót kunni að þykja. staðfest-
ast við það, að einn- af helstu
mönnum Jafnaöarmanna, Hjeðinn
Valdimarsson, hefir nú nýlega
dregið fram í dagsljósið brot af
viðskiftnsamningum Framsóknar
og Jafnaöarmanna, um breytingar
á kjördæmaskipun. Kemur þar í
ljós, að Jafnaðarmenn hafa átt aö