Vikuútgáfa Alþýðublaðsins - 24.12.1928, Side 6

6
VIKUOTGÁFA ALÞVÐUBLAÐSINS
Guð og lukkan.
Saga eftir Guömund Gíslason Hagalín.
við hinni skapmiklu konu. Hana
tangaði mest til að faæa í föt af
bónda sínum og leggja af s'.að að
ledta hans, en ffá börnunum gat
hún ekki farið.
Hún leit enn á klukkuna, sem
var að verða fjögur. Vísirarnir
færðust hægt, húsfreyju var bið-
in löng. Hún taldi mínútumar á
milli pess, er hún leit eftir matn-
um.
Loks klu'kkan hálffimm heyrð-
ist umgangur frammi. Hún rauk
fram, og börnin á eftir.
Bæjardyrnar voru opnar, og
kófið pyrlaðist lengst inn í göng.
Börnin supu hveljur, og þau
yngstu snéru sár undan.
Konan fór út á hlað. Þar stóðu
tveir hestar fyrir slaða. Karl-
maður með annan karlmann í
fangniu kom áleiðis að bæjardyr-
unum. Þorgerður þekti þar bónda
sinn og flýtti sér til hans.
StoTmurinn var nærri búinn að
feykja henni um koll, og kófið
ætlaði að blinda hana, en áfram
komst hún samt alla leið.
Hún fylgdist með bónda sínum
inn í dyrnar og sá þá að hann
yar með Björn nágranna þeirra i
fianginu.
„Er hann dauður?'1 spurði kon-
an.
„Það vona ég að ekki sé,“ svar-
aði maður hennar. „En nú ligg-
.ur næst fyrir að koma honum í
rúmið. Ég býst ekki við að hann
sé neitt kalinn, því að hann var í
skjóli á sleðammí.“
„Pabbi, pabbi!“ hrópuðu börn-
in. f
„Komið þið sæl, elskurnar min-
ar!“ mælti Þorfinnur og hélt á-
fram með Björn inn í baðstofu.
Er bóndi hafði lagt Björn frá
sér, mælti hann við konu sína:
„Þú losar hann úr snjóklæðun-
um á meðan ég geng frá hestun-
um. Undir eins og Þorkell kemur
inn, sendi ég hann upp að Störa-
Núpi, til að segja konu Bjarnar.“
Bóndi kysti konu sína og gefck
út.
Aðfangadagurinn er liðinn að
kvöldi. Veðrið er ögn skaplegra
en kvöldið áður.
Þess vegna var hægt að ná i
konu Bjamar, sem ætlar nú að
halda jólin í Gerði.
Það er búið að kveikja á jóla-
kertunum, og allir hafa klæðst
hátiðabúningi.
Kona Bjarnar situr á stoli við
rúmið hans. Hjónin í Gerði em
þar einnig. Allir í baðstofúnnfli
hlusta, því Björn er að segja frá.
„Ég reið það sem hesturinn
komst gegn veðrinu, sem þá var
ekki komið í algleyming. Skömmu
eftir að ég reið fram hjá þér, datt
Brúnn. Ég hefi víst henzt á höf-
uðið fram af honum, og raknaði
fyrst við í rúrffínu því arna.
Þetta var í fyrsta skiftið, sem
Brúnn datt með mig. Það fall
hans leiðir til þess, að ég lágg
hér í sárum.
Kaldur nár væri ég nú orðinn,
ef ég hefði ekki notið þín að.
Ég er í ógleymanlegri þakklætis-
skuld við þig, og nú býð ég hönd
mína til sátta. Ég vonast til, að
við gleymum því liðna, sem okk-
ur hefir borið á milli, og lifum
sáttir það sem eftir er.“
Þorfinnur tók þétt og innilega
í hönd fyrverandi andstæðings
síns.
Drenglyndi og karlmenska
skein út úr svipnum, er hann
mælti:
„Vegir guðs eru órannsakanleg-
ir. Við megum ekki rífa niður
það, sem hann byggir upp.“ —
Þór\arinn Jótisson.
I.
Yzti bærinn á norðurströnd
Höfðavíkur heitir Máfaberg. Þar
bjuggu í tið afa okkar hjónin
Jónas Sigurðsson og Þórdís
Gunnarsdöttir. Jörð'n var kirkju-
eign — eins og hún raunar er
énn í dag. Hún hefir alt af þjótt
heldur lélegt kot, því að slægj-
urnar eru litlar og reitingssamar
og lendingin er svo itl, að ekki
verður róið til fiskjar, ef nokkur
veruleg ylgja er í sjó.
J;ónas og Þórdís áttu fjölda
barna. Var því ærið oft þröngt í
búi. Lítt þurfti þó sveitin að
hlaupa undir bagga með’ þeim
hjönum, því að þau voru bæði
geysi dugleg til allrar almennrar
vinnu — og auk þess var Jónas
afbrigða góð skytta. . . En samt
sem áður voru „betri bændur“
aldrei ugglausir um það, að alt
Máfabergshyskið kynni þá og
þegar að lenda á sveit. Alt af
var konan að eiga börnin, var
sannkölluÖ „barnaskrína“. Gár-
ungarnir sögðu, að hann Jónas
þyrfti ekki annað en slá stai
sínum á skrinuna — og sjá:
þá sprytti þar þegar fram sprikl-
andi krakki! . . En það var ekki
gerandi gaman að barneignunum
þeirra Máfabergshjóna. Siður en
svo. Þær gátu líklega tekið af
gamanið fyrir sveilina. Ekki þurfti
nú meira en annaðhvort karlinn
eða fcerlingin bílaðist á heilsu —
nú, þá var alt í fári!
Krakkar þeirra Jónasar og Þór-
dísar föru að heiman jafnóðum
og þeir komust upp, allir nema
næst yngsti sonurinn, Gunnar að
nafni.
Gunnar var þegar í bernsku
talsvert ólíkur systkinum sínum.
Þau voru ærslafengin og skap-
bráð, en hann var hæglátur, þæg-
ur og að því er virtist skaplaust.
I orði voru þau eins og fólfe
flest, en hann var oft skrítimn og
sérvizkulegur. Þau voru hvikul
yið vinnu og fíkin í leiki, en hann
var iðinn og þrautseigur við hvert
verk og var ávalt eins og utan
við alt glens og gaman. Þeim
gekk sæmilega að læra spurning-
arnar, en honum frámunalega illa.
Sagði möðir hans við hann, að
kæmist hann nokum tíma í krist-
inna manna tölu, þá yrði það
ekki honum að þakka, heldur guðí
og lukkunni. (
— Þú ert rétt eins og hann
Steini bröðir, sagði hún mæðu-
lega. — Svona var hann. Gat
ekkert lært. Svo var hann lika
18 ára, þegar honum var troðið í
kristnina!
En Gunnar þráði ekkert eins og
það að komast í kristinna manna
tölu. Þegar hann væri kominn
það, væri hann laus við spurning-
arnar og fengi að vinna dag eftír
dag. Og tiðhugsað varð honum
um guð og lukkuna, sem gátu,
ef þau vildu, lijálpað honum
gegnum þrengingar fermingar-
innar.
Hvort sem það var nú fyrir að-
stoð guðs og lukkunnar, ás'tund-
un Gunnars eða hvort tveggja,
var hann fermdur, þegar hann var
14 ára. Eftir það nefndi hann guð
og lukkuna oftar en aðrir menn.
Gunnar fór sjaldan út af bæ,
og aldrei fór hann neitt nema
hann ætti erindi. Fáir þektu hann
þess vegna nokkuð að ráði, en
samt hafði almenningur tekið eftir
Hún var ekki dugs.
Saga
þýdd af Steingr. Thorsteinsson.
Bæjarfógetinn stóð við opinn gluggann;
hann var í stroklínsskyrtu með brjóstnál
í fellingalíninu og sérlega vel rakaður; hann
hafði gert það sjálfur; samt hafði hann
skorið sig dálítið, en látið yfir það bréfögn
rifna úr dagblaði.
„Heyrðu mig, drengtetur!“ kallaði hann.
Og drengtetrið; það var nú einmitt sonur
þvottakonunnar; hann gekk fyrir rétt í þessu
bili og tök ofan derhúfuna síría með mestu
auðmýkt; derið var brotið og brenglað og
húfan vel fallin til þess að stinga í vasann.
Þarna stóð nú drengurinn í fátæklegum föt-
um, en þokkalegumog sérlega vel bætturn, með
klunnalega tréskó á fótum, IotningarfuIIur
beint frammi fyrir burgeisnum, edns og það
væri frammi fyrir sjálfum konunginum.
„Þú ert góður drengur,“ sagði bæjarfó-
getinn, ,,og kant þig vel; hún móðir þín
mun vera niður við ána að þvo; þangað
áttu að fara með það, sem þú ert með í
vasanum. Það er bágt með hana móður
þína. Hvað er það mikið, sem þú ert með
þarna ?“
„Hálfpelj," svaraði drengurinn með lágum,
hræðslulegum málrómi. -
„Og í morgun fékk hún annað eins,“
sagði bæjarfógetimr.
„Nei; í gær var það,“ anzaði drengurinn.
„,Tveir hálfir gera einn heilan. Hún er ekki
dugs. Það er grátlegt til að vita, hvernig
það er, þetta alþýðuhyski. Segðu henni móð-
ur þinni, að hún skuli skammast sín, og láttu
sjá, að þú verðir aldrei fylliraftur; en það
bregst nú varla, að það verðurðu, veslings
barn. Og nú geturðu farið.“
Og drengurinn fór með derhúfuna í hend-
inni, og vindurimn blés um glökollinn hans
svo hárlagðarnir risu beint í loft upp. Hann
gekk eftir strætinu og ofan sundið, þangað
sem móðir hans stóð í vatninu við þvotta-
Stólinn og lamdi á léreftsþvottinum. Það
var straumur í vatninu, því vatnsmylnu-
stíflurnar voru opnar, svo að lökin rak þver-
streymis, og lá við að þvottastóllinn færi
urn; þvottakonan varð að hafa sig alla við
að geta staðið.
„Ég held mér ætli að skola út,“ sagði hún;
„það var gott þú komst, því mér er ekki
vanþörf á einhverju til styrkingar; það er
kalt að standa hérna í vatninu, og nú hefi
ég staðið hér í sex klukkustundir. Ertu með
nokkuð handa mér?“
Drengurinn tök upp flöskuna og móðirin
setti hana á munn sér og drakk slurkkorm
„Ó, hvað það er notalegt; hvað það hitar
vel; það er eins gott og heitur matur og
ekki eins dýrt. Dreiptu á, drengur minn!
Þú ert svo fölur í framan; þér er kalt í
þessum þunnu flíkum; það er lika haust.
Hú; kalt er í vatninu; bara ég verði ekkí
veik; ónei; það verð ég ekki. Gefðu mér
einn seytil enn. Drektu Mka, en ekkki nema
dálitla ögn; þú mátt ekki venja þig á það,
aumjngja barnið mitt bláfátæka.“
Og hún gekk kringum bryggjuna, sem
drengurinn stóð á, og upp á þurt. Vatnið
hripaði niður af sefmottunni, sem hún hafði
yfrum sig og rann niður úr pilsinu hennar,
„Ég vinn baki brotnu, svo við Liggur að
blóðið kreistist fram undan neglmn mér,
en það er nú sama um það, ef ég gætii
komið þér til manns, lambið mitt!“
I sama bili bar þar að konu nokkra,
fremur aldraða og fátæklega til fara, híilta
á öðrum fæti og með æðistöran lausalokk,-
sem lafði niður fyrir annað augað, er blint
var og dyljast átti, en það varð að eins