Vikuútgáfa Alþýðublaðsins - 20.02.1929, Qupperneq 3

druknar, fellur útbyrðis, lemstr-
ar hönd eða fót, hversu oft sjást
ekki slíkar fregnir. Stunclum far-
ast skipin í rúmsjó með allri á-
höfn, stundum mörg í saima of-
viðrinu, stundum stranda þau
nærri landi, nokkrir skipverja
komast af eftir að hafa horft á
félaga sína einn af öðrum gefast
npp, slitna af rám eða úr reiða
og drukkna eða lemstrast fyrir
augum þeirra. Laun sjómanna
eru lægri en iðnaðarmanna í
landi, vinnutími þeirra nær helm-
ingi lengTi. Otgerðarmenn mæla
vinnuafl þeirra og lifsstarf með
sama mæiikvarða og kol og salt,
alt er þetta „kostnaður“ útgerðar-
innar.
Námaeigendurnir brezku kröfð-
ust þess, að laun verkamanna
yrðu lækkuð og vinnutími þeirra
iengdur. Þeir bentu á, að léleg-
ustu námarnir, sem verst voiru
starfræktir, gæfu ekki arð. Um
gróðann af betri námunum, þar
sem unnið var með fullkomnum
tækjum, þögðu þeir.
Togaraútgerðarmennirnir hér
kröfðust og launaiækkunar. Þeir
börðust með hnúum og hnefum
gegn því, að sjómönnum yrði lög-
trygggð 8 — segi og skrifa átta —
s'tunda hvjld á sólarhring. Þeim
þótti 16 stunda vinna ekki nóg.
Þeir benda á togarafélög, sem
hafa farið á hausinn, en þegja
vandlega um hag hinna, sem hafa
grætt, stórgrætt. Eins og þeir
líka þegja um flesta kostnaðarlið-
ina aðra en kaup verkafólksins,
þegja um, hvað eigendur, stjórn-
ir, framkvæmdastjórar, axarsköft
og misheppnað gróðabrall kosta
útgerðina á ári hverju.
Brezku verkamennirnir neituðu
að vinna fyrir það kaup og viÖ
þau kjör, sem námaeigendur
buðu. Hætt var svo mánuðum
skifti að grafa upp kol í Eng-
kndi.
is’lenzkir sjómenn neituðu að
ganga að þeim kjörum, sem út-
gerðarmenn buðu. Togararnir is-
ienzku hafa flestir legið bundnir
á annan mánuð.
Brezka auðvaldið og íhaldið
gerði málstað námaeigenda að
sinum, barðist með þeim gegn
verkamönnum, alþýðu allri.
íslenzka auðvaidið og ihaldið
hefir gert málstað togaraútgerðar-
hianna að sjnum, það berst með
Þeim gegn sjómönnunum, gegn
islenzkri alþýðu og samtökum
hennar.
Enn skal á eitt minnast að eins.
Brezk stjórnarvöld sáu og við-
^rkendu, að mál þetta varðaði
Þjóðina alla. Þau viðurkendu að
holaiðjan væri ekki einkamál
hámaeigendanna, heldur alþjóðar-
ttiál.
Brezk stjórnarvöld skipuðu því
^érstaka nefnd til þess að ramn-
^ka rekstur kolanámanna, hag
hámaeigenda, ástand kolaiðjunn-
yfirleitt.
islenzk stjómarvöld hafa til
Þessa látið togaraútgerðina og yf-
VIKUOTGÁFA ALÞVÐUBLAÐSINS
irstandandi deilu afskiftalausa,
líkt og um einkamál, en ekki
alþjóðarmál, væri að ræða.
Nú er alþingi saman ko,mið,
tekið til starfa.
Hvað gerir það?
Svarið fæst einhvern næstu
daga.
Alþingi.
Alþingi er sett. Hið annað
í röðinni síðan íhaidsstjórninni
var steypt af stóli. Flokkur sá,
sem kennir sig við bændur og
samvinnu, fer nú með völd og
er stærstur þingflokkanna. Rík-
isstjórnin hefir setið við hlutleysi
þingmanna Alþýðuflokksins til
þessa. Ber þó margt á milli. For-
ingjar Framsóknar hafa þrásinnis
lýst því yfir, að flokkur þeirra sé
andvjgur Alþýðiuflokknum í öll-
um höfuð-stefnumálum. Hins veg-
ar láta þeir liklega við ýmsum
smærri lágfæringum og umbót-
um og hafa ekki gert sig bera að
beinum fjandskap við verkalýðinn
og samtök hans. Með tilstyrk
þeirra var ríkislögreglufrumvarp-
ið drepið, svo og frv. um afnám
berklavarna, nefskatta og „sparn-
að“ á barna-' og alþýðu-fræðslu.
Með tilstyrk þeirra voru vöku-
lögin samþykt og lækkun kaffi-
og sykur-tolls.
Þessa nýtur nú stjórnin
ihaldið er í minni hiuta á al-
þingi. Þarf því ekki að óttast,
að hin gömlu áhugamál þess, eins
og t. d. ríkislögreglan, komist
fram á þessu þingi, þótt alkunn-
ugt sé, að „herinn“ væri ihald-
inu kærkominn mjög í sambandi
við yfirstandandi kaupdeilu og
víst rnegi telja, að þeirra fyrsta
verk, ef þeim nokkTU sinni; auðn-
aðist að ná meiri hluta, yrði, að
setja hanri á laggirnar og taka
upp úr salti önnur sín fyrri
frumvörp, t. d. um lækkun skatta
á togarafélögum, aukhar álögur
á alþýðu og minkuð fjárfram-
iög til almenningsþarfa.
Ýmsir hafa haft orð á því, að
álit og virðing alþingis hafi farið
dvínandi meðal þjóþarinnar hin
síðari ár, og nokkrir telja, að
þingræðisskipulagið sé komið að
fótum fram. Annað fyrirkomuiag
heppilegxa og acéttlátara en þing-
ræði, sem bygt er á fullkomnu
iýðxæði, er þó enn ekki fundið,
og kvartamir um. álitsrýrnun
þingsins eru jafngamlar þvi
sjálfu.
Hinu verður ekki neitað, að
mestur tími þimganna undanfarið
hefir oft flarið i afgieiðslu hégóm-
legra mála, karp um smámuni
og einskisverðar deiiur, en stór-
málin, sem varða hag og heill
þjóðarinnar ailrar, hin eiginlegu
þjóðmál, hafa verið látin sitja
á hakanum. Lítur oft út f>TÍr,
að þingin hafi skO’rt áræði og
djörfung til að taka þau tii með-
ferðar í fullri alvöru.
Því miður má að ýmsu leyti
þetta sama segja um sjðasta þing.
Af málum þeim, sem Alþýðu-
flokkurinn þá flutti, voru lang-
flest óafgreidd, þegar þimgi lauk.
Þar á meðal þessi:
Ríkiseinkasala á saltfiski.
Verkamannabústaðir.
Kosningaréttur til sveita-og bæj-
ar-stjóma (21 árs aldur, fá-
tækxastyrkur varði ekki rétt-
indamissi).
Ríkiseimkasala á tóbaki.
Veðiánasjóður fiskimanna.
Ríkiseinkasala á olíu.
Gxeiðsla verkkaups og verkkaups-
veð.
Forkaupsréttur -kaupstaða að
hafnaxmannvirkjum o. fl.
Trygging á fatnaði og munum
skipverja.
Stofnum nýbýla.
Öll verða þessi mál tekim upp
á þinginu í vetur. En auk þeirra
er fjöldi stórmála, sem bíða
bráðrar úrlausnar.
Kjördæmaskipunin er slfk, að
nóg er til að gera lýðræðið nafn-
ið tómt, þótt ekkert væri annað.
Hver kjósandi á Seyðisfirði hefir
sexfalt meixi áhrif á skipun al-
þingis en kjósandi hér í Reykja-
vík, og annað eftir því.
Almammatryggirigar éru hér nær
engar. Veikindi, atvinnuleysi, slys,
elli og ómegð koma fjölda nýtra
manna og kvenna árs árlega á
vonarvöl, valda því, að þeir eru
sviftir almennum réttindum og
settir á bekk með fábjánum og
glæpahyski. Þekkist slíkt varla í
nokkru menningarlandi nú orðið.
Nauðsymlegustu matvæli al-
mennings og lyf handa sjúkling-
um eru braskvara, sem fjár-
gróðamsnn skattleggja eftir vild.
Fátækralögin heimiila enn
sveitarflutning og sundrun heim-
ila, auk þess, sem mannréttindi
eru tekin af þurfamönnum.
Engin ákvæði eru til í lögum
okkar um lemgd vinnutíma eða
næturhvíld, nema ákvæði vöku-.
laganna frá í fyrra. En í flestum
siðmemningaxlöndum er nú 8
stunda vimnudagur Iögfestur eða
viðtekinn á annan hátt- í fjölda
atvinnugreina. >
Kaupgjald verkamanna við rík-
issjóðsvinnu hefir verið lægra en
örgustu fépúkar hafa greitt
verkamönnum sjnum*
íslandsbanka er haldið uppi ár
eftir ár með lánum af almannafé
og engin ráðstöfun gerð til að
gera bankann að gagnlegri, lif-
andi, starfandi stofnun.
Og togararnir liggja bundnir
við hafnargarðana nú um háver-
tíðina.
Getur þingið komist hjá því að
láta þessi mál til sin taka?
Nei! Ekki ef það vill halda
heiðri sjnum.
Dómur þjóðarinnar um alþingi
fer eftir aðgerðum þess eða að-
gerðaleysi í þessum málum.
Ýmsum skólumj
hefir verið lokað hér í bænum
vegna inflúenzuhættumnar.
Vikuútgáfa AlMðublaðsins
kemur út á hverjum miðvikudegi,
kostar að eins 5 krónur á ári.
Gjalddagi fyrir 1. okt. Úrsögn sé
skrifleg, bundin við áramót, enda
sé viðkomandí skuldlaus. Ritstjóri:
Haraldur Guðmundsson, simi 2394.
Afgreiðsla í Alþýðuhúsinu, Hverf-
isgötu 8, símar 988 og 2350.
Andsvðr íhaldsins.
Steli fátækur maður brauðbiita
eða fiík hamda svöngum og köld-
um börnum sínum, er hann
dæmdur til hinnar hörðustu refs-
ingar skilyrðislaust, ef til viU til
margra mánaða fangelsisvistar.
Við þetta hefir íhaldið ekkert
að athuga. Þetta verður að ger-
ast, segir það, til þess að vernda
„friðhelgi eignarréttarms“.
En þegar sá hryggilegi atburð-
ur ' gerist, að opinber embætitis-
maður, sem um tug áfa hefir seitið
í einu virðulegasta og tekjumesta
embætti landsins, verður uppvís
að því að hafa eigi greitt rétt-
um eigemdum vexti af -fé dán-
ar- og þrota-búa, sem verið hafa
í vörzlu hams sem opinbers skifta-
ráðanda, heldur tekið þá til sín,
og ríkisstjórnin af • þessu tilefni
fyrirskipar sakamálsrannsókn á
embættisrekstri hans og, að henni
lokinni, málshöfðun á hendur hon-
um, þá fyllist íhaldið vandlæt-
ingu(!!!) og talar um póiitíiska
' ofsókn.
Þegar svö rannsóknin leiðir í
Jjós, að vaxtatakan nemur um
60 þús. krónum, eða um 6000
krónum á ári, þau 10 ár, sem
rannsóknin nær yrtir, og ernbætt-
ismaðurinn er dæmdur til 15
daga einfaldrar fangelsisvistar,
skilyrðisbundnum dómi þó, — þá
tryllist höfuðblað ihaldsins og
svarar með því að bera þaö á
„alla bæjarfógeta og flesta sýslu-
menn landsins“,að þeir hafi fram-
ið sams komar verknað, auk þess
sem það ber brigsl á hinn setta
dómara.
/
Fátækur maður gripur í neyð
sinni matarbita eða fllk. Hann er
dæmdur skily|;ðislaust til harðr-
ar refsingar og ærumissis.
Ihaldið er ánægt.
Hálaunaður embættismaður í
virðulegri trúnaðaTstöðu verður
uppvís að vaxtatöku af fé
dánar- og þrota-búa, er nemur
um 60 þús. kr. Hann er dæmdur
skilyrðisbundnum dómi til 15
daga fangelsisvistar.
Ihaldið ætlar af göflunum að
ganga.
Andsvör þess eru hin sömu og
er það varði Hálfdan í Hnífsdal,
Einar Jónasson, sjóðþurðina í
Brunabótafélaginu og skaftsvikm
hérna.
Andsvörin sanna samábyrgð í-
haldsins.