Alþýðumaðurinn - 01.05.1959, Page 2

2
ALÞÝÐUMAÐURINN
Föstudagur 1. maí 1959
Kafbdtur með tundur-
dufi d bilfari
í síðasta tbl. Dags er greinar-
korn, sem ber yfirskriftina Raj-
vœðingin og andlitin þrjú og er
helguð ritstjóra Alþýðumannsins.
Af rithætti má greina, að þarna
rekur upp sjónpípuna kafbátur
einn, sem vetrarlægi hefir átt um
skeið við Austurvöll í Reykjavík,
en leiðangur hans hingað á síður
Dags virðist gerður í því skyni að
rétta hlut hlaðsins vegna smá-
skota, sem það hefir fengið endur-
send frá Alþýðumanninum, en
ekki hætir hj álparleiðangurinn
um.
Að venju og hætti greinarhöf-
undar er staðhæft, að ritstjóri Al-
þýðumannsins hafi sagt þetta og
hitt, sem hann hefir aldrei orðað.
Við það verður ekki elzt að sinni,
heldur aðeins rifjuð upp þrjú at-
rið.i, sem Degi og Alþýðumannin-
um hafa farið á milli og munu til-
efni ofannefndrar greinar:
1) Dagur staðhæfði í vetur, að
fyrir illvilja Alþýðuflokksins í
garð hænda, hefðu þeir ekki feng-
ið leiðrélt með efnahagslögunum
1. febrúar sl. 3.3% kjaraskerð-
ingu, er þeir hefðu orðið fyrir
vegna þess, að verðlagsgrundvöil-
ur landhúnaðarvara settur í sept-
ember sl., liefði ekki reiknað með
jafnháu Dagsbrúnarkaupi og
verkamenn fengu með samning-
um 1. október skömmu síðar.
Alþýðumaðurinn spurði, hví
Framsóknarflokkurinn hefði setið
nær 3 mánuði í forsæti ríkis-
stjórnar án þess að vekja máls á
þessu ranglæti og ekki virzt taka
eftir því, fyrr en hann var hættur
að bera ábyrgð á vanda efnahags
ríkisins.
Dagur kunni þessu engu að
svara.
2) Dagur fullyrti seint í febrú-
ar sl., að allar framkvæmdir í raf-
væðingarmúlum hefðu staðizt
fullkomlega áætlun til sl. áramóta,
en þá hefði ríkisstjórn Alþýðu-
flokksins hætt framkvæmdunum
„gersamlega“.
Alþýðumaðurinn benti á, að á-
ætlaðar rafvæðingarframkvæmdir
á síðastliðnu ár.i í Fnjóskadal og
Saurbœjarhreppi hefðu farizt fyr-
ir.
Dagur varð að játa ofmæli sín
með þögninni.
3) Auk þessa benti svo Alþýðu-
maðurinn á, að unnið hefði verið
að því í vetur eftir áramót, að all-
margir bæir í Ilúnaþingi fengju
rafurmagn. Framkvæmdum hefði
því alls ekki verið hætt „gersam-
lega“, svo sem Dagur staðhæfði.
Dagur varð að júta með þögn-
inni, að hann hefði farið með
staðlausa stafi.
Og ekkert af þessu getur ofan-
greindur greinarhöfundur hrakið
Hann segir að vísu, að fram
kvæmdirnar í Húnaþingi séu að
eins lok á framkvæmdum, en get
ur elcki andmælt því, að þær hafi
verið unnar eftir áramót og þar
með, að Dagur fór með rangt mál,
er hann fullyrti, að öllum rafvæð-
ingarframkvæmdum hefði verið
hætt „gjörsamlega“ um áramótin.
En fyrst greinarhöfundur talar
um lok framkvæmda, væri kann-
ske ekki úr vegi að spyrja hann,
hvort það hafi verið til siðs hjá
undanfarandi ríkisstj órnum að
hefja nýlagnir rafveitna um miðj-
an vetur.
Þá hyggst greinarhöfundur að
komast kr.ingum þann sannleik, að
rafvæðingarframkvæmdir í
Fnjóskadal og Saurbœjarhreppi
fórust fyrir á sl. ári. Hann stað-
hæfir, „að um sl. áramót, þegar
10 ára rafvæðingaráætlunin var
hálfnuð, hvað tímalengd snertir,
voru framkvæmdir meir en hálfn-
aðar.“
Lesendur taki eftir því, að því
er hins vegar hvergi neitað, að
framkvæmdirnar í Fnjóskadal og
Saurbæjarhreppi fórust fyrir.
Eiga menn að skilja þetta svo, að
einhverjir aðrir þingmenn hafi
dregið til sín rafvœðingarfram-
kvœmdir úr liendi Karls Kristj-
ánssonar og Bernharðs Stefáns-
sonar?
Er greinarhöfundur að gefa í
skyn, að dregin hafi verið burst úr
nefi þessara mætu þingmanna?
Oss virðist að vel athuguðu
máli, að hér sé varasamt tundur-
dufl á þilfari kafbátsins, sem Dag-
ur hefir fengið í farvatn sitt, og
brýn nauðsyn fyrir Karl Kristj-
ánsson og Bernharð Stefánsson
að fá það gert óvirkt, ef unnt er,
áður en þeir koma næst fram fyr-
ir kjósendur sína.
Hvernig væri ao heita á Herj-
ólf íil verksins?
-------X--------
Að vega og: meta
Eftir um tvo mánuði má ætla,
að íslenzkir kjósendur standi við
kjörborðið með þann vanda á
höndum og það trúnaðarverk fyr-
ir sér að vinna að velja landinu
alþingismenn og þar með óbeint
ríkisstj órn.
Væntanlega verður milli fram-
bjóðenda fjögurra flokka að
velja, eins og svo oft áður við
mörg undanfarin alþingiskjör og
því eðlilegtj að kjósendur taki að
vega og meta, hvaða frambjóð-
anda og hvaða flokk þeir vilja
efla til áhrifa á alþingi.
Þau málin, sem ugglaust verða
mest umrædd við kosningarnar í
vor, eru þessi:
1. Kj ördæmabreytingin.
2. Efnahagsmálin.
3. Landhelgis- og utanríkismál.
Framsóknarflokkurinn heldur
því fram, að í rauninni verði kos-
ið um kjördæmamálið eitt, enda
hefir flokkurinn freistað þess eftir
getu að gera það að tilfinnánga-
máli. En hver, sem hugleiðir hlut-
ina, hlýtur að sjá, að hin málin
tvö, hljóta mjög að koma við
sögu.
Þetta er m. a. vel ljóst af mál-
flutningi bæði Tímans og Þjóð-
viljans undanfarna daga:
Tírninn leggur mikla áherzlu á
að gagnrýna afgreiðslu fjárlaga,
og leggur þar höfuðáherzlu á „til-
ræðið v.ið rafvæðingu strj álbýlis-
ins“, eins og hann kallar það. M.
ö. o. blaðinu er Ijóst, að kjör-
dœmabreytingin orkar Framsókn-
arflokknum smátt til kjörfylgis-
aukningar. Aðalvopnið á að verða
fullyrðingin um það, að Alþýðu-
flokkurinn hafi brugðið fœti fyrir
rafvœðingu sveitanna, og Sjálf-
stœðisflokkurinn fylgt honum í
því.
Með er látið fylgja, að níðst
hafi verið á bændum varðandi úr-
ræði þau, sem beitt var í efna-
hagsmálunum og gildi tóku 1.
febrúar sl., og minnkaður sé inn-
flutningur búvéla.
Sósíalistaflokkurinn, eða Al-
þýðubandalagið eins og flokkur-
.inn kallast nú, virðist hyggja sér
lielzt til kjörfylgis að slá á strengi
þj óðernismetnaðar í landhelgis-
málinu og herstöðvarmálinu, en
I
auk þess mun flokkurinn ugglaust
sækja mál sitt eftir getu með því
að draga á marga lund fram ýmis-
leg mein í efnahagslífi okkar, sem
óneitanlega eru mörg.
Sj álfstæðisflokkurinn mun
næstu vikur liafa mjög í munni
verkalok fyrrverandi ríkisstjórn-
ar, en jafnframt halda mjög á loft
styrk sínum vegna stærðarinnar,
hjá sér sé mests trausts að vænta.
Alþýðuflokkurinn hlýtur fyrst
og fremst að skírskota til forystu
sinnar í landsmálunum, síðan rík-
isstjórn hans tók við.
Kjördæmabreytingin.
Enda þótt enginn geti fullyrt
nokkuð með öruggri vissu, þá
munu vafalaust fáir eða engir
trúa því, að kjördæmabreytingin
liaíi stórfelld áhrif á kjörfylgi
flokkanna. Enginn þarf að halda,
að afstaða flokkanna til breyting-
arinnar sé tekin út í bláinn. Þeir
vita, hvers kjósendur þeirra óska.
Ef Framsóknarflokkurinn trúir
því í alvöru — en á því sýnist
raunar misbrestur — að annarra
flokka kjósendur, sem verið hafa,
komi honum til liðs í andstöðu
við kjördæmabreytinguna, þá
mun hann eftir öllum sólarmerkj-
um að dæma verða fyrir miklum
vonbrigðum, því að vitað er um
talsvert af fylgjendum flokksins,
sem þykir afstaða hans ólýðræð-
isleg og eru honum andvígir í
þessu máli, þó að sennilega verði
ekki látið valda fráhvarfi nema í
smáum stíl.
Efnahagsmálin.
Það má ganga út frá því sem
| vísu, að efnahagsmálin komi
mest við sögu í væntanlegum
kosningum. Almenningur hugsar
mjög um þessi mál og hefir af
þeim miklar áhyggjur. Öryggis-'
leysið orkar ógnvekjandi á flesta.
Sjálfstæðisflokkurinn mun ekki1
spara að benda á ýmislegt, sem
fyrrv. ríkisstjórn mistókst, en
hefir hins vegar við þann draug
að glíma, að stjórnarandstaða
hans var óábyrg og efnahagsúr-
ræðin engin, sem almenningur
gæti borið saman við þau, er!
stjórnin beitti.
Því verður heldur ekki mót-
mælt, að undir handleiðslu fyrr-
verandi ríkisstjórnar var atvinnu-
líf í landinu hið blómlegasta, svo
að segja livar sem var, og þó að
þar væri að ýmsu byggt ú þegar!
lögðum grunni, verður því með
engum rétti mótmælt, að vel hafi
verið haldið á málunum á ýmsan
veg.
Þessu atriði mun Framsóknar-
flokkurinn mjög halda á loft og
sérstaklega þakka sér blómstrun
atvinnulífsins úti um land, þó að
auðvitað hafí hann ekki verið þar
einn að verki. Honum verður hins
vegar fremur óhægt að svara fyrir
vaxandi verðbólgu, er óneitanlega
varð í stjórnartíð hans. Að vísu
mun hann hins vegar vísa ábyrgð-
inni af henni yfir á meðstarfs-
flokka sína, en eiga þó erfitt þar
um vik eftir þá afstöðu, er hann
nú hefir tekið til afgreiðslu fjár-
laga, því að þar kemur hann fram
sem hinn mesti kröfuflokkur á
hendur ríkissjóðs.
Þegar þjóðinni er að verða
ljóst, að hófs þurfi við í búskapar-
háttum, er þetta tvíeggjað: Það
er ekki hægt hvort tveggja að
heimta og gæta að.
Auðséð er, að flokkurinn
hyggzt leika á stéttarkennd
bænda, freista þess að telja þeim
trú um, að við þá sé sérstaklega*
sárt búið, og er þar mest íreyst á
þá söguna, að mjög eigi að draga
úr rafvæðingarframkvæmdum.
Sjálfsagt bítur þessi áróður
nokkuð. Rafvæðingin er eitt
mesta vonarmál sveitanna og van-
rækt hefir verið að segja hreint
og satt frá því, hvílíkt geysilegt
efnahagslegt átak þjóðinni allri
\ hefir þar verið og er lagt á herð-
• ar.
En á hinu leitinu er bænda-
stéttin um margt einhver félags-
lega þroskaðasta stétt landsins,
svo að það er óhugsandi annað
en mjög margir bændur hafi þeg-
ar gert sér ljóst, að hér þarf að
gæta skrefanna: fátæk þjóð má
ekki og getur ekki lagt ótakmark-
að fé af höndum til framkvæmda,
sem ekki svara kostnaði fyrr en
eftir langan tíma — og sums stað-
ar aldrei —. Hún má ekki flýta
sér of hratt, hve sárt sem er að
bíða. Það er sannleikur, sem ekki
verður gengið fram hjá.
Alþýðubandalagið mun efalaust
leggja megináherzlu á það í mál-
flutningi sínum varðandi efna-
hagsmálin, að með aðgerðum
ríkisstjórnar Alþýðuflokksins —
verðbólgustöðvuninni — hafi sér-
staklega verið níðzt á launþegum.
Það er athyglisvert, að sá mál-
flutningurinn er eins hjá Fram-
sóknarflokknum og Alþýðubanda-
laginu að freista þess að telja
þeim, er þeir sérstaklega leita
kjörfylgis hjá, trú um það, að ú
þeim sé níðzt fremur öðrum, og
heimta fyrir þeirra hönd að þeir
beri ekki hluta sinn af óþægind-
um viðspyrnunnar, því að þeirra
bak sé svo mjótt.
En draga má í efa, að þetta sé
réttur skilningur á hinum al-
menna kjósanda. Er . hann ekki
einmitt gæddur þeirri mannslund-
inni að vilja bera sitt, vilja leggja
sitt af mörkum til viðspyrnu og
síðan viðreisnar?
Sú er skoðun Alþýðuflokksins.
Hann trúir á ábyrgðartilfinningu
hins hugsandi kjósanda. Leynir
hann því ekki, að á liðsinni hans
er kallað, eftir fórn hans leitað,
in hjálpar hans og skilnings verði
engin viðreisn til.
Landhelgis- og
utanríkismál.
Þriðja málið, sem mjög hlýtur
að dragast inn í kosningarnar, er
landhelgismálið og afstaða lands-
ins á ýmsa lund til annarra ríkja.
í hinu fyrra máli er enginn
grundvallarmunur milli flokka.
Allir standa þeir með útfærslu
fiskveiðimarkanna i 12 sjómílur,
en um framkvæmd málsins hafa
orðið átök milli Alþýðuflokksins
og Alþýðubandalagsins, eins og
allir vita, og um meðferð málsins
í deilunni við Breta hefir og ver-
ið meiningarmunur.
En þetta mál verður tæplega
rætt né skilið, nema menn hafi og
í huga algera sérstöðu Alþýðu-
bandalagsins til samvinnunnar
við vestrænar þjóðir. Það vill þau
bönd og tengsl sem minnst, en lít-
ur á Sovétríkin sem æskilegastan
bandamann og forysturíki, alveg
gagnstætt við hina flokkana, sem
telja góða sambúð við Vestur-Ev-
rópu ríkin, Norðurlönd og Banda-
Framhald á 6. síðu.