Vikuútgáfa Alþýðublaðsins - 24.12.1928, Side 8

8
VIKUDTGÁFA ALPÝÐUBLAÐSINS
virti Ásgerfti fyrir sér. Hún var
meðalkona á hæð, ekki frið eða
svipmikil, en góðleg og hraust-
leg. . . . Já; satt var það sem odd-
vitinn hafði sagt. Hún var víst
komin nokkuð langt á leið. Hún
var að minista kosti orðin svola-
lega gild yfir um sig.
— Ásgerður!
Hún leit á hann.
— Hm. ... Ja; hvað ég vildi
nú sagt hafa. Pú, þú verður að
sjá pér fyrir öðrum stað í vor.
'Ásgerður hætti að hnoða brauð’-
ið.
— Ja; oddvitinn vill ekki frekar
én sig að drepa, að pið Guimaf
farið að leggjast i barneign. Ef
Þú fexð ekki, þá verður okkur
bara bygt út. ... Jahá; það er
ekkert spaug, gó’in m 'n!
Ásgerður hne niður á kistil, sem
stóð milli borðsins og htóðanna.
— En Jónas! Sérðu ekki, hvern-
íg ég cr?
— Þar drapstu nú einmitt á
þann blettinn, sem sár er. Eins
og ég er búinn að segja þék\
vill oddvitinn lireint ekki, að þið
faiið að leggjast í barneign. Það
er nú lóðið. Og það er svo sem
varla von, að þeim, sem eiga að
bera ábyrgðina á hreppnum, finn-
ist það sérlega efnilegt, að þið
farið að hrúga niður bömum. . . .
En ekki verður það annað, ef þú
verður hér áftram. Þú ert víst á-
möta og hún Þórdís mín sáluga,
ekki seinna en þetta hefir gengið.
Asgerður spratt upp og þurkaði
sér um augun á svuntuhorninu.
Svo smeygði hún sér fram hjá
Jónasi, og hann heyrði að hún
fór út.
— Hún ætlar náttúrlega til
Gunnars, sagði Jönas við sjálfan
sig. — En ekki skil ég nú i, að
það verði til mikils fyrir hana!
Ásgerður för út í fjös. Þar var
Gunnar, og var hann að moka
flórinn. Ásgerður fór upp í bás-
inn, sem næstur var dyrunum.
Hún hallaði sér fram á milligerð-
ina, tök svuntuhornið og þurkaði
tár af kinnunum á sér.
— Ef . . . er . . . þa—að sa—
hatt, Gunnar, se—ern hahann
pabbi þi—inn segir ?
Gunnar hélt áfram mokstrin,um,
og Ásgerður grét með þungum
ekka. Þannig liðu tvær, þrjár
mínútur. Svo hætti Gunnar að
moka, hallaðist fram á rekuna og
mælti:
— Vertu ekki að þessu voli,
Gerða mín! Það er ekki til neins,
auminginn. Þeár merna þeíta nátt-
útrlega ekki nemji vel, blessaðin
mennirnir, — og alt fer það nu
eins og guð og lukkan vilja.
Ásgexður hætti að gráta. Hann
Gunnar var ekki að neinu víli,
og þó að hann lofaði engu, þá
voru samt orð hans sannarlega
hughreystandi. Guð og lukkan
voru nú að minsta kosti persönur,
sem ekkert var ómögulegt — og
þau gátu haft það til að snúa að
manni betTi hliðinni. Bara það
eitt að heyra þau nefnd, var Ás-
geTði á við langar fortölur.
IV.
. Árla næsta mánudag lagði Jón-
as af slað að sækja Jórunni. Ætl-
aði hann að koma aftur daginn
eftir. En svo liðu þriðjudagur og
miðvikudagur, að Jónas kom
ekki. Töku þau nú, Gunnar og
Ásgerður, að undrast um hann,
og á fimt*udaginn fór Gunnar af
stað inn á sveit. ÞegaT hann kom
inn að svo nefndu Manntapagili,
sá hann, að þaT hafði komið
geysimikið snjöflóð. Greiðkaði
hann þá sporið og kom fyrir há-
degi að Grjötum, sem er næsti
bær við Máfaberg. Á Grjótum
voru honum sögð þau tíðindi* að
þau Jónas og Jórunn hefðu farúðj
út hjá á þniðjudag. Þötti nú auðj-
sætt, að þau hefðu farist í snjö-
flóðdnu í Manntapagili. Var
mönnum þegar safnað á næstu
bæjum, og á föstudagsmorgun
föru tólf menn á bát út á hlið.
Höfðu þeir með sér sköfiur og
höfu nú leit að líkunum. Fund-
ust þau loks seint á laugardag og
voru flutt á bát inn að Grjótum.
Voru menn fátalaðir og dapur-
legir á leiðinni. Gunnar sat
íframmi í barka og haliaðist fram
á. hendur sér. Lengi vel mælti
hann ckki orð af vörum. En alt
í einu leit hann upp og hristi
höfuðið.
— Ojæja, ojæja!
Alldr litu á hann spyrjandi aug-
um, en hann virtist ekfci taka eftir
því. Hann horfði tii lands, al-
varlegur og hugsandi.
— Ja, naumast var, að guð og
lukkan þóttust þurfa að gefa
manni bendingu! Og hann hristi
höfuðið á ný.
En þeir, sem með honum voru
í bátnum, litu hver á annan.
Sumir settu upp hörkulegan vand-
lætingarsvip, aðrir viirtust stein-
hissa og enn aðrir brostu. . . .
En orð Gunnars flugu um sveit-
ina.
V.
Oddvitanum hnykti við, þegar
hann frétti lát þeirra, Jónasar og
Jóruimar. Svo það fór þá svona
um þessa ráðstöfun hans! . . .
En ekki þýddi að naga sig í
handarbökin. Hann átti heldur
enga sök á dauða þeirra, Máfa-
bergsbóndans og Jórunnar, og
hafði ekki viljað nema alt það
bezta, verið að hugsa um almenn-
ingsheill. Náttúrlega hefði veritð;
fyrirliafnarminna fyrir hann að
láta þau Gunnar og Ásgerði alveg
afskiftalaus. En hann var nú ekki
þannig gerður, að honum væri
sama um almenningsheillina. Og
í sundur skyldu þa», Máfabergs-
hjúin! Það var ekki annað en
tala við prestinn, þegar jarðar-
förin færi fram. Ekki var svo
sem hætt við öðru en prestur
áttaði sig á málinu, þó að hann
væri ungur og tiltölulega nýr í
embættinu.
. . . En daginn sem þau Jónas
og Jórunn voru jörðuð, var odd-
vitinn veikur. Lá hann nokkra
daga, en fór strax og hann var
ferðafær, til fundar við prest.
Ræddu þeir fyrst fram og aftur
um hitt og þetta, en loks sagði
oddviti og stóð upp úr sæti sínu:
— Þér jarðsunguð þau Jörunni
og Jónas á laugardaginn ?
— Já; þau voru jörðuð á laug-
ardaginn.
Oddviti gekk þegjandi um gólf
nokkur andartök, en færði síðan
stólinn, er hann hafði setið á,
nær presti, settist niður og hall-
aði sér áfram.
— Við hreppsnefndin ætlum að
biðja yður að byggja Gunnari
ekki Máfaberg.
Presturinn horfði spyrjandi á
haim.
—» Ja; það er nú svona: Ef
hann fær kotið og þau geta verið
saman, þá faTa þau auðvitað að
hlaða niður bömum, — og hann
Gunnar er nú, eins og allir vita,
hálfgerður bjálfi, svo að það er
ekki vandi að sjá, hver endalokin
verða.
— Nú er. of seint að byrgja
brumiinn, sagði prestur. — Ég
lofaði Gunnari jörðinni, daginn
sem jarðarförin fór fram, og lýsti
svo á sunnudaginn í fyrsta sinni
með Ásgerði og honum.
Oddvitinn spratt á fcetur.
— Er það . . . er það nú satt?
Og ég hefi ekki frétt þetta. . . .
Nei; það var enginn utan af bæj-
um við kirkju á sunnudaginn. . .
öl í skál með smjöri og sykri; það Var
það læknismeðal, senr hún hafði bezta trú
á; fór síðan ofan til árinnar og þvoði tauið,
en illa, þó gott gengi henni til; gerði i raun
réttri lítið annað en draga það á land og
demba þvi í körfu.
Um kvöldiÖ sat hún hjá þvottakonunni
í hinni fátæklegu stofu hennar. Hún hafði
fengið fáeinar brúnaðar kartöflur og vænt
stykki úr svínslæri hjá eldastúlku bæjar-
fógetans handa sjúklingnum. Drengurinn og
Maren höfðu gott af þvL en sú hin sjúka
gíáddi sig við lyktina; hún er svo nærandi,
sagði hún í huga sér.
Og drengurinn var látimi hátta ofan í rtúm
hjá móður sinni; hann lá til fóta og hafði
yfir sér gólflepp, sem var stagaður saman
úr rauðum og bláum dulum.
Þvottakonunni leið nú betur; heita ölið
hafði styrkt hana, og þá hafði heldur ekki
spilt lyktin af góða matnum.
„Þakka þér nú fyrir, Maren mín góða! ‘
sagði hún. „Ég skal segja þér frá öllu, þegar
drengurinn er sofnaður, og ég hekl nú, að
hann sé í þanm veginm að sofna. Sko hvað
hann er inndæll og fallegur með lokuð aug-
un! Hann veit ekki hvernig henmi1 mööur
hans líður. Guð láti hann aldrei kornast að
því. Ég var vinnukona hjá kammerráðs- ■
hjónunum, foreldrum bæjarfógetans. Þá bar
svo til, að yngri sonurinn kom heim, stú-
dentinn. Ég var í þá daga ung og fjörug og
óstilt, en skikkanleg samt; það get ég kall-
að guð mér til vitnis um, að ég var. Hann
var svo glaðlyndur og kátur og inndæll, og
ærlegur var í honum hver blöðdropi; belri
maður en hann hefir ekki verið til á jarð-
riki. Hann var sonur húsföðursins og hús-
móðurinnar, en ég ekki nema vimmukoma,
en við urðum unnusta og utmusti í allrl
siðsemi; — það er þó svo sem engin synd,
þó þau kyssist, sem vænt þykir urn hvort
anmað. Og hann sagði móður sinmi frá þvi;
hún var honum eins og í guðs stað hér á
jörðu, og hún var svo skynsöm, kærleiks-
rík og elskuleg. Hann ferðaðist í burt og
setti gallhringiim shm á fingur mér, og
óðar en hann var farinn kailaði matmóðLr
mín mig á eintal; hún talaði þá um fyrir.
mér, svo alvarlega og blíðlega um leið,
eins og það væri drottinn vor sjálfur, sem
talaði; hún sýndi mér fram á, hvað langt
bil væri á milli min og hans í anda og
sannleika. „Nú lítur hanm á það, hvað þú
ert frið, en fríðléikinn hverfur. Þú ert ekki
mentuð eins og taim. Það er ekki jafnt áj
ineð ykkur komið í andans ríki og það
er öli ógæfan. Ég ber alla virðingu fyrir
þeim, sem fátækur er; fátæklingurimi getur.
kann ske verið hærra settur hjá guði en
margur, sem ríkur er, en hér á jöíðu tjáir
ekki að ekið sé i rangt spor, þegar áfram
er ekið, því að öðrum kosti veltist vagn-
inn uni og kollveltist, — og þið kollveltist
þá um leið. Ég veit, að góður rnaður, hand-
verksmaður, hefir beðið þín, það er hanm
Eiríkur hanskari; hann er ekkkjumaður,
barnlaus og vel stöndugur; hugsaðu eftir
því.“ v
Hvert orð, sem hún sagði, fór eins og
hnifur í gegnunr hjarta mitt, en hún hafði
rétt fyrir sér, og það féll mér þyngst af
öllu. Ég kysti á hönd hennar og grét beisk-
um tárum, og enn meina og sárara þegar ég
var komin upp á herbergi mitt og lögsl
i rúmið. Það var mæðunött, sem ég átti
þá; það veit guð einn, hvað ég lezð og þoldi
Sunmudaginn eftir var ég til altaris, til þess
að birti upp í hugskoti mínu, Þá var eins
og ætti það svo að vera, að í því ég gekk
út úr kirkjunni þá mætti ég Eiiriiki Iianskara.
Þá var ég okki lengur í neinum vafa um
það, að við ættum saman aÖ stétt og stöðu
til og lífskjörum; — já; hann var meira