Alþýðumaðurinn - 08.08.1945, Blaðsíða 2

2
ALÞÝÐUMAÐURINN
Miðvikudaginn 8. Ágúst 1945
ERLINGUR FRIÐJÓN SSON:
Dómurirtn
l raaii Bergþörs Bald-
vinssonar.
(Niðurl.j
Þegar lesin er sú furðulega
rökfærsla Félagsdúms, að af því
þvingunarákvæðið, sem stefnt
var út af í máli þessu, hafi ekki
verið bannað í lögunum um stétt
arfélög og vinnudeilur frá 1938,
þá liafi löggjafinn talið að það
kæmi ekki í bága við löglegan
tilgang stéttarfélaga, og þar af
leiðandi sé það löglegt. Þá mun
ýmsum koma til hugar, að sá
virðulegi Félagsdómur sé farinn
að henda gaman að sjálfu Al-
þingi. Alþingi, sem altaf er að
breyta lögum, af því að því tekst
ekki að ganga frá þeim eins og
þau eiga að vera! Meira að
segja sömu þingmennirnir og
sömdu lögin um stéttarfélög og
vinnudeilur 1938, setja lög .ár-
ið 1941, sem Hæstiréttur verð-
ur að fella úr gildi af því að
þau ganga gegn ákvæðum stjórn
arskrárinnar! Eftir þessum
hugsanagangi Félagsdóms hefði
hinum virðulegu Alþingismönn-
um átt að fara heldur mvndar-
lega aftur, frá því árið 1938, að
þeim gat ekki sést yfir það, að
áliti dómsins, að meta þvingun-
arákvæði það, sem stefnt var út
af í máli Bergþórs, með tilliti lil
ákvæða stjórnarskrárinnar, og
þangað til árið 1941, að þeir
setja lög, sem Hæstiréttur fellir
úr gildi, af því þau brutu gegn
stjórnarskránni. Nei, mönnum
er sannarlega vorkun þó þeir á-
líti, að það sé meira en lítið bog
ið við liinn virðulega rélt þegar
hann byggir dóm á slíkum þvætt
ingi sem þessum. Dómurunum
er líka sjálfum ljóst, að þeir eru
þarna að fara með rugl, sem
trúnaður verður ekki lagður á,
þó að þeir noti það til þess að
komast að vissri niðurstöðu í
dómnum, því þegar þeir eru
búnir að finna upp þetta snjall-
ræði fyrir sig, þá fara þeir að
fræða lesarann á því hvernig
Bergþór Baldvinsson geti hagað
sér, eftir að þeir hafa dæmt af
honum almenn mannréttindi,
sem stjórnarskráin veitir honum
og öðrum þegnum þjóðfélags-
ins, þá geti hann farið að reka
eigin atvinnu og svo framv., en
engin ástæða var fyrir hinn
virðulega dómstól að fara að
rétllæta gerðir sínar með slík-
um hugleiðingum, fyrst hann
taldi sig geta skotið sér undir
gerðir Alþingis í málinu, og hon
um fanst það vera réttlæting fyr-
ir sig, en honum er það sýnilega
Ijóst að ekki verður bent á neitt
álit Alþingis viðvíkjandi um-
ræddu þvingunarákvæði, sem
dómnum geti orðið að liði til
réttlætingar gerðmn sínum, og
verður því undirstaða hans nnd-
ir dómnum, marklaust hrófatild-
ur, sem hrynur um leið og við
það er komið, þar sem einnig
þetta sama Alþingi hefir árið
1938 með ákvæðum 3. gr. laga
um stéttarfélög og vinnudeilur
tekið ótvírætt fram, að verka-
fólk geti verið utan stéttarfélag-
anna með fullum réttindum,
eins og Bergþór gerði kröfu til
í máli sínu, og þetta ákvæði 3.
gr. umtaláðra laga útilokar al-
gerlega að hægt sé að beila
þvingunarákvæðinu, og fellur
því dómur Félagsdóms beint
gegn því ákvæði.
Hugleiðingar Félagsdóms um
það hvað hafi verið vilji Alþing
is árið 1938, um hið oftnefnda
þvingunarákvæði eru einnig til-
gangslausar, ef hann vildi ekki
dæma þveröfugt við sína fyrri
dóma. 1 dómi sínum um Stein-
grím Aðalsteijisson 1942, þótt-
ist hann ekkert tillit þurfa að
taka til viJja þess félags, sem
hann dæmdi manninn inn í, þó
skýrt sé tekið fram í 2. gr. laga
um stéttarfélög og vinnudeilur,
að menn liafi rétt til inngöngu í
sléttarfélög, „eftir nánara á-
kveðnum reglum í sam.þykktum
jélaganna“, en þetta ákvæði
þýðir eðiilega það meðal ann-
ars, að stéttarfélög gela neitað
mönnum um inngöngu, sem
slunda ekki þau störf, sem félög-
in vinna að, eins og var með
Steingrím og er enn, en Félags-
dómur taldi sig ekki þurfa að
fara eftir þeim þingvilja þá,
sem kemur fram í ákvæðiun til-
vitnaðrar lagagreinar, heldur
byggði dóm sinn á þeim „al-
menna rétti“, sem stjórnarskrá-
in veitir, og Hæstiréttur, fer
ekki eftir þingviljanum, sem
lcemur fram í lögunum frá 1941
um bann gegn útgáfu fornrita,
þegar hann dæmir Hrafnkötlu-
dóminn, heldur eftir þeim rétti
einstaklinga til atvinnureksturs,
sem stjórnarskráin veitir.
Hafi þingviljinn ekki átt að
gilda í þeirn tveim dæmum, sem
nefnd hafa verið hér, eins og
hann kemur fram í lögunum,
sem vitnað hefir verið í, gat
hann ekki heldur gilt fyrir dómi
Félagsdóms í máli Bergþórs,
heldur hlaut sá dómur að verða
áfellisdómur á þá, sem þvingun-
arákvæðinu breyttu.
' Það er ekki úr vegi að prófa
lítilsháttar þá kenningu Félags-
dóms að nauðungarákvæðið í
samningum Verkamannafélags-
ins hér við atvinnurekendur, sé
hagsmunamál fyrir verklýðs-
stéllina, ekki síst af því, að það
kemur fram í dómnum að nauð-
ungarákvæðið sé það eina, sem
Verkamannafélag Akureyrar-
kaupstaðar hafi getað býggt til-
veru sína á, því það kom greini-
lega fram í máli Bergþórs, að
félagsskapur þessi hafi engra
hagsbóta aflað, fyrir verkamenn
ina á Akureyj i. Það var einnig
sannað í málinu að kaup og önn
ur kjör verkafólksins á Akur-
eyri voru jafnvel nokkuð betri
en í höfuðstað landsins, sjálfri
Reykjavík, t. d. kaup i skipa-
vinnu 10% hærra en þar, þó
Verklýðsfélag Akureyrar, sem
10 árin á undan stofnun Verka-
mannafélagsins hafði séð um að
kjör verkafólksins hér væru að
öllu leyti jafn góð, eða betri, en
kjör verkafólks annarstaðar á
landinu, hefði aldrei haft nauð-
ungarákvæðið í samningum sín-
um við atvinnurekenduj' hér, og
þegar kaup hækkaði í Reykja-
vík eftir að Verkamannafélagið
tók við samningum við atvinnu-
rekendur hér, þá tókst því ekki
að halda sömu aðstöðu gagnvart
Reykjavík og Verldýðsfélagið
var búið að ná, og verða því
verkamennirnir hér að sætta sig
nú við mikið lakari kjör en
verkamennirnir í Reykjavík, þó
Verklýðsfélagið væri áður biiið
að ávinna þeim betri kjör, en
Reykjavíkur-verkamennirnir
höfðu. Grunnkaup fyrir unnin
klukkutíma í algengri vinnu í
Reykjavík er nú kr. 2,59, en hér
kr. 2.50, eða 9 aurum lægra á
klst. Þelta gerir kr. 2.00 á dag
með núgjldandi vísitölu, fyrir 8
stunda vinnu, eða kr. 50.00 á
mánuði pg kr. 600.00 yfir árið.
I skipavinnu er grunnkaupið nú
einum eyrir hærra hér en í
Reykjavík, en var áður en
Verkamannafélhgið gerði samn-
inga sína við atvinnurekendur
hér, 10% hœrra en í Reykjavík.
Það er sama sem 25 aurum
lægra grunnkaup á klst. en jiað
var áður en Verkamannafélagið
hóf göngu sína, miðað við kaup
í skipavinnu í Reykjavík og hérs
þá. Skaði skipavinnumanná hér
af þessum samningum Vefka-
mannafélagsins er því 69 aurar
á klst. eða kr. 5.52 fyrir 8 klst.
dagvinnu, kr. 138,00 á mánuði
og kr. 1656.00 yfir allt árið, ef
miðað er við 8 stunda vinnudag.
Það er ekki að undra þó Berg-
þór Baldvinsson og fleiri akur-
eyrskir verkamann séu ekki
hrifnir af því að þeim sé nauðg-
að inn í slíkan félagsskap, sem
lieldur jafn hraksmánarlega á
málum þeirra og hér liefir ver-
ið frá skýrt. Og sannarlega
hefði það verið fremur dómara-
legri frammistaða, að afla sér,
ef hægt hefði verið, hagkvæm-
ari samanburðar á gildi nauð-
ungarákvæðisins fyrir verklýðs-
stéttina í landinu, en þann sem
hér hefir verið lýst, áður en Fé-
lagsdómur kvað upp dóm sinn
um að það væri til hagsbóta fyr-
ir hana, fyrst að félaginu, sem
að mestum lubbahætti, sem sög-
ur fara af, hefir beitt nauðung-
arákvæðinu, og þó orðið sér til
mestrar háðungar þeirra félaga,
sem við sanminga Iiafa fengist,
með því að hröklast frá þeirri
aðstöðu, niður á við, sem búið
var að ná hér áður, miðað við
kaup reykvískra verkamanna.
Þar sem átök eru niest milli
atvinnurekenda og þeiria, sem
af mestum aulahætti stjórna
verklýðsfélögum, svo sem
kommúnistar gera víða, 'líta
ýmsir atvinnurekendur á nauð-
ungarákvæðið, sem mikið liags-
munaatriði fyrir sig. Þeir hafa
dregið ])á flónsku og (\ rrir-
hyggjulausu inn á þá brmit, að
semja um það að verkafólkið sé
skyldugt að vinna hjá þeim at-
vinnurekendum, sem samninga
hafa við félögin, og munu á
þann hátt safna inn í sinn félags-
skap, þeim sem annars myndu
vera utan hans, þar sein vinnu-
aflinu er beint til félagssamtaka
atvinnurekandanna, sem samn-
inga gera við vei'klýðsfélögin.
Atvinnurekendum er það ljóst,
að með þessum aðferðum geta
þeir stvrkt siim félagsskap
mi klu meira en verklýðsfélögin
geta styrkt sinn félagsskap, með
nauðungarákvæðinu, enda
reynslan búin að sýna, að það
er einkisnýtt fyrir þau, þar sem
það dregur enga aðra inn í fé-
lögin en þá, sem ekki vilja vera
þar, og þar af leiðandi koma fé-
lögunum ekki að neinum notum.
Atvinnurekendur eru sennilega
ekki fleiri í landinu, en sem
svarar einum á móli hverjum
100 vinnandi karli og konu, og
er það nokkurnveginn augljóst
hverjum manni, að léttara er að
halda saman þeim fámenna hóp
atvinnurekenda um hagsmuna-
mál þeirra, en öllum hinum fjöl-
menna skara vinnandi fólks þeg-
ar til átaka kemur milli þess og
atvinnurekendanna í langvar-
andi verkfalli. Ákvæðið um að
samningsbundið verkafólk sé
skyldugt að vinna hjá þeim at-
vinnurekendum, sem samið er
við, er því sú svipa, sem atvinnu