Vikuútgáfa Alþýðublaðsins - 24.12.1928, Page 9

VIKUUTGÁFA ALÞÝÐUBLAÐSINS
9
Þessi djöfulsins pest, sem lagði
mig í Túfmið! . . . Ja; ég er nú
aldeilis hissa! Ég held sá svarti
sjálfur sé hlaupinn i liÖ með
þeim þama á Máfabergi! . . . En,
séra Pétur! Þetta dugir ekki.
Dugir hreint ekk-i-i, segi ég. . . .
Heyrið þér mig! Gerðuð þér
nokkuð . . . nokkuð skriflegt við
hann ?
— Nei; það gerði 'ég nú ekki.
En ég lofaði honum jörðinni. Og
. . . ja; það heyrðu að minsta
kosti einir þrír bændur hérna af
innsveitinni á tal okkar.
— Hver . . . hverjir voru það? •
Prestur hristi höfuðið.
— Nei; þér getið verið vissir
um, að það er komið um alla
innsveitina.
. — En blessaðir verið þér prest-
ur! Við verðum að hugsa unr al-
menningsheiliina! . . . Hugsið yð-
ur bara: Barn á ári í ein 20 ár!
Og þessir vesalingar! Nei; það
má ekki svo til ganga; má ekki,
skal ég segja yður, prestur minn!
Ég vona, að þér sjáið það. Við
þessir fáu, sem einhverja ábyrgð-
artilfinningu höfum, við verðum
að gera alt, já, bókstaflega alt,
sem í okkar valdi stendur, til
þess að sjá almenningsheillinn:
borgið! Hvað hugsa þessir bján-
ar? Ekki nokkum hræranlegan
hlut!
Nú stóð prestur á fætur og stik-
aði nokkra hríð fram og aftur um
gólfið. Hann var vandræðalegur
og gremjulegur og gaf Einari
oddvita við og við alt annað en
vinsamlegt homauga. Loks stanz-
aði prestur og vék sér að oddvit-
anum.
— Nei; það er ekki um annað
aÖ gera en láta Gunr.ar hafa jörð-
ina. Þér sjáið það sjálfur, að ég
get ekki gert mig svo ómerkileg-
an að fara að ganga á bak orða
minna, sem voru þá líka töluð í
votta viðurvist......Og svo er
nú þetta: Ég er búinn að lýsa
með þeim Gunnari og Ásgerði,
— og þó að þau fengju nú aldrei
Máfaberg, þá ættu þau börn fyrir
því. . . . Ja; ég vil segja, að það
sé þó skárra fyrir hreppinn, aö
þau hafi jarðnæði, — og Gunr.ar
er nú vanur búskaparbaslinu
þarna út frá og mfcmdi kann ske
klára sig sæmilega, þó að hann
sé aldrei nema lítill fyrir sér.
Oddvitinn settist niður og sat
steinþegjandi og áhyggjufullur. . .
En prestur stóð fyrir framan
hann, órór og gramur.
En alt í einu brá prestur við,
hóf upp vinstri höndina og blístr-
aði lágt.
Oddvitinn leit á hann með eftir-
væntingu.
— Bíðum við, bíðum við! sagði
prestur hressilega. — Nú hefi ég
fundið lausnina á því öllu sam-
an!
Oddvitinn greip um rendumar
á stólsetunni og hallaði sér á-
fram.
— Jú, það er ákaflega einfalt.
Þér gerið yður bara ferð út aðl
Máfabergi og talið við Gunnar,
Ég skil ekki í öðm en að yðar
orð hafi þau áhrif á svona fólk,
að þér getið látið það gera svona
nokkurnveginn það, sem yður
sýnist. . . Auðvitað komið þér
ekki að eins sem oddviti, helidur
lika sem föðurleg forsjón Gunn-
ars og Ásgerðar!
Oddvitinn rétti úr sér í sæti
sínu, en prestur hélt áfram:
— Ja, ég er alveg viss um, að
þetta dugir. Og þetta er hreinasta
og léttasta leiðin — og í rauninni
sú einasta, sem er fær. Þér emð í
yðar rétti, bæði sem oddviti og
maður, en ég er bundinn í báða
skó. Þar er alt önnur aðstaða.
Oddvitinn varð valdsmanns-
legri á svipinn, og það var sem
hann bæði hækkaði og gildnaðii:
— Já, það er náttúrlega alveg
hárrétt hjá yður: Ég hefi það
tromp á hendinni að taka þau
(sjálfur í hnakkann. Og ætli mað-
ur láti það ekki duga, prestur
minn ? Ég sé, að þér hafið hleypt
yður í skrambi vonda klípu, af
því að þér áttuðuð yður ekki
strax á málinu. En það er um
að gera að taka hvað eina rétt
frá byrjun. . . Það var þessi bölv-
uð pest, sem þurfti að hlaupa í
mig!
Þessi orð voru töluð með þeiim
svip og raddhreim, að ekki gat
hjá því farið, að prestur fyndi,
að hann hefði keypt friðinn nokk-
uð dýrt. . . Og það lá við, að
prest iðraði þess að hafa ekki
tekið oddvita öðrum og ómýkri
tökum.
VI.
Tveim dögum sjöar kom Ás-
gerður móð og skjálfandi upp í
ærhús til Gunnars. Hún deplaði
ótt augunum og néri saman hönd-
unum.
Gunnar blés, skaut húfunni aft-
úr á hnakkann og horfði þegjandi
á Ásgerði. Nokkur augnablik stóð
hún þögul, en óró, en loks sagði
hún lágt og vesaldarlega:
— Oddvitinn vill finn — finna
Ifig-
. Gimnar stóð grafkyr eitt and-
artak, setti sjðan frá sér rekuna
og hristi höfuððið.
að segja prýðisvel efnaður maður; ég gekk
því beina leið til hans, tók í hendina á
honum og sagði: „Er þér sama i hug til
mín og áður?'‘
„Já,“ sagði hann; „æ og æfinlega."
„Viltu eiga stúlku, sem h&iðrar þig og
virðir, en elskar þig ekki. — Það er nú samt
vísast að það geti lagast.“
„Það mun Iagast,“ sagði hann. Og upp á
það gáfum við svo hvort öðru höndina.
Ég fór heim til matmóður minnar. Gull-
hringiim, sem sonur hennar hafði gefið mér,
bar ég við brjóstið innan klæða; ég gat
ekki sett hann upp á daginn, en ég gerði
það á hverju kvöldi, þegar ég háttaði. Ég
kysti hringinn, svo að mér blæddu varir,
og svo fékk ég hann matmóÖur minni og
sagði henni, að um.næstu helgi mundi verða
lýst með mér og hanskaranum. Þá faömaði
matmóðir min mig að sér og kysti mtg, og
ekki sagði hún það, að ég væri ekki dugs,
en það getur verið, að þá hafi ég verið
betri, því ég var ekki um það skeið búin
að reyna svo mikið veraldarandstreymi.
Brúðkaupið var haldið um kyndilmessu, og
fyrsta árið gekk alt vel; við höfðum einn
handverkssvein og einn námspilt, og þú,
Maren mín, varst vinnukona hjá okkur.“
„Ó; þú varst ágætis húsmóðir," sagði Ma-
ren, ,,ég gleymi þvi aldrei, hvað þið hjónin
voruð mér góð.“
„Það var nú á góðu árunum, sem þú varst
hjá okkur; við vorum þá enn sem komið
var, barnlaus. Stúdentinn sá ég aldrei. Jú;
eftir á að hyggja; ég sá hann; hann kom
hérna til að vera við jarðarför móður sinnail.
Ég sá hann standa við gröfina; hann var
svo náfölur og sorgbitinn; en það var af
móðurmissinum. Seinna, þegar faðir hans
sálaðist, var hann erlendis og kom hér ekki
og hefir ekki komið síðan. Hann kvæntist
aldrei, svo mikið veit ég; hann var, trúi ég,
málafærslumaður. Eftir mér mundi hann
ekki, og þó hann hefði séð mig, þá .nundi
hann víst ekki hafa þekt mig aftur, svo ljót
sem ég var orðin. Og það er nú vel fairið.“
Og hún talaði um sína þungu andstreymis-
og rauna-daga, hvernig það var eins og hvert
ólánið elti annað. Þau áttu fimm *hundruð
ríkisdali, og hús nokkurt þar í strætinu
var fáanlegt fyrir tvö hundruð; mundi því
Borga sig að láta rífa það niður og byggja
nýtt; varð svo úr, að þau keyptu húsið.
Múrari og trésmiður gerðu áætlun um, að
það mundi kosta ejtt þúsund og tutíugu
dali. Eirík hanskara skorti ekki lánstraust,
og fékk hann peningana að láni frá Kaup-
mannahöfn, en skipherrann, sem átti að færa
honum þá, fórst með öllu saman.
„Það var einmitt um sama leyti, sem ég
átti blessaðan litla drenginn minin, sem sefur
ýarna. Maðurinn minn veiktist af þun.gum
og langvarandi sjúkdómi. Hátt á annað ár
varð ég að færa hann bæði úr og í. Þa'ð
hrakaði alt af fyrir okkm' meir og meir. Við
söfnuðum skuldum; alt varð að selja, laust
og fast; og pabbi dó frá okkur. Ég hefi
unnið baki brotnu, streitst og sveitst, barns-
ins mín vegna, þvegið gólf og tröppur, þveg-
ið léreftaþvott, bæði gröfan og fínan, en
mér á nú ekki að auðnast betra; það er svo
Drottins vilji, en hann leysir mig vonandi
frá þessu lífi og elur önn fyrir drengnum
minum.“
Og þar með sofnaði hún. —
Þegar Ieið undir morguninn kendi hún
sig hressari og nógu styrka, að því er hún
hélt, til að ganga að verki sínu. Hún var
rétt að eins komin út í kalda víatnið, þæ
setti að henni skjálfta og ómegin; hún greip
hendinni fram fyrir sig eins og í krampaflogi,
tók skref upp á við og rauk út af. Höfuðið
lá á þurru landi, en fæturnir úti í ánni,
tréskörnir, sem hún hafði staðið í á áþ-
botninum, — það var sín hálmviskin í hvor-
um —, þá rak með straumnum. Svona sötti
Maren að henni, þegar hún kom að færa
henni kaffið. .
Það höfðu komið boð frá bæjarfögetanum,
að hún skyldi koma til hans tafarlaust;
hann hefði nokkuð að segja henni. Það var
um seinan. Rakari var sóttur til að taka
henni blóð, en hún var liðin.
„Hún hefir drukkið sig í hel,“ sagði bæj-
arfógetinn. I tilkynningarbréfinu um lát bróð-
ursins var skýrt frá innihaldi erfðaskráK-
innar, og var hanskaraekkjan, sem fyrrum
hafð/ verið vinnukona hjá foreldrum hans,
aTfleidd að sex hundruð ríkisdölum;skyldu
þeir peningar eftir beztu vitund úthlutast
henni og barni hennar í stærri og minni
fjárhæðum.
„Það hefir eitthvað verið á milli bröður
míns og hennar,“ sagði bæjarfógetinn. „Það
er gott, að hún, er frá; drengurinn fær það
nú alt. Ég kem honum fyrir hjá göðu fólki
og hann getur orðið nýtur handverksmaður.“
Og yfir þau orð lagði drottinn vor blessun
sína. Og bæjarfógetinn kallaði drenginn fyrir
sig, lofaði að láta sér ant um hann og sagði
honum hvað það væri heppilegt, að möðír
hans væri dáin, því sú hefði nú ekki verið
dugs. Hún var borin út í kirkjugarð, fá-
tæklinga kirkjugarðinn. Maren gröðursetti
dálítið rósatré á leiðið; drengurinn stóð við
hlið hennar.
„Elsku mamma!“ sagði hann, og tárin
streymdu niður eftir kinnum hans; „er það
satt, að hún væri ekki dugs?“
„Jú; víst var í henni dugur,“ sagði Maren
gamla og leit til himins; „það veit ég frá
því fyrir mörgum árum og frá síðustu nótt-
unni, sem hún lifði. Ég segi þér það; hún
var þó dugs eftir alt saman, og drottinn,
vor á himnum segir það líka. Lofum svo
heiminum að segja, að hún hafi ekki verið
dugs!"