Vikuútgáfa Alþýðublaðsins - 12.01.1927, Blaðsíða 2

2
VIKUÚTGÁFA ALÞÝÐUBLAÐSINS
ugt er, að starfa að verklýðs-
málunum, hverju í sínu umdæmi.
Þegar slík sambönd eru komin
á um alt land, hefir sumum dott-
(ið í hug, að þau væru sjálfkjörin
til að létta að miklu leyti yfir-
stjórn beinna verklýðsmála af
sambandsstjórn, og bæta þannig
úr þeim ágalla, er nokkrir telja
vera á fyrirkomulagi okkar, að
yfirstjórn stjórnmála og verklýðs-
mála skuli vera sameinuð hjá Al-
þýðusambandinu í stað þess, að
hjá nágrannaþjóðunum er þetta
aðgreint. En ekki má gleyma því,
að samtökin eru styrkari hjá einni
yfirstjórn, ef sæmilega tekst for-
ustan. Og reynslan er vitanlega
ekki enn fengin um það, að hvaða
gagni fjórðungssamböndin geta
komið.
Vinnudeilur.
Sambandsstjórn tók að sér yfir-
stjórn vin udeilu, er verkakvenna-
félagið „Framsókn“ í Reykjavík
(átti í við atvinnurekendur á síð-
ast liðnum vetri. Var sú deila
allhörð, og voru verklýðsfélög
víðs vegar á landinu kvödd til
stuðnings. Verkamannafélagið
„Dagbrún“ gerði samúðarverk-
fall, og stóðu menn þar prýðilega
saman. Deilunni lauk með því,
að samningar náðust um deiluat-
riðin, og var sá samningur að
áli.i sambandsstjórnar aðgengi-
legri kjör en þau, er útvegsmenn
ætluðu sér að skapa verkakonum.
Fundarhöld.
Sambandsstjórnin heíir haldið
alls um 60 fundi á tímabilinu
mil'i þinga auk þess, sem nefndir
úr herni hafa átt með sér marga
fundi.
Stjórnin leggur nú störf sín fyr-
ir sambandsþingið, er leggur sinn
dóm á þau. Ég kvíði því eigi,
að sá dómur verði harður, því
pð ég þykist mega fullyrða, að
það hafi verið eindreginn vilji
sambandsstjórnarinnar að efla
samiök alþýðunnar og treysta þau
á alla lund. Og ég vil líka vona,
að sambandsþingiru sýnist, þeg-
ar það heíir a hugað gerðir stjó n-
arinnar, að henni hafi orðið nokk-
uð ágengt.
Itaaldlð
og verklýðssamtökin.
Ré;t eftir síðasta bæjarstjórnar-
fund um fjárhagsáætlunina,
skömrnu fyrir jól, kom greinar-
lltorn í „Morgunblaðinu“, ritað af
Val'.ý Steíánssyni, um „styrktar-
sjóð verkamanna- og sjómanna-fé-
laganna í Reykjavik", sem hann
ranglega ka'lar „slysatryggingar-
sjóðinn". Var þar reynt að láta
líta svo út, sem íhaldið í bæjar-
stjórnin i vildi alt fyrir sjóðinn
gera, en verkamanna- .foringjarn-
ir“ spiltu þvi. Var þá skorað á
mig af Valtý að svara þessu, en
ég lét það í bi'i eins og vind um
eyrun þjóta. Nú er í fimtudags-
blaði „Morgunblaðsins“ sams kon-
ar grein, og er því rétt að skýra
rnálið enn einu sinni, þó að allir
sam'aka verkamenn, sjómenn og
Verkakonur hér í bæ þekki það
fút í æsar.
Samkvæmt skipulagsskránni,
samþyktri af bæjarstjórn og ríkis-
stjórn, er sjóður þessi undir yfir-
stjórn félaga þeirra, sem eru í
Alþýðusambandi Islands og engra
annara. Sjóðurinn er rúmar 100
þús. kr., og er mestum hluta vaxt-
anna úthluíað til þeirra meðlima
þessara verklýðsfélaga, er verða
fyrir langvarandi heilsuleysi eða
slysum. Auk þess leggja félögin
það á sig, að greiða í sjióðinn ár-
lega eina krónu á meðlim hvern
til þess að auka upphæð þá, sem
árlega sé hægt að úthluta, og
nemur sú viðbót rúmum 2800 kr.
árlega. Styrktarsjódur verka-
manna- og sjómanna-félagcnna í
Reykjavík er pví, eins og nafníd
ber med sér, bwulinn víð pau fé-
lög cingöngu og ekki meiri ástæða
til að verja tekjurn hans til ann-
ara, heldur en að taka sjóð
Sjúkrasamlagsins eða Liftrygging-
arsjóð embættismanna og úthluta
þeinr til hvers, er á þyrfti að
lialda.
Við alþýðufulltrúarnir i bæjar-
stjórninr.i höfum nú hvert árið
eftir annað kraíist þess, að bæj-
arfélagið styrkti þessa viðleitni
verklýðsfélaganna til að hjálpa
meðlimum sínunr með fjárfram-
lagi úr bæjarsjóði, líkt og Sjúkra-
samlagið o. fl. er styrkt. Fyrst
feldi Ihaldið í bæjarstjórn þessa
til'.ögu okkar; síðar samþykti það
hana í tvö ár, en með því skil-
yrði, að allir verkamenn og verka-
'konur í Reykjavík, pó að í cngum
félagsskap vœru, gætu gegn 1 kr.
árstillagi fengið fullan rétt til út-
hluíunar úr sjóðnum, með öðrum
orðum: fyrir baunaskerfinn, 6000
kr. á ári til sjóðsins, áttu verk-
lýðsjélögin að afsala sér frum-
burðarrétti sínum að pessum 100
pús. kr. styrktarsjóði verkcimanna-
og sjómanna-félaganm l Reykja-
vík. Skilyrðið var svo ósvífið, að
furðu gegnir, að þeirra eigið blað
skuli halda því á lofli.
Þessa skilyrðisbundna fjár-
styrks úr bæjarsjóði hefir auð-
vitað aldrei verið vitjað. Þó hefir
verið borið upp í öllum verk-
lýðsfélögunum, hvort skuli geng-
ið að skilyrðinu, og liöfum við,
bæjarfulltrúarnir ekki lagt þar
neitt til málanna. En verklýðssam-
tökin sjálf hafa auðvitað í einu
hljóði hafnað pví að láta fara
pannig með s:g af Ihaldinu.
Verkalýðurinn hér í bænum læt-
ur ekki villa sér sýn í- svo aug-
Ijósu máli.
Ihaldið reynir að bera því við,
að verklýðsfélögin séu pólitísk fé-
lög. Nú er það svo, að aldrei hef-
ir neinum manni verið bönnuð
inntaka né neinn rekinn úr fé-
lögunum fyrir ákveðna pólitíska
trúarjátningu, svo að sannfæring-
arfrelsið í því efni er þar sams
ikonar og í alópólitískum félögum.
Hitt, að örfáir menn hafi verið
reknir úr félögunum fyrir skuld-
ir, rógburð eða illmælgi um fé-
lagsskapinn eða einstaka meðlimi
ihans eða fyrir svik í kaupdeilum,
er ekki nema eðlilegt, og sams
konar brottrekstur á sér stað í
sérhverjum félagsskap hér á landi.
Ihaldið geíur því ekki notað þessa
átyllu til að neita um styrk vegna
sjúkdóma og slysa hjá félags-
mönnum. Aftur á móti má ef til
vill segja, að hver sá félagsskap-
ur, sem ætlar sér að hafa einhver
áhrif á löggjöfina, sé pólitískur,
og verklýðsfélögin ætla sér það
á margvíslegan hátt. En þá má
með svipuðum rétti segja, að
sjúkrasamlögin, Goodtemplara-
reglan o. fl. o. fl. séu pólitísk fé-
lög, og liefir þó ávalt verið viður-
kent, að veita ætti styrk til starf-
semi þeirra félaga. Hefir íhaldið
því enga afsökun í máli þessu.
Auðvitað er það sjálfsagður
hlutur, að bæjarfélagið eigi eft-
ir rnegni að styðja að því, að bæj-
armenn tryggi sig fyrir heilsu-
Ieysi og slysum, og hvar sein það
er reynt með félagsskap, eigi að
styðja það tiltölulega úr bæjar-
sjóði. Er því engin réttmæt ástæða
til fyrir Ilialdið í bæjarstjórn að
neita félögunum um slíkan styrk.
Jafnvel pó að hver meðlimur
peirra vœri stœlcur mótstöðumað-
ur Ihcildsins, e'.ns og senwlegt er,
vœri styrliurlnn jafnsjáljsagður,
enda væri hægt að láta hvern
þann annan félagsskap, sem upp
kæmi í bænum meÖ svipaða
styrktarstarfsemi, fá sams konar
styrk, og gætu þá þeir, sem ekki
vildu vera í verklýðsfélögum,
skipað sér einir í slíkan félags-
skap. Við hinu er aftur ekki að
búast, að verkamenn sjálfir láti
kaupa sig til að sundra sínum
eigin félagsskap né afsala sér
tryggingarsjóði félagan ia og það
til þess eins að fá nokkru meiri
fjárfúlgu til úthlutunar ásamt
peim, sem ekki hafa vit cða rænu
á því að ganga í stéttarfélögin,
ekki sizt, er alt utanfélag ifólklð
getur hve nœr, sem er, gengið í
verklýðsfélögin og pann'g orðið
styrksins aðnjótandi.
Svo augljós er sanngir: iskrafan
um opinberan styrk, að jafnvel
alpingi, eins og pað er skipað,
hefir fallist á hana og ve'.tl j ðn-
um á fjárlögum síðast liðið ár
5000 kr. styrk, eins og rétt var.
Alþingisíhaldið í heild nn i h fir
ekki treyst sér að ganga á móti
slíku rnáli, og mun þó vari hafa
skort viljann. En bæjarstjórnarí-
haldið er þetta magnaðra.
Það er hverjum manni skil an-
legt, að hér kemur fram h á iha d-
inu hámark kúgunara dans og
flokksofstækisins, er n ðs er á
öllum samtaka verkalýð í bæn-
um vegna þess eins, að v.-rk-
lýðsfélagar eru yfirleitt hö ðu tu
andstæðingar Ihaldsins Þ- ss
vegna rná ekki styrkja þá, er þeir
verða fyrjr slysum eða heilsuleysi,
nema því að eins, að þeir afsali
sér umráðunum yfir sjóði sinum
og sundri félagsskapnum um
þessar tryggingar. Svo langt
gengur, thaldið nú, að pað sting-
ur upp á pvl, að bœjarfélagið veiti
peim einum styrk vegna heilsu-
leysis og slysa, sem ekki eru í
verklýðssamtökunum, peim, sem
ekkert hafa hingað til gert til að
bjarga sér sjálfir, eti veiti peim
engan styrk, sem í samtökunum
eru. Þessar aðfarir íhaldsins hér
í bænum sýna kúgunarpólitík þess
í allri nekt sinni. En öllum má
ofbjóöa, og sem betur fer hafa
augu svo margra manna nú upp
á síðkastið opnast fyrir því,
hvernig Ihaldið beitir valdi sínu,
að því verður við næstu kosning-
ar varpað út í hin yztu myrkur.
Héðinn Valdimarsson.
Kauplækkunartilraun
afstýrt
í Hafnarfirði.
„Edinborgar“-verzlun heíir ís-
töku og frystihús í Hafnarfirði. I
fyrra morgun var byrjuð ístaka á
ístjörninni þar. Voru 90 aurar
boðnir. Fengust 16 menn, og byrj-
uðu þeirvinnuna. Þá fóru Ieiðlogar
verkamanna í Hafnarfirði á fund
þeirra og töluðu við þá. Hættu
þá allir vinnu þessari nema 4
menn. Leið svo til hádegis. Eftir
hádegið bættust 2 eða 3 níutíu-
aura-menn við í ístökuna. Þá fóru
leiðtogar verkamanna á fund
manns þess, er stóð fyrir henni.
Sá hei;ir Beinteinn Bjarnason.
Voru honum gerðir tveir kostir:
að hann léti hætta ístöku þess-
ari eða að liði yrði safnað og hún
stöðvuð. Var honum gefinn
klukkustundarfrestur til umhugs-
unar. Þá tók hann eða þeir, er
fyrir kauplækkunaríilraun þessari
stóðu, þann kost, að láta hætta ís-
tökunni, og hefir ekki verið tek-
inn ís þar síðan.
Þannig létu hafnfirzkir vérka-
menn ekki kúgast til kauplækkun-
ar. Taxti þeirra er, eins og áður
hefir verið skýrt frá, 1 kr. 20
aurar um klst. í dagvinnu, og er
það sízt of hátt. —
Bæjarvinnan þar er talsverð og
auðvitað unnin fyrir kauptaxta
verkamanna.
7. jan.
Bamilagabplótnr
dæmdnr.
Sigurður Berndsen kaupmaður,
Bergstaðastræti 8A, hefir verið
dæmdur fyrir margítrekaða, ólög-
lega áfengissölu í 120 daga fang-
elsi við venjulegt fangaviðurværi
og 2 þúsund króna sekt í rikis-
sjóð. Sé sektin ekki greidd, er
hann til vara dæmdur í 65 daga
einfalt fangelsi að auki.