Alþýðumaðurinn - 02.04.1946, Blaðsíða 2

2
ALÞÝÐUMAÐú'kINN
Þriðjudaginn 2. Apríl 1946
Hendurnar eru Esaú, en
rðddin er Jakobs.
í síðasta tölublaði Dags er
grein minni í „Alþm. „Ilvað er
að fjúka?“ svarað í „allri“ vin-
semd. Greinarhöf. virðist ekki
geta skilið, að kaupfélög geti afl
að almenningi ódýrrar vöru
nema með pöntunarfyrirkomu-
laginu. Ekki mun ég eyða mörg-
um orðum til þess að sýna hon-
um fleiri hliðar á þessu máli, en
þó finnst mér ekki úr vegi að
benda honum á, að ein leiðin er
sú að hafa álagningu ekki hœrri
en brýn nauðsyn er til. Eflaust
er greinarhöf. kunnugt, að hin
leyfða hámarksálagning varð í
allmörgum tilfellum til þess, að
álagning hækkaði, þ. e. hámarks
álagning æðimargra vöruflokka
var hærri en tíðkast hafði hér á
Akureyri, áður en hún kom til
sögunnar. Nú geta lesendur velt
því fyrir sér, liver afleiðingin
liefði orðið, ef KEA, stærsta og
öflugasta verslunin hér á Akur-
eyri, hefði tekið upp þá reglu
að halda niðri álagningu hér.
Það skyldi þó aldrei hafa orðið
afleiðingin, að vöruverð hér
hefði haldist lœgra almennt, eða
að öðrum kosti að verslunin
hefði dregist meir og meir í
- hendur KEA, sökum liagstœðs
vöruverðs, smáverslanir hefðu
ekki þotið hér upp og heildsöl-
um orðið þyngra um að skatt-
leggja liér verslunina?
En það er kannske fjandskap-
ur við samvinnustefnuna að láta
sér detta slíkt í hug?
Dagur eygir hvergi skímu í
því myrkri, að efnaðri og íhald-
samari bæridurnir ráði mestu
um mál sveitanna. Hvernig væri
það, ef Framsóknarflokkurinn
tæki að berjast skelegglegar fyr-
ir málstað einyrkjanna og efna-
minni hænda, svo að þrældóm-
ur þeirra minnkaði ögn og þeir
ferigju fremur gefið sig lítils-
háttar að félagsmálum? En mér
er satt að segja nokkuð til efs,
að Daghr fagni slíku. Hver veit
nema KEA hefði þá við fleiri
Eiða á Þúfnavöllum að glíma
og hrykki illa við?
Þá heldur ritari Dags, að ég
hafi verið mjög á höttunum eftir
óánægjuröddum um KEA. Hon-
um til lnellingar verð ég að lýsa
yfir því, að allar upplýsingar
um misfellur í framkvæmd sam-
vinriustefnunnar í KEA hafa hor
ist rriér upp í hendur óumbeðið.
Hluturinn er, að þessar raddir
eru svo margar og háværar, að
enginn kemst hjá því að heyra
þær, nema þeir sem hafa „hljóð-
heldar“ himnur í hlustum.
Síðan tekur Dagur „Móse-
boðorð“ niín til alhugunar.
1. Félagið noti sér alltaf há-
marksálagningu.
Þessu játar Dagur að mestu,
en segir þó, að alltaf sé ofmælt.
Hanri bendir mér á að athuga til
samanburðar vöruverð í versl-
unum kaupmanna. Nú vill svo
til, að það er engan veginn víst,
að álagning sömu vöru sé minni
í versluninni, sem selur hana
lægra verðinu, heldur en hinni,
sem hærra verðið hefir. Það fer
eftir innkaupsverðinu. Sérstak-
lega var þetta altítt fyrri stríðs-
árin, meðan vörur, sem fluttust
til landsins, hækkuðu í verði
með hverri ferð. Enda þóttust þá
margir veita því athygli, að
KEA var útsjóriarsamt um „hag-
kvæmt“ jöfnunarverð eldri vöru
og nýrrar sendingar. — Hins
vegar segir svo Dagur berum
orðum, að KEA selji „vörur sín-
ar jjieð gangverði og vitanlega
eins þótt úm hámarksálagningu
sé að ræða —“. En mér er spurn,
hver skapar gangverð á staðn-
um? Eru það smærri verslanirn-
ar — eða sú stærsta?
2. Félagið afnam 5% afslátt-
inn.
Þelta viðurkennir Dagur satt
vera. En þetta liafi verið sam-
þykkt á aðalfundi og ekki efth
tillögu stjórnarinnar. Nei, held
ur framkvæmdastjórans eða eiu-
hverrar hljóðpípu hans vil ég
upplýsa. Margir munu eiga eftir
að sjá, livort 5% skila sér öll í
auknum arði til útborgunar, eins
og Dagur vill vera láta.
3. Félagið greiði arð af að-
eins y4 þeirra apóteksvara, sem
sj úkra sa m lagsmeðl i m i r kaupa
þar.
Þetta staðfestir Dagur, en seg-
ir félagið gefa Sjúkrasamlaginu
afslátt af því, sem það greiðir.
Hins vegar gleymir hann að upp-
lýsa, hve mikill sá afsláttur sé.
4. Félagið telji færri og færri
vörur arðskyldar.
Þessu mótmælir Dagur og liefi
ég ekki aðstöðu til að gagn-
kanna þetta. Hins vegar gæti
Dagur kannske frætt mig um,
hvernig sé með smjörlíki og
kaffibæti?
5. Félagið taki vexti af reikn-
ingsskuld, greiði enga vexti af
reikningsinnstæðu.
Þetta kveður Dagur rétt. Hitt
minnist hann ekki á, að þetta
mun koma bændum verst, sem
búa fjarri og geta ekki alltaf vit-
að nákvæmlega um reiknings-
hag sinn. Ifvar er bændaum-
hyggjan nú?
6. Félagið sé hlutdrægt í út-
hlutun vara, sem erfitt er að fá,
t. d. bygginga-rvara.
Hér bregst Dagur mjög ólík-
lega við. Hann skorar á mig að
vitna í þessu máli um eigin
reynslu mína, þar eð ég hafi ný-
reist mér hús, ella sé ég jafningi
Leitis-Gróu. Engin stóryrði,
Dagur minn. Vissulega skal ég
„vitna“, þótt ég muni litla leið-
réttingu fá úr því sem komið er.
En kannske KEA bæti ráð- sitt
gagnvart öðrum?
Satt er það, að ég byggði hús
sumarið 1944. Hugmyndin var,
að steypa það að öllu, þak og
alla veggi. En þrátt fyrir marg-
ar göngur milli Heródesar og
Pílatusar (Jakobs og Björns)
fékk ég engan uppsláttinn nema
kassavið, sem nægði að liálfu
fyrir útveggi kjallarans. Annan
uppsláttarvið varð ég að kaupa
aimars staðar eða fá lánaðan.
Um sama leyti vissi ég til, að
„betri“ kaupsýslumenn skorti
ekki timbur. Sökum þessa varð
ég að láta hlaða aðalhæð húss-
ins úr r-steini, gat ekki steypt
þak, en varð að kaupa „Bröta-
fleka“ í það. Hins vegar stóð
ekki á sementi og járni, enda
enginn hörgull á þeim vörum þá.
Alla byggingjavöruúttekt mína í
KEA greiddi ég að .langmestu
leyti fyrirfram, þó átti að draga
undan 5% afslátt þann, sem
greitt var á vörur í „Járn og
gler“, af því að ég hafði látið
„skrifa“ þær!
7. Félagið seldi öffokkaða
tómata fyrsta flokks verði í
fyrra sumar.
í svari sínu við þessu leyfir
Dagur sér slíkar blekkingar, að
ég hlýt að. bera mjög takmark-
aða virðingu fyrir sannsögli
lians framvegis. Það er rangt
hjá blaðinu, að sama verð hafi
gilt hjá KEA allt sumarið. Og
hvernig má það ske, að meðal-
verð á tómötum hjá KEA hafi
verið langt undir Reykjavíkur-
verði, þegar kaupmannsverslan-
ir hér sáu sér fært að flytja tó-
mata að sunnan og selja?
8. Félagið okri á kjöti, sem
engin verðlagsákvæði eru um.
Vörn Dags er sú, að KEA hafi
þó verið skárra í þessu en
Reykjavíkurverslanir. Síðan
prentar hann verð KEA, og hvað
kemur upp úr dúrnum?
Á. nautakjöt í súpu......
— í steik
— í smásteik, be
— í buff ..
Það er vissulega ljóta varan,
sem dýrara er orðið að selja en
að framleiða. en hér er sjálfsagt
Á Sunnudaginn fór fram at-
kvæðagreiðsla á hernámssvæð-
urri Breta, Frakka og Banda-
ríkjamanna í Þýskalandi um
það livort jafnaðarmenn vildu
taka því tilboði Konnnúnista,
að þeir gengu saman í einn
flokk. Sameiningunni var liafn-
að algerlega. Með voru ca. 15
af hverjum 100. Aftur greiddi
meiri hluti kjósenda atkvæði
með því að haft skyldi samstarf
við kommúnista að endurreisn-
arstarfi í landinu, ef sanmingar
tækjust um það. Engin atkvæðæ
greiðsla fór fram á hernáms-
svæði Rússa. Rétt eftir opnun
kjördeilda um morguninn komu
rússneskir hermenn á vettvang
og lokuðu kjörstöðunum. Bera
Rússar því við, að nægan undir-
búning liafi skort, en líklegra
er talið að þeir hafi ekki þorað
að láta það koma í ljós hve fylg-
islausir þeir eru jafnvel á þeirra
eigin hernámssvæði.
Þing franskra jafnaðarmanna,
sem hóf störf sín á Sunnudag-
inn, neitaði með stórum meiri-
hluta atkv. að taka samfylking-
artilboði kommúnista við næstu
kosningar.
á ferðinni einhver dularfullur
búhnykkur bæði fyrir framleið-
andann og kaupandann.
9. Félagið noti almennings-
eign til að halda úti blaðakosti
fyrir sérstakan flokk.
Þetta segir Dagur þvætting
vera. Hann t. d. standi sjálfur
undir rekstri sínum. En hvernig
yrði afkoman, Dagur góður, ef
KEA og SÍS hættu að auglýsa
hjá þér? Þú kveður það euga
hættu, því að KEA vilji helst
auglýsa hjá þér, af því að þú
sért því svo vinveittur. Já, satt
er það, þú túlkar alltaf stefnu
þeirra, sem auglýsingum KEA
ráða.
10. „boðorðið“ skilur Dagur
alls ekki. En hvernig er það moð
öll hlutafélögin kringum KEA
og atvinnurekendavaldið í sam-
bandi við þau?
Að lokum þetta‘ Að minrii
hyggju hefir ekki annað verslun-
arform verið reynt hagkvæmara
hér á landi en samvinnufélögin.
En því meiri „synd“ er að mis-
nota þau. Þetta hafa kommún-
istar gert á Siglufirði og í Rvík
og þetta gera Framsóknarmenn
hér. En það verður þó að segja
þeim til liróss fram yfir komm-
únista, að þeir hafa það bú-
er álagningin 27,27%
— 81,80% '
1. - — 118,20%
— 172,70%
mannsvit, að þeir láta kúna ekki
mjólka af sér holdin!
Br. S.