Austfirðingur - 09.02.1932, Blaðsíða 2

2
AUSTFIWWNIQUR
Samvinnufjelag Seyðisfjarðar.
Loddaraskapur Haraldar Guðmundssonar.
Höfum fyrirliggjandi í Reykjavík allskonar vörur frá Libby
s. s. Baunir niðursoðnar, Jarðarber, Tungur, Agurkur,
Ananas, Avextir blandaðir, Ferskjur, Perur, Aprikosur,
Aspargues, o. fl. Gíslf Jónsson.
Þegar Haraldur Guömundsson
kom hingað til að taka viö stjórn
bankans og vinna undir sig kjör-
dæmið fyrir ári síöan, sagði einn
góöur fylgismaður hans : Þið skul-
uð sjá, að það verður búið að
laga til með atvinnuvegina hjerna
á Seyðisfirði að ári liðnu. Kjós-
endur Haraldar bygðu vonir sínar
um viöreisn þessa staðar algerlega
á Haraldi Guðmundssyni. Ef hann
yrði kosinn mundi strax verða
bygö síldarverksmiðja, tunnuverk-
smiðja, vegurinn veröa lagður
yfir Fjaröarheiði, og fiskveiöarnar
verða stundaöar með stórum skip-
um, sem Haraldur átti áð útvega.
Þetta var fyrir ári síöan.
Á þingmálafundinum, sem liald-
inn var á sunnudagskvöldiö, bar
öll þessi mál á góma. Haraldur
varð að játa að hann hefði engu
til leiðar komið, en tók því eins
og sjálfsögðum hlut að kjósendur
hans mintu hann aftur á kosn-
ingaprógrammið frá í fyrra. Það
er svo um þessi mál, aö bæjar-
búar eru þeim fylgjandi. pað er
aðeinssamvinnuútgerðin sem nokk-
ur ágreiningur er um. En ástæð-
an til þess er sú, að til fjelags-
skaparins hefir verið stofnað með
mjög óvenjulegum hætti.
Á síðasta þingi var samþykt
100 þús. kr. ábyrgðarheimild fyrir
samvinnuútgerö á Seyðisf. Ekkert
slíkt fjelag var þá hjer til og það
var ekki fyr en í vetur að fjelags-
nefna komst hjer á. Trúin áþess-
um fjelagsskap er ekki meiri en
það meðal útgerðarmanna ogsjó-
manna hjer, að flestir mestu dugn-
aðarmenn úr þeim hópi, hafa ekk-
ert viljað sinna fjelagsskapnum.
Alt um þetta sannaðist það á
fundinum að Haraldur Guðmunds-
son hafði gert ákveðið kauptilboð í
togara í Reykjavík fyrir fjelagsskap
þennan og lofað samþykki bœjar-
stjórnar.
Haraldur Guðmundsson gerði
mjög gys að því í fyrstu ræðu
sinni, að hann hefði verið bendl-
aður við „ógurlegt leynimakk" í
þessu sambandi. Sennilegt er að
menn hafi eitthvað haft orð á
þessu sín á milli, en opinberlega
hefir því víst ekki verið hreyft fyr
en Haraldur fór að tala um það
sjálfar, að minsta kosti ekki hjer
í blaöinu. En alt sem Haraldur
sagði um þetta, sýndi að hjer
haföi verið um „leynimakk“ að
ræða. Hvort menn vilja kalla það
leynimakk „ógurlegt", fer alt eftir
því hvort borgarar þessa bæjar-
fjelags vilja selja örfáum mönnum
algert sjálfdæmi í málefnum sínum.
Hjer var um það að ræða að
bæjarfjelagiö í heild gengi í 100
þús. króna ábyrgð fyrir útgerðar-
fjelag, sem mestu atorkumennirnir
hafa sneitt hjá. Haraldur Guð-
mundsson segist hafa talað við
bæjarfulltrúana einn og einn og
fengið vissu fyrir því, að meiri-
hluti mundi fást f bæjarstjórninni
fyrir þessari ábyrgð. En hvers-
vegna er ekki ábyrgðin afgreidd
formlega í bæjarstjórninni ? Án
þess að vilja bera brigöur á, að
Haraldur Guðm. hafi fengið ádrátt
meirihluta bæjarstjórnar um fylgi
viö málið, skal það fullyrt, að
sumum flokksmönnum hans í
bæjarstiórninni var alls ekki ljúft
að ljá málinu fylgi.
Haraldur Guömundsson veit
sjálfur, að sú leiö, sem farin var
í þessu máli, að gera tilboðið að
fornspurðri bæjarstjórn og bæjar-
búum, var algjörlega óheimil.
Hann veit, að mestu dugnaðar-
mennirnir í hópi sjómanna ogút-
geröarmanna eru algerlega van-
trúaðir á fjelagsskapinn. Hann
veit, að fjöldi flokksmanna hans í
bæjarstjórn og utan eru dauftrú-
aðir á fjelagsskapinn. Hann grun-
ar, að meirihluti bæjarbúa muni
ekki fús að taka á sig 100 þús.
króna ábyrgð fyrir það fjelag, sem
hjer er um aö ræða. Og svo grun-
ar hann — ef til vill — að mál-
inu fáist ekki framgengt „á hærri
stöðum". Var þá ekki sniðugt, að
koma í veg fyrir opinberar umræð-
ur um málið, og geta svo sagt á
eftir: jeg hef barist fyrir þessu
eins og víkingur, en ekki fengið
því framgengt. Já, „leynimakkið“
var einmitt alveg nauðsynlegt eins
og á stóð. Og þaö væri engar
getsakir á Harald Guðmundssnn,
þótt því væri haldið fram, að hann
hafi „andað ljettar", þegar honum
tókst ekki að koma fram þessu
„áhugamáli" sínu.
Sú spurning vaknar sem sje,
hvort líklegt sje að Haraldur
Guðmundsson hafi trú á þessum
útgerðarfjelagsskap. þess er þá
fyrst að geta, að öll útgerðarfje-
lög hafa tapað síðustu árin. Jafn-
vel Samvinnufjelag lsfirðinga, sem
skipað er afburðaduglegum sjó-
mönnum, fjekk upphaflega meiri
hlunnindi en nokkuð annað út-
gerðarfjelag hjer á Iandi, hefir af-
bragðs skip og hefir aflað ágæt-
lega alt frá byrjun — jafnvel þetta
fjelag er komið í þær fjárhags-
ógöngur, að það getur ekki stað-
ið í skilum. það er þessvegna
alls ekki líklegt, að Haraldur hafi
trú á því, að útgerðarfjelagið, sem
hjer var stofnað, hafi mikil skil-
yrði til þess að verða bjargvæn-
legt fyrirtæki.
Og að endingu. Hjer stóð svo
á, að Útvegsbanki íslands var að-
ilji þessa máls. Skipið, sem kaupa
átti, var eign bankans ogvafalaust
hefir einnig verið ætlunin, að fá
fjelaginu í hendur eitthvað af fast-
eignum bankans hjer. Ef Haraldur
Guðmundsson hafði trú á fjelags-
skapnum, hvað gat þá verið eðli-
legra, en að hann sem banka-
stjóri gengist fyrir því, að fjelag-
ið fengi í hendur nauðsynlegar
eignir til atvinnurekstrar—á eig-
in ábyrgð. Útvegsbankinn hefir það
hlutverk fyrst og fremst, ao styrkja
útveginn. Hann tekur háa vexti til
þess að standast þá áhættu, sem
af þessari starfsemi leiðir. Hvers-
vegna er Haraldi Guðmundssyni
svo umhugað að koma áhættu,
sem Útvegsbankinn d að bera,
yfir á þetta bæjarfjelag — yfir á
sitt eigiö kjördæmi ?
Það er ólíklegt, að Haraldur
Guðmundsson trúi því, „að viö-
reisn Seyðisfjarðar“ byggist á því,
að bæarfjelaginu sjeu bundnir —
meira að segja að óþörfu — mjög
þungir fjárhagsbaggar á þeim óg-
urlegu Jcrepputímum, sem nú eru.
þessvegna er ekki ótrúlegt, að
honum hafi ljett, þegar öll við-
leitni hans varð til einskis!
En til hvers er þá verið að
halda leiknum áfram?
Er það ekki loddaraleikur?
Þingmálafundur.
A laugardagskvöldið boðaðf
Haraldur Guðmundsson til þing-
málafundar. Hófst fundurinn kl.
8^2 og stóð 6 stundir. Fundar-
stjóri var Ari Arnalds bæjarfógeti,
en fundarskrifarar Gestur Jóhanns-
son og Emil Jónasson.
Hingað til hefir það vesið venja
um þingmálafundi, þar sem tillög-
ur era bornar upp, að kjósendum
hefir verið frjálst að tala eftir því
sem þörf hefir verið á .sámkvæmt
dagskrá sem lögð er fram í
fundarbyrjun. — Er það og
eðlilegt, þar sem þingmaðurinn
kemur til að hlýða á kjósendur
sína, engu síður en að tala við
þá. — Hinsvegar hefir það verið
siður seinustu árin á hinum al-
mennu umræðufundum flokkanna
um stjórnmál, að þar hefir hverj-
um flokki verið úthlutaður jafn
ræðutími. Þessa reglu hinna al-
mennu stjórnmálafunda innleiddi
Haraldur nú á þingmálafundinn.
En útkoman varö sú, að þegar
til þess kom, að ræða um hinar
einstöku tillögur, þá var orðið
svo áliðið tímans, að ekki fengust
nema 2 mín.íil að ræða hverja. Geta
menn gert sjer í hugarlund, hvaða
mark er takandi á atkvæðagreiðslu
um ýms alger nýmæli, sem þann-
ig er undirbúin.
Meðal tillagna, sem þarna voru
samþyktar, var þessi tillaga frá
Sjálfstæðismönnum í fjárhagsmál-
um :
Með tilliti til yfirstandandi fjár-
hagskreppu og hins erfiða hags
ríkissjóös, skorar fundurinn á Al-
þingi aö gæta meiri varúðar við
afgreiðslu fjárlaganna en undan-
farið hefir verið gert, og að binda
hendur ríkisstjórðarinnar svo, aö
hún geti ekki framvegis sóað
miljónum króna fram yfir fjárveit-
ingar fjárlaga.
Þistlar.
—o—
1.
Þegar „Jafnaðarmaöurinn" birti
niöurstöðutölur nokkurra búa hjer á
Seyöisfirði sem lokið var gjaldþrota-
skiftum í, þá var aðaltilgangur blaðs-
ins, að koma því inn hjá Seyöfirð-
ingum, að um þriggja miljón króna
blóðtaka hefði orðið á þessu bæjar-
fjelagi. Út af þessu var ritaö all ýt-
arlega um þessi mál hjer í blaðinu.
Var nokkuð minst á hinar almennu
ástæður til skuldatapanna, sem hjer
á landi hafa orðiö hinn síðasta ára-
tuginn, og sýnt fram á, að mest af
bankatöpunum væri ekki tap álands-
mönnum, heldur eignatilfærsla innan
þjóöfjelagsins. Þá var og bent á hin-
ar sjerstöku ástæöur, sem lágu að
töpunum hjer, og loks sannað að
það var blekking ein að töp þessi
heföi komið niður, sem blóðtaka á
bæjarfjelaginu. Það verður að segja
Jafnaðarmanninum þaö til veröugs
hróss, að hami er algerlega fallinn
frá þeirri kenningu að töpin hafi
komið niður sem blóðtaka á bæjar-
fjelaginu, en gengur inn á það með
Austfirðingi, að hnekkir bæjarfjelags-
ins liggi einmitt í því aö þessi um
ræddu fyrirtæki hefði orðiö aö hætta
starfsemi.
2.
En Jafnaöarmaöurinu vilj ekki
ganga inn á, að meginhluti banka-
tapanna hafi komið niður sem eigna-
tilfærsla innan þjóðfjelagsins „ . . .
það er vitað . . . aö bankarnir hjer
á landi hafa . . , tapað 30—35 mil-
jónum króna, og að í þessum töpum
er að finna meginástæðuna til skulda-
söfnunar þjóðarinnar í útlöndum".
Það er ekkert óeölilegt að Haraldur
Guðmundsson vilji halda slíkum kenn-
ingum að almenningi af því að hann
veit meö sjálfum sjer að hann á sem
þingmaður töluvert drjúgan þátt í
þeirri miklu skuldasöfnun þjóöarinnar
í útlöndum, sem nú veldur stórkost-
legum erfiðleikum fyrir landsmenn
alla og athafnalíf í landinu" eins og
hann sjálfur orðar það.
3.
Út af fyrirspurninni í 4. tbl. „Jafn-
aðarmannsins", má benda á:
Að innstæða hins sameiginlegn á-
byrgðarljelags mótorbáta á Seyðis-
firði yar mynduð og tilorðin af milli-
færslum iðgjaldanna úr skuldareikn-
ingum hlutaðeigandi báta, sem vá-
tryggöir voru í fjelaginu og þaraf-
leiöandi skulduöu þessir bátar það
meira, sem þessari upphæð nam.
£Ávegsbankinn, útibúið á Seyðisfirði
keypti skuldir þrotabúsins á litlu
verði og náði þar meö kröfurjetti á
þessari upphæð ásamt öðru. Eigna-
tilfærslan hefir því orðiö frá útgerð-
inni til bankans og kemur, sennilega,
fram sem reksturshagnaður útbúsins
á Seyðisfirði og ekki ólíklegt að
„Jafnaöarmaðurinn" þakki þaö því