Alþýðumaðurinn - 04.03.1952, Qupperneq 2

2
ALÞÝÐUMAÐURINN
Þriðjudagur 4. marz 1952
kttir úr Ahureyrarsögu hinni nýju
--------------------------
ALÞÝÐUMÁÐURINN
Utgefandi:
Alþýðuflokksfélag Akureyrar
Ritstjóri:
Dragi Sigurjónsson, Bjarkarstíg 7.
Sími 1604.
Verð kr. 20.00 á ári.
PrentsmiSja Björns Jónssonar h.f.
Herkonungar
Skorts
og
Eymdar
Jaínvel þá, sem spáðu verst unt
athafnir núverandi ríkisstjórnar,
mun ekki hafa verið ljóst, að ráð-
herrar hennar þættu bera með
réttu titilinn herkonuugar Skorts
og Eymdar eftir tveggja ára setu.
En þetta er nú orðin raunin. Þeir
hafa lagt dauða hönd á flest, sent
þjóðinni hefir horft til hagsæld-
ar, svo sem rísandi iðnað, vax-
andi landbúnað og almenna fram-
kvæmdarvinnu víðs vegar uni
landið. Það er nú syo komið, að
iðnaður landsins rambar á glöt-
unarbarmi, byggingaframkvæmd-
ir er að reka með öllu í strand,
íslenzkum landbúnaði er teflt í
voða með síhækkandi tilkostnaði
og síversnandi markaði, þar eð
neytenduin bæjanna er gert
ókleift að kaupa hæfilegt magn af
landbúnaðarvörum. Skuggi skorts
og eymdar grúfir nú ýmist þegar
vfir mörgu alþýðuheimili eða er
á næsta leiti við önnur.
Samt eru herkonungar Skorts
og Eymdar svo sælir í sinni villu,
að þeir virðast með öllu blindir
fyrir afglöpum s'num. 011 gagn-
rýni á þá á að vera illgjörn áreitni
öfundsjúkra andstæðinga.
Nú hefir þó það gerzt, að Bún-
aðarfélag íslands, sem vissulega
er ekki í höndum stjórnarand-
stæðinga, hefir neyðzt til að gera
samþykkt gegn bátagjaldeyris-
svindli ríkisstjórnarinnar. Sjá for-
svarsmenn Búnaðarfélagsins svo
sem rétt er, að markaðir land-
búnaðarins hljóta að hrynja í
rúst hvað úr hverju hér innan-
lands, svo mjög sem kosti alþýðu
manna er þrengt þar, en á hinu
leitinu vonlaust að keppa á er-
lendum markaði með megin magn
landbúnaðarvörunnar. En hverj-
ir vilja þá vernda herkónga Skorts
og Eymdar, þegar krosstrén í
stórbændastétt landsins eru líka
að bregðast þeim?
SKJALDBORGAR-
BÍÓ
sýnir nú í vikunni amerísku stór-
myndina Belindu eftir leikriti El-
mer Harris. Aðalpersóna myndar-
innar er Belinda, heyrnar- og mál-
laus stúlka, sem í fyrstu er talin
fáviti, en er í rauninni í senn fög-
ur og vel gefin. Örlög hennar eru
feiknleg, en að lokum dreifast þó
óveðursskýin. Myndin er talin
mjög vel gerð og leikin.
Nú víkur sögunni aftur að því,
að Jakob Frímannsson er orðinn
tvimælalaust valdamestur maður
á Akureyri. Olli því vígsgengi,
traust staða og góðar gáfur, sér-
staklega sá greindarþáttur, er
kænska kallast. Kunni hann og
vel með höfðingjum að vera, og
gekk hann undir titlinum ,.mann-
en med de mjukaste och godaste
leenden“ meðal hinna háttvísu
samvinnumanna Svía, að því er
hestasveinn Jakobs, Haukur
Snorrason, hefir tjáð.
Eigi féll Sjálfstæðishetjum Ak-
ureyrar með öllu vel gengi Jakobs
og var á því öfund eigi lítil. Töldu
þær sig réttbornar til forystu í
bæjarmálum, því að þær höfðu
um sig flokk stærri að höfðatölu,
en þó fór jafnan svo, er þær
þreyttu tafl við Jakob, að þær
'úrðu „patt“ sem kallað er. Olli
þeim tafllokum klókskapur Jak-
obs, og lét hann jafnan svo, sem
þau hefðu orðið nánast af til-
viljun einni. Var það mál manna,
að þar ættust við Hvamms-Sturla
og Einar Þorgilsson á Staðarhóli
endurbornir.
Sá var einn stjórnarháttur
Jakobs að tefla duglitlum mönn-
um fram í valdastöður í bænum.
Vildi hann með þessu liafa öll ráð
þeirra í hendi sér. Gafst honum
það kænskubragð snjallast að
velja í þær Sjálfstæðisbúka, sem
lítt lögðu fyrir sig það erfiði, er
danskar þjóðir kalla „tankear-
bejde“, en létu vel að taumhaldi
ákveðinnar handar.
Einn slíkra manna var Steinn
Steinsen, bæjarstjóri. Þó var
hann meira en búkurinn, ef eigi
komu bæjarmálefni til. Var hann
gæddur kimnigáfu góðri og álti
það eigi sjaldan til að horfa fjar-
rænum gleltniaugum á „mannen
ned de mjukasta og godaste
leenden“, er hann var að rekja
kænskuráð s:n fyrir honum og
kippa í lauminn. Aldrei datt hon-
um þó annað í hug en að hlýða
taumhaldinu.
Nú bar eitt sinn svo við að
áða þurfti í tvær stöður hjá Ak-
jreyrarbæ: verkfræðing og verk-
stjóra, og vildi Jakob ráða báð-
am. Dró hann feld á höfuð sér og
hugsaði ráð sitt lengi, en síðan
^ekk hann á fund bæjarstjóra og
ræddi við hann launráð sín.
„Hugsað höfum vér bæjarmál-
ifni vor um hríð,“ hóf Jakob mál
3:tt, „og höfum vér nú ráðið þeim
il lykta með sjálfum oss. Skal
Ásgeir Valdemarsson fr.á Möðru-
/öllum hljóla stöðu verkfræðings-
ins, en einhver taumljúfur Sjálf-
stæðismaður verkstjórastöðuna.
Þó verður svo um að búa, að hon-
jm sé fullkomlega ljóst, að starf-
ið eigi hann að öllu uiulir vel-
þóknun vorri komið. Þá viljum
vér fá Dráttarbraut Akureyrar til
leigu og ábúðar næstu 5—10 ár-
in, því að vígorð Egils Vilhjáhns-
sonar teljum vér snjallt til eftir-
breytni: Allt á sama stað“.
Bæjarstjóri hafði setið auðum
hönduin, er Jakob snaraðist inn á
skrifstofuna, reykt vindil einn
mikinn og horft bláum sakleysis-
augum á hringi þá, er reykurinn
myndaði. Nú brosti hann kímni-
brosi við ákafa Jakobs og spurði:
„Er Asgeir ekki kommi og
hvernig heldurðu, að Trúmanni
hinum westurheimska getist að
öðrum kommúnistiskum verk-
fræðingi til hér í bænum?“
„Eigi vitum vér það gjörla,“
anzaði Jakob, „en alltaf má halda
því fram, að maðurinn sé geng-
inn af hinni austurheimsku trú.
Höfum vér nú ákveðið, að liann
hljóti stöðu þessa, og verður því
eigi breytt.“
„Með hvaða ráðum hyggst þú
koma þessu fram?“ spurði bæjar-
stjóri ennfremur.
„Sjálfstæðismenn skulu þetta
vinna,“ svaraði Jakob. „Eru þeir
menn brjóstgóðir og auðginntir.
Hafa þeir sérstakan augastað á
að koma manni, sem aldrei hefir
verið við stjórnsemi kenndur, í
þá stöðu að stjórna bæjarvinn-
unni. Skulu þeir það hljóta gegn
því, að vér ráðum vali verkfræð-
ingsins. Mun þeim sjást yfir bita-
muninn, þar eð þeir vita upp á
sig hneykslið.“
„Muntu nú eigi vanmela greind
flokksbræðra minna?“ spurði
bæjarstjórinn, og lá við að hon-
um hefði þykknað í skapi fyrir
hönd Jieirra.
„Eigi mun það,“ svaraði Jak-
ob, „Sverrir Ragnars er reynslu-
lítill maður nema í kolasölu.
Hyggur hann sig greindari en
hann er, og er það hans veikleiki.
Munum vér því leika á „gáfna-
strengi“ hans í þessu máli. Helgi
Pálsson hefir hlotið meira af
brjóstgæðum í vöggugjöf en kæn-
leika, og mun það koma í góðar
þarfir hér. Jón Sóhies er vinur
vina sinna og mun ekki annað sjá
í þessu máli, en mest væntum vér
oss þó af fljótlyndi Eiríks Einars-
sonar.“
„Mikill ráðagerðarmaður ert
þú, Jakob,“ mælti bæjar&tjóri, og
kenndi einlægrar aðdáunar í
rómnum, „en ekki skil ég þetta
um fljótlyndi Eiríks.“
„Auðskilið er það,“ mælti
Jakob drýgindalega, og mátti
glöggt sjá, að honum þótti góð
aðdáun bæjarstjóra. „Eiríkur
þykist settur hjá af flokksbræðr-
um sínum, en hyggur sig mjög
sjálfstæðan mann í skoðunum,
þótt því fari raunar fjarri. Skul-
um vér nú leika á þessa skapþætti
hans fram til næsta bæjarstjórn-
arfundar. Munum vér þá með
hjálp hans ná Dráttarbrautinni í
vorar hendur.“
Leið nú fram til hæjarstjórnar-
fundar og fóru leikar allir ná-
kvæmlega eins og Jakob hafði
ætlazt til. Urðu Sjálfstæðismenn
eigi varir við fyrr en hann hafði
tekið hús á gáfum þeirra og setti
þeirn alla kosti eins og honum
bezt hentaði. Sneru 1 þeir reiði
sinni mjög á hendur Eiríki, sem
|>eir kváðu hafa leikið hlutverk
Þorbjarnar rindils, sem segir frá
í Ljósvetningasögu, og dregið
lokur frá hurðum Oxarár Sjálf-
stæðismanna. Hélt við, að þeir
veittu Eiríki atgöngu þegar á
fundinum, en þar eð þá brast for-
ystu í því sem öðru, varð eigi af
slíku.
Fóru menn heim af fundinum
sáttir að kalla, en þó voru næstu
dagá viðsjár með mönnum og
víða varðhöld sterk.
Verður nú horfið frá málum
þessum að sinni.
Ritað á Jónsmessu Ilólabiskups á
fö tu, anno domini 1952, af einum
bræðranna í Munkaþverárklaustri intt
nýja.
400 °|0 álagið
samþykkt
Bæjarstjórn Akureyrar sam-
þvkkti á síðasta fundi sínum, að
fasteignagjöld bæjarins, önnur en
vatnsgjöld, skyldu innheimt í ár
með 400% álagi. — Fulltrúar
kommúnista greiddu atkvæði
gegn samþykktinni.
Bragi Sigurjónsson gerði þá
fyrirspurn til bæjarstjóra og skatt-
stjóra, hvort niðurjöfnunarnefnd
mundi ekki taka tillit til Jiess við
niðurjöfnun útsvara, að fyrr-
nefnd hækkun mundi koma illa
við efnalitla nýbyggjendur, og
hvort ekki mætti ívihia t, d. skuld-
háum og efnalitlum húsbyggjend-
um tveggja síðustu ára í útsvör-
um á móti fasteignagjaldahækk-
uninni. Að öðru leyti kvaðst
Bragi líta svo á, að hækkun fast-
eignagjalda væri réttmæt. Svo
framarlega sem sá gjaldstofn
hefði verið réttmætur áður, væri
eðlilegt, að hann hækkaði, líkt og
allt annað hefði hækkað.
Bæjarstjóri og skattstjóri sögðu
báðir, að niðurjöfnunarnefnd
hefði enn enga ákvörðun tekið
um mál þetta, þar eð hún hefði
ekki enn J>á komið saman til
fundar á þessu starfsári. Hins
vegar töldu þeir þetta vel athug-
andi, en a. m. k. skattstjórinn
hugði það fremur erfitt í fram-
kvæmd.
SVESKJUR
á kr. 1 1.35 kg.
KÚMEN
nýkomið.
APPELSÍNUR
væntanlegar
með næstu ferð.
Kaupfélag
Verkamanna
Nýlenduvörudeild.
Auglýsið f Alþýðum.
SáUmálasjóður
úthlutar
26.900 kr.
Stjóm Sáttmálasjóðs hefir á
fundi sinum fimmtudaginn 10.
janúar 1952. úthlutað eftirfar-
andi styrkjum í dönskum krónum
til greiðslu í desember 1951:
I. Til styrktar hinu andlega
sambandi milli þjóðanna:
María H. Ólafsdóttir nám við
listaháskólann 300," Ólöf Páls-
dóttir Ólafsson við listaháskólann
300, Bragi Asgeirsson við lista-
háskólann 300, Björn Ásg. Guð-
jónsson við hlj ómlistaskólann
300, Ragnar Björnsson við hljóm-
listaskólann 300, Borghildur G.
Jónsdóttir við Hándarb. Fremme
300, Ingveldur Sigurðardóttir við
Hándarb. Fremme 300, Guðmar
Friðrik Pálsson við iðnskóla 300,
Ólafur Eiríksson við iðnskóla
300, Hans Guttormur Þormar við
iðnskóla 300, Arni Jónsson við
iðnskóla 300, Bjarni Stefán Ósk-
arsson við iðnskóla 300, Gunnar
Bjarnason við iðnskóla 300, G.
Katrín Arason vrið skjalaþýðing-
ar 300, Kristjana Theodórsdóttir
við skjalaþýðingar 300, Ragnar
Jón Einarsson dvöl á landbúnað-
arskóla 300, Filippía Kristjáns-
dóttir námskeið á Askov lýðhá-
skóla 300, Anna Viggósdóttir nám
í tannsmíði 300, Jensina Hall-
dórsdóttir sérnám í húsmæðra-
fræðslu 300, Selskabet til Hánd-
arbejdets Fremme til vörusýning-
ar í Reykjavík 1500, Nordiske
Kulturkonnnissions danske delega-
tion til styrktar námskeiði fyrir
danska stúdenta í Reykjavík 6000,
Elske Hansen til fjölritunar á
dönskum textum 500, Ágúst Sig-
urðsson til styrktar dansk-ísl.
orðabók 1500.
II. Til vísinda:
Jónas Kristjánsson styrkur til
að vinna að Svarfdælasögu 500.
III. Stúdentar:
Aðalsteinn Sigurðsson stud.
mag. 300, Sigurður Helgason
stud. mag. 500, Guðmundur
Magnússon stud polyt. 300, Svan-
hildur Jónsdóttir stud. mag. 500,
Björn Bergþórsson stud mag. 500,
Olafur Guðmundsson stud. polyt.
500, Hörður F rímannsson stud.
polyt. 500, Ásgeir Karlsson stud.
polyt. 500, Jóhann Pétursson
stud. polyt. 500, Gmmar Steinsen
stud. polyt. 500, Ari Brynjólfsson
stud. mag. 500, Björn Blöndal
stud. med. 500, Jón Þorláksson
stud. mag. 500, Kristján Flygen-
ring stud. polyt. 500, Gunnar
Bjarnason stud. polvt. 500, Egill
Ingibergsson stud. polyt. 500,
Jón Guðmundsson stud. polyt.
500, Guðm. Gunnarss. stud. polyt.
500, Guðmundur Sleinbaeh stud.
polvt. 500, Ólafur Ólafsson stud.
polyt. 500, Eyþór Einarsson stud.
mag. 300, Már Ársælsson stud.
mag. 300, Sigurður Jónsson stud.
pharm. 500, Jón 0. Edwald stud.
pharm. 500.