Vikuútgáfa Alþýðublaðsins - 08.06.1927, Qupperneq 3

VIKUÚTGÁFA ALÞÝÐUBLAÐSINS
3
Prentsmiöjan „Acta“ kr. ‘Í5,00
(Ölafur Thors er talinn vera
einn hluthafinn í henni)
„ísaga“ h.f. Núil
Axel I. Dahlstedt, veitingamaður
í „Fjallkonunni" kr. 60,00
en ekkert útsvar.
Magnús Kjaran kaupm. — 3,80
Lárus Jóhannesson hæsta-
réttarlögmaður — 1,30
Tekju- og eigna-skatturinn var
birtur í samsulli eins og áður,
þrátt fyrir ályktun, er áður hefir
verið gerð á alþingi, þar sem rík-
isstjórnin var ámint um að láta
halda þ:im aðgreindum á skránni;
en íhaldsstjórn fer ekki eftir slik-
um „smámunum" sem alþingis-
samþyktum, ef þær koma í bága
við óskír eignastéttarinnar.
yAiiðu sætin‘.
Tekju- oej eigna-skattgrelðsla
togai'afélagamia ,KveMúlfsS
tiíslands“, ,Aira fs*óða‘, ,Njai*ð-
ar‘, „Oturs“, „Defensors“,
nHrannar“ og „Draupnis“.
Hvað greiðir stórútgerðarfélagið
,,Kveldúlfur“ í tekju- og eigna-
skatt?
Margir, sem blaðað hafa í
skattaskránni hér í höfuðstaðn-
um þá fáu daga, sem
hún var almenningi til sýnis, —
og þó að eins í einu eintaki —,
hafa sjálfsagt gætt að nafni þessa
félags, og sennilega sumir hugsað
Um leið til þessa „máttarstólpa
Þjóðfélagsins", sem Ólafur Thors,
formaður „Félags ísl. botnvörpu-
skipaeigenda" og um eitt þing
formaður sjávarútvegsnefndar
nebri deildar alþingis, stjórnar við
fjórða mann. Það er ekki svo lítið,
sem auðvaldsblöðin eru búin að
básúna framtak einstaklingsins og
ekki sízt þeirra „framkvæmda-
manna“, er standa að þessu fer-
höföaöa hlutafélagi með 5 togur-
um, félaginu, sem er fyrirferðar-
mest þeirra allra, fisksölufélaginu,
sem langstærst er hér á landi,
eiganda stórkastala og landeigna.
— Það er að vonum, að menn
ætlL að slíkt félag mjólki ríkis-
sjóðnum drjúgum í tekju- og
eigna-skatti.
En — hvað var þetta? Hvar var
úofn hins mikla „Kveldúlfs", sem
ei svo gæfusamur að eiga slíkan
”fmmkvæmdaman'n“ sem Ólaf
"Hiors að æðsta ráði? Það gat þó
ekki verið, að það vantaði! —
Ekki bar þó á öðru. Nafn þess
Var hvergi að finna. Sœíid var
outt.
H.f. „Kveldúlfur14 greiðir ekki
ejön einasta eyri í tekju- né
efgna-skatt.
Pad greiddi heldur engan egri í
fyrra, ekki tvíeyring.
Hver á þá eignirnar, sem
„Kvéldúlfur" er talinn eiga, ef
ekki hann sjálfur? En ef hann á
þær, hvernig getur hann þá slopp-
ið hjá eignaskatti? Ef hann hins
vegar riðar við falli, — eins og
helzt lítur út fyrir, ef dæma á
eftir „auða sætinu", en gæti þó
varla stafað af framkvæmda-
stjóraskorti —, hverja ávexti ber
þá slíkt einstaklingsframtak fyrir
afkomu ríkisheildarinnar?
Hefir félagið engar tekjur haft
þessi tvö síðustu ár? Eða hvar er
ella tekjuskattur þess? Hann er
ekki að finna. Sætið er autt.
Nafnið vantar á skrána. — Hvað
eru þeir margir, sem halda, að
útkoman befði orðið lakari, ef út-
gerðin hefði verið þjóðnýtt? Getur
hún yfirleitt verið öllu lakari en
eyða annað árið og glompa hitt
árið í skattaskrá þjóðfélagsins?
Hver er tekju- og eigna-skattur
togarafélaganna „Ara fróða“,
„Njarðar“ og „Oturs“? — Sá
sami og hann var í fyrra. Enginn.
Sætin eru aftur auð.
Hver er skattur togarafélagsins
„Islands", eiganda tveggja tog-
ara? — Ehki einn eyrir. — Hvað
greiða togarafélögin „Defensor“,
„Hrönn“ og „Draupnir” í tekju-
og eignaskatt? — Enn er sama
svarið. Ekki svo mikið sem tvi-
eyring.
Útk'oman er þá þannig: Að eins
helmingur togarafélaganna greiðir
skatt. Þar af ein þrjú yfir 300
kr„ fjögur frá kr. 275,20 til kr.
110,90, eitt undir 50 kr. — og
„Kveldúlfur" (5 togarar) Núll.
„lsland“ (2 togarar) Núll.
„Ari fróði“ Núll.
„Njörður" Núll.
„Otur“ Núll.
„Defensor" (útgerðarfélagið) Núll.
„Hrönn“ Núll.
„Draupnir“ Núll.
Af meira en helmingi togaranna
í höfuðstaðnum er skattgreiðslan:
NúU.
Þeir af ykkur, sem trúið fagn-
aðarboðskap einstaklingsframtaks-
ins og einkareksturs stórútgerð-
arinnar, dáendur hlutafélagaskipu-
lagsins! Fallið fram á ásjónur
ykkar og syngið stjórninni á
„Kvöldúlfi" fyrst og fremst og
þar næst á hinum sjö systkin-
um hans í „auðu sætunum“ lof
og dýrð. Vitnið um „máttarstólpa
þjóðfélagsins", sem beri skatta-
byrðina fyrir alþýðuna. Beygið
ýkkur í hnjáliðunum fyrir stjórn-
vizku Ólafs Thors, sem ljómar
svona skært fyrir augum ykkar,
um leið og hann ásamt Jóni Ól-
afssyni hamast á alþingi gegn
þeirri ógegnd(!), að hásetunum á
þessum sömu togurum sé tryggð
8 stunda hvíld i sólarhring.
En — ef þið skylduð vera í
kað þarf að hreinsa burt úr
aarnaskólunum þær námsgreinir
eða það námsefni, er ég kalla
óautt bóknám, en í stað þess þarf
að koma meira starf, meiri lík-
arnsmentun, meira af heilbrigðu
ói innan skólaveggjanna. En hér
1113 Þó um fram alt ekki gleyma
Surnarnámi barncmna og eftirliti
^cð þrim á sumrin, því námi, er
hefi sérstaklega gert að um-
^lsefni í þessari grein.
Hér hefi ég ritað all-ítarlega um
eina þátt þessa sumarnáms, skóla-
Sarðana, en J)ó má enginn ætla,
að ég einblíni á þá eina.
Skólagarðamálið er stórmál á
sviði fræðslu og uppeldis og hefir
þegar hlotið viðurkenning og
fylgi nágrannaþjóða vorra.
Yfirstjórn fræðslumálanna á Is-
landi og aðrir Islendingar, er um
uppeldismál hugsa, verða því að
gefa því gaum.
Skálholtsbiskupinn nýi.
„1 margar aldir litu Árnesingar
upp til Skálholtsbóndans," segir
„Tíminn", þegar hann skýrir frá
því, að Jörundur Brynjólfsson
æt!i að bjóða sig fram í Árnes-
sýsiu. Það lítur helzt út fyrir, að
blaðið sé farið að halda, að Jör-
undur sé orðinn biskup við það
að búa í Skálholti(!).
vafa, þá takið ykkur a. m. k.
fáeinna mínútna frest til að hugsa
sjálfir, áður en þér varpið öllum
áhyggjum upp á Jón Kjartansson
og Valtý og áður en þið leitið
svarsins í út-„Verði“ Ólafs Thors.
Dánumenska íhaidsmanna
i Stykkishólmi.
Síðast hðinn vetur var háð all-
hörð kaupdeilu í Síykkishólmi
við atvinnurekendur þar. Af hálfu
verkamanna og verkakvenna var'
valin fimm manna nefnd til gamn-
inga, þrír karlmenn og tvær kon-
ur, og af hálfu atvinnurekenda
önnur nefnd. Viðskifti þessara
nefnda fóru fram á kurteisan hátt,
þó að meiningamunur væri all-
mikill.
Kaupdeila þessi endaði með
sigri verkafólksins í öllum aðal-
atriðum.
En hvað gerist svo?
Þessar tvær konur, sem í samn-
inganefndinni voru, eru útilokað-
ar frá vinnu hjá atvinnurekendum
að einum undan teknum, sem
hefir yfir minstri vinnu að ráða í
plássinu (Kaupfélagið). Ástæður
þessara kvenna voru þær, að
önnur stúlkan er aðal-aðstoðin
hjá heilsulausum manni, sem á
fjögur börn, er ráðskona hans og
hjálpar honum til að annast upp-
eldi barnanna. Hin stúlkan elur
önn fyrir börnum systur sinnar,
sem er dáin. Bláfátækt ríkir hjá
þeim báðum. 1 báðum þessum til-
fellum sýna konur þessar fórn-
fýsi gagnvart vinum og ættingj-
um, sem ekki er alment, og að
síðustu ganga þær fram fyrir
skjöldu kynsystra sinna í kaup-
deilu. Burt séð frá stjórnmála-
skoðunum skyldu menn ætla, að
ihaldsmönnum hér, atvinnurekend-
um, þætti vanvirða að grípa til
annara eins meðala og þessara,
sem er að setja stúlkur þessar
í svelti og börn þau, sem þær ala
önn fyrir. Hugtakið mannúð —
að ég ekki nefni kristilegt hugar-
far — virðist vera hér á lægsta
stigi hjá þessum herrum. Mér
dettur í hug vísa skáldsins:
„Illa berðu fötin fín,
>flestum hættulegur.
Það er á milli manns og þin
meira en húsavegur.“
Dæmi þetta, sem hér er nefnt,
er að eins lítill hluti af þeim
ómannúðarverkum, sem atvinnu-
rekendur vinna og hafa unnið,
enda er nú svo komið, að fólki
fækkar hér árs árlega, — flýr
burt frá harðstjórn og volæði.
Atýinnulífið er í kalda Troli. Hið
marglofaða framtak einstaklings-
ins hefir ekki sýnt sig hér. Hér
heldur íhaldið dauðahaldi í alt
gamalt, feyskið og fúið. Fólkinu
er haldið á skuldaklafa og þar
með reynt að kaupa sál þess og
líkama og gera sér það undir-
gefið. Upp úr þessu díki drott-
invalds íhaldsins vill verkalýður-
inn reisa sig, og hann er þegar
byrjaður. En því miður er verka-
lýðurinn enn þá ekki nógu skiln-
ingjgóöur á það, að hann sjálfur
veröur að slá skjaldborg um trún-
aðarmjnn sína, þá menn, sem eru
að vinna fyrir þá mestu trúnað-
arverkin, eins og dæmið hér að
framan greinir, — því að atvinnu-
rekendurnir með íhaldssálinni
virðast enga siðfræði þekkja í
>essum efnum. Því er það verka-
ýðsins hér að láta slíkt ekki
íoma fyrir aftur og kippa þvi í
lag, s un orðið er.
Sthólmi. Kunnugur.
| Viímútpía AlMðublaðsins j
| kemur út á hverjum miðvikudegi. j
í Afgreiðsla og skrifstofa er í Al- ;
| þýðuhúsinu, Hverfisgötu 8, Reykja- !
j vík, símar 988 og 1294. Verð ár- ;
< gangsins er 8 kr. Auglýsingar j
j kosta 15 aur. hver mm. eindálka
Togarastjórarnir ísíirzku
auoivsa glópsku sína.
Bærinn lækkarfiskverkunarkostn-
aðinn að miklum mun.
Atkvæðagreiðslan um bæjarstjóra
(Símtal við ísafjörð 30. f. m.)
Atkvæðagreiðslan um sérstak-
an bæjarstjóra fór þannig, að 198
sögðu já, en 140 nei. [Var það
felt, því að tvo þriðju hluta þarf
til samþyktar.] Atkv.greiðslan fór
fram 28. f. m.
Bærinn hefir gert togarafélögun-
um tilboð um fiskverkunarsvæði
i Neðstakaupstaðnum fyrir kr. 1,25
á skippund fiskjar, þar með talin
húsaleiga, geymsla fyrir kol og
salt og fiskverkunaráhöld. Mun
þetta vera eindæma gott tilboð,,
hvar sem leitað er á landinu. Með
þessu lága tilþoði bæjarins hefir
verkunarkostnaðurinn rerið lækk-
aður mjög mikið, svo að á stór-
fiski mun hann þar fyrir vera
kominn niður í 15—17 kr. á skpd.
Svo hefir þó undarlega við hrugð-
ið, að ráðendur togaranna vilja
heldur láta verka fiskinn annars
staðar, þó að verkunin sé þar
dýrari og í alla staði óhentugri.
Hafa þeir síðan auglýst bjána-
skap sinn í „Mgbl.“ og samvizku-
leysi gagnvart lánardrottnum og
hluthöfum. Nú hafa togarafélögin
leígt Edinborgareignlna af Islands-
banka, og lítur út fyrir, að fyrir-
tæki, sem Landsbankinn leggur fé
í, sé þarna farið að hlynna að
íslandsbanka sér í skaða. Hefir
útibú Landsbankans heldur en
eklri rétt Islandsbanka þarna bróð-
urhönd. — Annars er það um
Neðstakaupstaðareignina að segja,
að nú stendur í samningum um
leigu á henni, en hitt er ekkert
undarlegt, þótt ekki sé hægt að
leigja eignina á miðjum veiðitíma.
Kaupsamningar
á Siglufirði o. fl.
(Símfregn 1. þ. m.)
Verkamenn gerðu kaupsamning
í dag við dr. Paul, sem hefir
verksmiðjurekstur á Siglufirði.
Samningurinn gildir til 15. júlí.
Kaupgjaldrö er 60 kr. á viku fyrir
9 stunda vinnu á dag. Eftirvinna
greiðist með kr. 1,20 um stundina.
Lausavinna 1 kr. um klst. í dag-
vinnu. Eftir 15. júlí er í ráði, að
kaupið hækki við alla vinnu. Er
þegar hafinn undirbúningur undir
þá samninga.
Mokafli er á vélbáta, 4—8 þús.
pund í róðri. Togarinn „Belgaum"
var hér í gær með 100 tunnur
lifrar; tók hér salt. ís er sagður
á djúpmiðum, er reki til lands. —
„Kikhósti" geisar. Töluverður
ungbarnadauði
Vorvertið
er nýbyrjuð á Siglufirði. Hafa
sumir bátar fengið 3000 pd. af
þorski. Smásíld og eitthvað af
millisild veiðist í lásnætur inni á
Eyjafirði tii beitu. (Eftir símtali
29. f. m.