Vikuútgáfa Alþýðublaðsins - 13.09.1928, Blaðsíða 1

Vikndtgðfa Alpýðublaðsins
Gefin út af Alþýðnflokknnm.
II. árgangur.
Reykjavík, 1.1. september 1928.
36. tölublað.
Samanburður
á launagreiðslum af apinberu fé til 13 manna árið 1926.
1. Aðalbankastjóri íslandsbanka: Laun.
3. Skrifstofustjóri i stjórnarráðinu:
a. Embættisi. með dýrt.- & aldursuppbót kr.
b. Laun fyrir aukastörf
3. Háskólaprófessor:
a. Embættisl. með dýrt. & aldursuppbót
b. Laun fyrir aukastörf
4. Forstjóri Áfengisverzlunar ríkisins:
a. Laun
b. Launauppbót
5. Fulltrúi i stjórnarráðinu:
a. Embættisl. með aldurs- & dýrt.uppbót -
b. Laun fyrir ankastörf
'6. Ráðherra: Lögmælt laun (auk friðinda for-
sætisráðherra og pingfararkaups).
7. Barnakennari i Reykjavík (nýskipaður):
Laun og dýrtíðaruppbót
8. Prestur í sveit (nýskipaður):
Laun, dýrtiðaruppbót og heimatekjur
-9. Simritari I. fl. i Reykjavík:
Laun og dýrtíðaruppbót
SO. Aðstoðarmaður á pósthúsinu:
Laun og dýrtíðaruppbót
11. Barnákennari í kauptúni (nýskipaður):
Laun og dýrtíðaruppbót
32. Miðstöðvarstúlka í Reykjavik (nýskipuð):
Laun og dýrtiðaruppbót
13. Verkamaður í rikissjóðsvinnu:
a. Kaup í 7 vorvikur 65 aura á timann
b. — - 10 sumarvikur 100 au. á tímann -
c. — - 7 haustvikur 65 aura tímann
Kr. 40 000,00
9 030,00
11 590,00 - 20 530,00
9 030,00
12 128,34 - 21 158,34
15 000,00
3 000,00 - 18 000,00
6 860.67
8 558,00 - 15 418,67
12 500 00
- 3137,50
3 167 78
3012,00
- 2 677 33
- 2175,33
- 1 506,00
273,00
600,00
273,00 - 1,146,00
Þetta ár vax dýrtíðaruppbótin liðl. 67 °/« Næsta ár lækkaði hún
mikið og tiltöhilega mest af lægstu laununum. Kaup verkamanna
lækkaði pó mest, eða, par sem' lægst var niður í 85 aura um
tímann að sumrinu og 50 aura um timann vor og haust.
Athugið pennan samanburð vel. Þá sjáið þið „spamað“ íhalds-
ins.
Slysfarir á sjó.
Sjórinn hefir jafnan tekið þung-
an skatt af íslenzku þjóöin/ni,
enda hafa Islendingar sótt sjó
geysi-kappsamlega, bæði fyrr og
síðar.
Fyrir tiltöluiega fáum árum
vom fleyturnar, er sjómennimir
íslenzku notuðu við veiðar, litl-
ar og ódýxar. Var þvi sízt að
Undra, þó að slysfarir á sjó væru
alltíðar, svo fast sem sóttur var
sjórinn. Nú hafa Islendingar eign-
ast betri s'kip og stærri — og
eiga þeir nú, þar sem togararnir
em, hin fullkomnustu fiskiskip,
®em nú tíðkast með nokkurri
Þjóð.
Um allmargra ára skeið lán-
aðist svo vel á togurunum, að
sársjaldan bar við, að togari
strandaði — og alls ekki kom
fyrir, að nokkur þeirra færist á
rúmsjó. Töldu menn líf sjómanna
sæmilega trygð, og sumir menn
héldu því Sram, að togari gæti
vart farist á rúmsjó.
En með ár,inu 1925 skiftir um.
Tveir togarar farast úti á hafi,
og með þeim margiT tugir hinna
vöskustu drengja. 1926 strandar
togarinn „Ása“ og svo hver af
öðrum: „Ása“, „Eiríkur rauði“,
„Austri" og „Jón forseti" — og
loks sökk „Menja“ í vor í blíð-
skapameðri úti -á rúmsjó, án þess
að hún rækist á skip eða ís.
Það væri von, þó að skelfing
gripi þjóðina, er hún athugar,
hversu togurunum hefir vegnað
undanfarið. I>ar er ein hörmung á
aðra ofan. . . . Og af hverju stafa
þessi viðbrigði við það, sem áð-
ur var um langt skeið? Er farið
of djarft, ákafi og eldmóður lát-
inn ráöa meir en ,vit og ábyrgðar-
tilíinning? Hvernig sem þessu er
varið, þá ber að athuga það
gjörla. Þjóðin má einskis láta ó-
freistað til að tryggja hin dýr-
inætu líf einhveira hinna vöskustu
sona sinna, sjómannanna. Hún á
að dæma, en dæma réttlátlega
þá, er teíla kunna á tæpustu nöf
fyrir óforsjálni, taumlausan á-
lcafa eða von um fjárhagslegan
liagnað.
En jrað verða oftar slys á tog-
urunum en þegar þeir stranda eða
farast á rúmsjó. Það má heita
furðu títt, að menn detti útbyrð-
is af þeim, slasist til óbóta eða
bíði bana, er þeir verða fyrir
vírum eða vindum. Og þessi slys
munu tíðari hjá oss en hjá nokk-
urri annari fiskiþjóð. Ber og
vandlega að athuga orsakir slíkra
slysa og reyna af fremsta megni
að koma í veg fyrir þau.
Nýlega varð það slys, að máður
féll útbyrðis af togaranum „Im-
perialist“.
Skal nú sagt frá, hvernig siysið
vildi til.
Skipið siglir undan vindi og
hrakfallasjó. Rainmlega bundnar
lýsistunnur á afturþiljum skips-
ins losna úr böndunum. Svo eru
hamfarir sjávarins miklar. Menn-
irnir eru látnir fara aftur á til
að binda tunnurnar. Skipið er
ekki stöðvað. Það heldur á-
fram. Má jafnvel búast við, að:
brotsjór geti þá og þegar komið
yfir afturhluta skipsins, þeytt
fram og aftur lýsistunnunum,
jafnvel skolað mönnum fyrir borð
eða limlest þá, fieiri eða færri.
-Enda verður sú raunin, að brot-
sjór skellur yfir og einn af skáp-
verjum ferst.
Þenna sama dag var tiogariinn
„Baldur" á leið hingað. Þar kom
það einnág fyrir, að böndin losn-
uðu af lýsistunnunum. Yfirmenn
létu þegar stöðva skipið og hög-
uðu þannig til, að það verði sig
sem bezt fyrir sjóum. Þá
fyrst, er mennirnir gátu bundið
tunnurnar sér að hættulausu, var
þeim skipað að binda þær.
Það er ilt að þurfa að auka
harma vaskra sjómanna, er auð-
vitað svíður sárt það, sem orðið
er, með því að rifja þetta upp. En
er hægt að verjast spurningunni:
Hefði nokkurt slys orðið, ef „Im-
perialist“ heíði verið stjórnað á
sama veg og „Baldri“? Flestir,
sem vit hafa á, munu svara, að
varla mundi það hafa orðið.
Þess þarf ekki að geta, að það,
sem hér hefir sagt verið, er ekki
sagt til þess að auka á sársauka
yfirmanna á „Imperialist“. Slysið
hlýtur að vera [reim ærinn harm-
ur. En það er sagt í þeim vænd-
um, að siður kynni að koma fyrir,
eftirleiðis nokkur vanræksla um
það, að yfirmenn íslenzkra skipa
geri alt, sem í jjeirra valdi stend-
ur til öryggis skipverjum.
Hvert mannslif er dýrt — og
ekkert mannslíf er afturkræft.
Eadurskoðun sjólaganna
og óp „Morgunblaðsins“.
Sjólögin íslenzku, 235. grein,
segja svo:
„Þær kröfur, sem kröfuhafi á
sjóveðsrétt fyrir eftir þessum
kapítula (sjókröfur), eiga for-
gangsrétt að veðinu næst eftir
opinber gjöld, sem á veðinu
hvila, en ganga fýrir-ölluíu
skuldum öðrum.“ (Leturbr. hér.
Næsta grein, 236., segir svo:
„Þessar kröfur eiga sjóveðrétt
í skipi og farmgjaldi:
1. Hafnsögumanuskaup, björgun-
arlaun og kostnaður á frels-
un skips úr óvinahöndum.
2. Kröfur skipsstjóra og skips-
hafnar til kaups og annarar
póknunar, sem peir eiga iögmætt
tilkall til fyrir starf sitt i pjón-
ustu skipsins. (Leturbr. hér.)
Þessi ákvæði sjólaganna eru út-
gerðarmönnum [lyrnir í auga, og
vilja rnargir þeirra fyrir hvern
munfáþeim bieytteðaburtu feld,
en skipverjum eru þau trygging
fyrir því, að þeir fái kaup sitt
greitt, þótt útgerðarmaðurinn sé
óskilvís eða ilSá stæður. I sjó-
lögum allra hinna Norðurlanda-
þjóðanna eru þessi sömu ákvæði.
Auk þess eru skipverjum þar
lögtrygðar bætur fyrir tjón á
fatnaði og munum, ef veröur, og
geta þær numið alt að 1200 krón-
um, en slíkt hafa útgerðarmenn
hér ekki mátt heyra nefnt.
„Mgbl.“ 0g húsbændur þess bú-
ast við, að Sigurjón muni við
endurskoðun sjóláganna líta
meira á rétt og hag sjómannanna
en útgerðarmönnum er geðfelt.
Þau búast ekki við því, að
hann fáist til að leggja til, að
ofanrituð lagaákv'æði verði af-
numin eða færð til verri vegar
og óttast, að hann fái því til
vegar komið, að útgerðarmönn-
um verði gert að skyldu að bæta
sjómönnum tjón fatnaðar og
muna eftir svipuðum reglum og
annars staðar tíðkast.
Þess vegna æpir ,,Mgbl.“ að
honum.