Alþýðumaðurinn - 09.09.1941, Síða 1

ALÞYÐUMABDRINN
XI. árg.
Akureyri, Þriðjudaginn 9. September 1941.
36. tbl.
Davíð Stefánsson frá Fagraskógi:
GULLNA HLIÐIÐ.
Sjónleikur.
Útgefandi:
Ég var satt að segja
jSarinn að halda, að skáld-
íð frá Fagraskógi hefði
lagt ieikritagerðina alveg
á hilluna, sem kallað er,
|>að sem eftir væri æf-
innar. Mér þótti þetta
mjög leitt, því það sem
íslenska leiklist hefir
meðal annars ætíð vant-
að er vel skrifuð íslensk
leikrit, hæfilega viðamikil
fyrir leiksviðin okkar og
jafnframt ieikrit, er féllu
íslenskum leikhúsgestum
vel í geó, að sjá og
heyra. Ég varð því bæði
glaður og forvitinn. þeg-
ar ég varð þess var, að
nýtt leikrit eftir Davíð
Stefánsson mundi fullbúið til prent-
unar, gefið út af hinum landskunna
<og smekkvísa bókaforleggjara, Por-
steini M. Jónssyni skólastjóra
Leikritið Lom síðan út. Ég las
og las, og las mér til hinnar mestu
ánægju.
Gullna hliðið er heilsteypt leik-
rit og höfundinum til sóma.
Það hefst með Prologus, er
bendir til þess sem á eftir fer.
Þarf enginn að efast um samsetn-
ingu þessa Prolögus, sem þekkir,
hvernig skáldið er vanur að raða
hugsunum sínum í rím og stuðla
á þróttmikinn og rammíslenskan
hátt.
Síðan koma fjórir þœttir.
Leikritið er samið utan um al*
kunna þjóðsögu, sem gengið hefir
í ættir íslensku þjóðarinnar, frá
kyni til kyns, og guð veit hvenær
fyrst hefir komist á kreik. Lætur
höfundurinn persónur leikritsins, á
mjög svo eðlilegan hátt. lýsa hinni
fornu, islensku, bjargföstu þjóðtrú,
— annarsvegar trúnni á djöfulinn,
púkana (allt með hornum og hnýfl-
um, eins og vera ber), eld, brenni-
sfein og eilífar kvalir Helvítis til
handa þeim, sem illa lifðu hér á
jörð, en hinsvegar hina heilögu
þrenningu, postulana, vængjaða
engla (allt með geislabaugum og
tilheyrandi prakt), kafgras og kind-
ur í silfurreifum og eilífa sælu í
Himnaríki til handa þeim, er lifðu
eftir ströngum bókstaf biblíunnar
og annara kristnirita, héldu boðorð-
in og iðkuðu bænahald og sálma-
söng, — trúnni á læknandi mátt
litskrúðugra jurta, sem soðnar voru
saman í einn herlegan hrærigraut
og trúnni á mátt særinga og ann-
ara galdraiðkana. Lætúr höfund-
urinn síðan leikritið enda með því,
að aðalpersónan (kerlingin), í krafti
sinnar blýföstu bænrækni og barna-
trúar, en jafnframt síns rammís-
lenska sauðþráa, þverbrýtur lögmál
bæði Himnaríkis og Helvítis um
eilífa kvaia- og sæluvist eftir hér-
vist á syndugri jörð.
Meira vil ég ekki segja um efnið,
en Iæt lesendum effir að kynna sér
það sjálfir.
Setningaskipun (Replik) er ágæt
og meðferð höfundarins á hinni
íslensku tungu er, eins og vant er
hjá honum, afburða þróttmikil og
fögur. I leikrifinu eru ádeilur og
víða þung undiralda, en það er
svo fjörlega skrifað, að maður
stendur upp í glansandi góðu skapi
að lestri loknum.
Gullna hliðið er einnig mjög leik-
sviðshæft (sceniskt). Það eru að
vísu í því allmargar persónur, og
sumar þeirra vandleiknar, og útbún-
aður þess á Ieiksviði mundi verða
talsvert kostnaðarsamur. En það
hafa áreiðanlega oft verið útbúin á
svið hér á landi leikrit, sem urðu
jafndýr eða dýrari í uppbyggingu
og rekstri heldur en þetta leikrit
mundi verða, og það jafnvel leikrit,
sem ekki áttu frekar erindi upp á
leiksviðíð heldur en Gullna hliðið,
svo eigi sé meira sagt.
Það er trú mín, að margir hafi
þegar lesið leikrit þetta sér fil á-
nægju og að margir eigi enn eftir
að gera það. Og ef okkur hér
ætti eftir að auðnast að útbúa það
Framh. á 4 síðu,