Alþýðumaðurinn - 24.12.1948, Síða 17

Bægisá
Akureyri - Ytri
...Úr ferðabók Hendersons
Á árunum 1814—1815 ferðaðist enskur menntamaður Ebenezer Hen-
derson um Island. Hann var erindreki hins brezka Biblíufélags og átti
að útbreiða biblíur og kynnast trúarástandi landsmanna. Ilann ferðað-
ist víða um land og skrifaði bók um ferðir sínar á ensku, og kom bún
út 1818. Henderson var maður lærður vel, góðgjarn og glöggsýnn. Hefir
ferðabók hans jafnan þótt bin merkasta bæði um land og þjóð. Þor-
valdur Thoroddsen telur hana „meðal hinna beztu, sem ritaðar hafa
verið um Island, og langbezt er hún af öllum enskum ferðabókum er
ég þekki.“
Hér fer á eftir þýðing á stuttum kafla úr bók Henderson um komu
hans til Akureyrar og heimsókn til Jóns Þorlákssonar að Bægisá. Til
Eyjafjarðar kom Handerson sunnan fjöll. Varð hann samferða Scheel
mælingamanni. Fóru þeir Kjöl og síðan norður Eyfirðingaveg og niður
yfir Vatnahjalla, að Tjörnum í Eyjafirði. Hefst kafli þsesi á komu
hans að Hrafnagili.
Smákaflar eru felldir niður í þýðingunni, og eru þeir merktir með
Nokkru síðar komum vér að Hrafnagili, þar sem
Magnús prófastur Erlendssoni) situr. Ég færði hon-
um bréf frá biskupi. Þegar hann hafði lesið það, sagði
hann, að þótt ég engin meðmæli hefði haft frá biskupi
mundi hann hafa látið mér í té alla þá aðstoð, sem
í hans valdi stæði, til að greiða fyrir því þarfa og
góða staríi, sem ég ynni að. Næsta dag var hann að
leggja af stað í yfirreið um prófastsdæmið. Hét hann
því að benda prestunum á hina nýju biblíuþýðingu,
og láta þá kynna hana í sóknum sínum og safna sam-
an pöntunurn svo að nægilega mikið yrði sent af
biblíunni um héraðið.
Vér komum síðan til Aliurej rar kl. 4. Kapteinn
Sclusel2) bauð mér heim til sín og kynnti mig konu
sinni, sem þegar tók að búa mér öll hugsanleg þæg-
indi í fæði og húsnæði, sem kom sér harla vel eftir
hina þreytandi öræfaferð.
Akureyri er helzti verzlúnarstaðurinn á norður-
strönd Islands, og liggur á vesturströnd Eyjafjarðar.
Allur kaupstaðurinn er einungis þrjú verzlunarhús,
nokkrar vöruskemmur og fáeinir torfkofar, alls 18
eða 20 hús. Verzlunin er með sama hætti og annars
staðar, þ. e. vöruskiptaverzlun, þár sem landsmenn
kaupa kornmat og aðrar erlendar vörur fyrir ull,
prjónles, saltkjöt o. s. frv. Áður var Akureyri nafn-
kennd fyrir síldveiði. Svo miklar síldartorfur gengu í
fjörðinn, að ekki var óvanalegt að fá 130—200 tunn-
ur í einum drætti. nÁ síðustu árum hefir síldi
horfið að mestu, til mikils tjóns fyrr bændurna í hér-
aðinu, sem gátu birgt sig af síld fyrir einn dal tunn-
una. Dönsku liðsforingjarnir Sch©el og Frisak3) hafa
haft aðsetur sitt á Akureyri ásamt fjölskyldum 'sín-
um, þann tíma sem þe:r hafa dvalizt á Islandi. Frisak
var nýfarinn til Kaupmannahafnr, en Scheel var að
búast til ferðar með skipi, er lá á höfninni. Við súm
húsin eru örsmáir garðar, en í brekkunni fyrir ofan
bæinn eru allstórir garðar, sem liggja móti suðri. 1
þeim rækta menn aðallega gulrófur og kartöflur.
Meðan ég dvaldist á Akureyri voru fyrstu kartöflurn-
ar teknar upp á því sumri, og þótti það óvanalega
snemmt á Islandi.
Hinn 5. (ágúst) fékk ég færi á að leysa af hendi
erindi, sem Vídalín biskupa) hafði falið mér. Mála-
vextir voru þeir, að áður en ég fór úr Reykjavík hafði
hann sagt mér á sinn gamansama hátt að þegar ég
kæmi til Norðurlandsins, mundi ég vera fær um' að
leysa úr deilumáli milli tveggja klerka, og gæfi hann
mér fullt umboð i því efni. Deiluefnið var eintak af
Biblíunni, sem lánað hafði verið úr kirkju í landi út
til Grímseyjar, þar hafði Biblían nú verið svo lengi,
að Grímseyjarprestur5) neitaði með öllu, að skila
henni aftur. Það var raunar ekki undrunarefm þótt
hann vildi ekki láta slíkan grip af hendi, þegar á það
er litið, að þetta var eina biblían, sem til var í eynni,
sem liggur um 60 mílur0) undan landi, að því við-
bættu að meðal eyjarskeggja var naumast nokkur,
sem hfaði efni á að kaupa sér biblíu, jafnvel þótt hún
væri ódýr, og það sem sjaldan skeður, að biblían væri
fáanleg nokkurs staðar norðanlands. Þar eð ég komst
að raun um, að presturinn var sárfátækur, þá gaf ég
ekki einungis kirkjunni bibliu, heldur einnig honum
sjálfum, í því trausti að án daglegs lestrar í heilagri
ritningu mundi hann vera harla lítt fær um að upp-
fræða sóknarbörn sín í hreinu guðsorði. Sama kvöldið
seldi ég bónda einum úr nágrenni Akureyrar Bibliu
og Nýja testamenti, en hann hafði gert sér ferð þang-
að í þeim tilgangi einum að kaupa þetta. Kona hans
hafði farið í kaupstaðinn um morguninn, og hafði
henni þá verið sagt að bíða þangað til útdeiling hinna
heilögu rita færi fram meðal almennings. En þegar
hún kom þannig bónleið heim til sín, var löngun
heimafólksins eftir bókunum svo sterk, að bóndi
JÓLABLAÐ ALÞÝÐUMANNSINS 1948
15