Alþýðumaðurinn - 09.02.1960, Blaðsíða 4

ttflntningsbætar
afnumdar
Framhald af 1. síðu.
Aukning bóta lækkar vísitöluna
um 8,5 stig, niðurgreiðslur á inn-
fluttum vörum um 1.6 stig, auk
fleiri minni ráðstafana.
Vísitölukerfið
afnumið.
Hingað til hefir víxlhækkun
kaupgjalds og verðlags verið svo
ör, að kauphækkanir hafa oftast
reynzt haldlitlar. Tenging kaups
við vísitöluna verður afnumið, og
verður kaup algerlega samnings-
atrið.i milli samtaka vinnandi
fólks og atvinnurekenda. Hingað
til hafa útflytjendur átt víst að fá
kauphækkanir endurgreiddar í
hækkandi bótum. Þetta verður nú
ekki lengur, og það er ekki ætlun
ríkisstjórnarinnar að leyfa neinar
verðhækkanir á innlendum vörum
og þjónustu vegna launahækkana.
Launahækkanir geta því aðeins
orðið, að um raunverulega aukn-
ingu framleiðslutekna sé að ræða,
og þær geti orðið launþegum raun
verulega til bóta.
Hækkun vaxta.
Það er viðurkennt, að útlán
bankanna fram yfir sparifé hafi
verið alvarlegur þáttur í verð-
bólgumyndun hér á landi undan-
farin ár. Nú er ætlun ríkisstjórn-
arinnar að gera ráðstafanir til að
hafa hemil á slíku, þannig að
framleiðslan geri þjóðarbúinu
unnt að standa undir lánsfjár-
eftirspurninni. Ætlunin er að
tryggja, að útlánaaukning bank-
anna 1960 verði ekki meiri en
200 milljónir. .
Þá hefir stjórnin í hyggju að
hækka verulega bæði útlánsvexti
og innlánsvexti, enda eru vextir í
flestum löndum notaðir til að
hafa hemil á fjárhagskerfinu. —
Mun stjórnin afla sér lagaheim-
ildar til að ráða vöxtum í samráði
við lánastofnanir.
Grojir 09 grónor rústir
Bókaforlag Odds Björnssonar,
1959.
Rétt fyrir jólin kom á markað-
inn geysihaglega gerð bók úr
hendi Bókaforlags Odds Björns-
sonar. Heitir hún Grafir og grón-
ar rústir og er eftir C. W. Ceram,
höfund Fornra grafa og frœði-
manna, er BOB gaf út fyrir
skömmu. Heiti beggja bókanna
segja til um innihald þeirra að
nokkru, en til augnayndis og
fróðleiks er í bókunum fjöldi
mynda. Þannig er í Grafir og
grónar rústir 310 ljósmyndir og
16 litmyndir og er prentun og frá-
gangur allur hinn vandaðasti. —
Þýlingu hefir Björn O. Björnsson
annazt.
Hér er ekki aðstaða til að rita
ítarlega um þessa sérlega eigulegu
bók, en þeim til fróðleiks, sem
ekki hafa séð hana, skal það sagt,
að hún rekur marga merkilega
fornleifafundi, segir, hvernig þeir
hafa orðið, birtir myndir af hin-
um fundnu fjársjóðum, bæði hús-
um, líkneskjum, skrautgripum og
margs konar munum, og er þann-
ig hvort tveggja í senn fræðandi
og sérstakt augnayndi.
ALbmmÐii
Þriðjudagur 9. febrúar 1960
KommúoistnnHirkið
Nýlokið er áranguslausum
samningatilraunum milii íslend-
inga og Færeyinga um ráðningu
færeyskra sjómanna á íslenzk
skip. Við samninga þessa er það
einkum tvennt, sem vakið hefir
athygli og um leið þjóðargremju.
Annars vegar hin harða krafa
Færeyinga um að þeir skyldu
njóta betri kjara en íslenzkir
starfsbræður þeirra, en hinsveg-
ar, og þó miklu fremur, málaleit-
un forystumanns þeirra til al-
þj óðasambands flutningaverka-
manna um að setja hafnbann á
íslenzk skip, ef reynt yrði að fá
aðra útlendinga en Færeyinga á
fiskveiðiflotann. Slík frekja er
sennilega einsdæmi í sögu verk-
lýðsmála í heiminum.
Forystumaður Færeyinganna,
Erlendur Paturson, er kunnur fyr-
ir óbilgirni og einstrengingsskap.
Hitt er einnig alkunna, að hann
hefir um flestar skoðanir og starfs
hætti staðið nærri kommúnistum,
enda þótt hann hafi afneitað þeim
í orði, eins og allra kommúnista
er siður. Framkoma hans í þessu
máli ber hinsvegar svo greinileg
merki kommúnista, að naumast
verður betur á kosið. Og skyldi
einhver efast um kommúnista-
markið, þá eru viðbrögð Þjóðvilj-
ans 1 málinu skýrasta sönnunin.
Einn íslenzkra blaða, hefir hann
tekið málstað Patursons. Það eitt
gæfi tilefni til að gruna, að hér
væri ekki allt með felldu, og leyni-
þræðir lægju á milli íslenzku
kommúnistanna og skoðanabróð-
ur þeirra í Færeyjum. Það er t. d.
ekki ólíkt starfsaðferðum komm-
únista hér, sem þekkja þörf út-
gerðarinnar fyrir aukinn mann-
afla, að þeir hefðu staðið að baki
Patursons um kröfurnar í þeirri
von, að hvort sem að þeim yrði
gengið eða ekki, þá mundi af því
skapast vandræði og flækjur í at-
vinnulífi landsins. Ef samið yrði,
þýddi það vitanlega kaupdeilur
inn'anlands, en ef ekki yrði samið
vandræði útgerðarinnar. En hvort
tveggja er kommúnistum kært,
eins og allur glundroði og upp-
lausn, sem skapast kann í þjóðfé-
laginu. Enn sennilegri verður
þessi grunur um undirróður
kommúnistanna íslenzku, þegar á
það er litið, að Paturson og fé-
lagar hans sniðgengu með öllu
samtök sjómanna í Reykjavík, en
þau samtök hata kommúnistar
eins og öll þau samtök verka-
Heima er bezt,
2. hefti, 10. árg. flytur m.a. þetta
efni: Hafmey og hakakrossar, rit-
stj óraspj all; Jón Tómasson, tón-
skáld eftir Pál Halldórsson; Tæpt
í klettum fyrir nær 60 árum eftir
Björn Guðmundsson; Jólaþankar
farkennarans, smásaga eftir Odd-
nýju Guðmundsdóttur; Þokuvilla
á Hágangaheiði eftir Hólmstein
Helgason; Eyðibýlið Pálssel eftir
Jóh. Ásgeirsson; Vísur og smá-
kvæði eftir Auðun Br. Sveinsson;
framhald Æviminninga Bjargar
Dahlmann; framhaldssögurnar
og þáttinn Hvað ungur nemur;
Bókahillan; Myndasagan o. fl.
manna, sem ekki lúta boði þeirra
og banni.
En Paturson er farinn heim
eftir litla frægðarför. Heima í
Færeyjum sitja hundruð atvinnu-
lítilla sjómanna, sem treystu á Is-
landsvertíðina sér til framfærslu.
Trúlegt má þykja, að margir
þeirra eigi erfitt uppdráttar, fyrst
atvinnan brást. En slíkt snertir
ekki forsprakkana, fremur en
vant er um kommúnista. Þetta
dæmi sýnir ljóslega hversu fer,
þegar menn með kommúnistiskar
skoðanir ráða málum. Þar er ekki
gerð tilraun til að vinna gagn,
heldur það eitt að vekja úlfúð og
skapa vandræði. Vér íslendingar
ættum að láta þetta dæmi verða
okkur til varnaðar. Vonandi ber-
um við gæfu og manndóm til þess
að manna skip okkar, þótt Fær-
eyingar brygðust, að minnsta
kosti horfir þá illa um framtíð
lands og þjóðar, ef ekki er unnt
að nýta framleiðslutækin með inn
lendum mannafla.
En Paturson hefir tekizt tvennt:
að skapa stundarerfiðleika í ís-
lenzku atvinnulífi, og sá þar
óvildarhug, sem áður var vinsemd
milli þjóða. Og getur kommún-
istamarkið verið öllu gleggra?
Kolskeggur.
1) hverju er þörj svo rittchro
rdistajODo!
Það virðist vera stefna stjórnar
andstöðuflokkanna, að engin þörf
sé á stórfelldum ráðstöfunum í
efnahagsmálum þjóðarinnar. —
Þessu er ýtarlega svarað í greinar
gerð frumvarpsins um efnahags-
mál, og fara hér á eftir nokkur
höfuðatriði þessa máls. Geta les-
endur þar séð, hvaða vandamál er
við að etja — og lagt þá spurn-
ingu fyrir Framsóknarmenn og
kommúnista, hvernig þeir hygg-
ist leysa þau mál — eða hvort
þeir ekki sjái þau vandamál. Það
er lítið gagn í að stinga hausnum
í sandinn.
I greinargerðinni segir meðal
annars svo: „Engin ríkisstjórn
mundi gera tillögur um slíkar
breytingar að óþörfu. Það er
vegna þess, að ríkisstjórnin er
sannfærð um, að þjóðarvoði sé
fyrir dyrum, ef slíkar ráðstafanir
séu ekki gerðar, að hún gerir nú
tillögur um víðtækari ráðstafanir
í efnahagsmálum en gerðar hafa
verið hér á landi síðasta áratug-
inn að minnsta kosti.“
Hér fara á eftir nokkur atriði,
sem gefa skjóta hugmynd um þau
vandamál, sem alvarlegast steðja
að þjóðinni í efnhagsmálum:
200 milljóna halli.
Þjóðarbúskapur íslendinga
hefir um langt skeið verið rekinn
með rúml. 200 milljóna halla á
ári gagnvart útlöndum.
Vextir og afborganir erlendra
lána námu 1951—’55 um 30 millj.
á ári eða 3% gjaldeyristeknanna.
Þessi byrði verður 163 milljónir
1960 og 183 milljónir 1961, ekki
fjarri 10% gjaldeyristeknanna.
Versta gjaldeyrisstaðan.
Um síðustu áramót var gjald-
eyrisstaða íslands verri en nokk-
urs annars ríkis. Allir yfirdráttar-
möguleikar voru nýttir og þó til-
finnanlegar hömlur á gjaldeyr.is-
yfirfærslum, jafnvel til nauð-
synja. í árslok 1957 áttu bank-
arnir 220 millj. króna gjaldeyris-
eign í frjálsum gjaldeyri. Um síð-
ustu áramót skulduðu þeir 65
milljónir.
Við borð liggur, að ísland
ikomist í greiðsluþrot, þ. e. geti
ekki staðið við umsamdar greiðsl
ur erlendis. Þá hlýtur gjaldeyris-
skorturinn brátt að leiða til sam-
dráttar á framleiðslu lands-
manna, sem mundi rýra lífskjör
almennings.
Utlón umfram sparifé.
Orsakir þessa alvarlega greiðslu-
halla eru röng gengisskráning og
útláii banka umfram sparifjár-
aukningu. Meðan þessar orsakir
haldast, hlýtur hallinn að haldast,
hversu mjög sem útflutningsfram-
leiðsla og gjaldeyristekjur aukast.
Gengisskráning hins opinbera
hefir verið röng síðan 1951. Ráð-
stafanir hafa verið gerðar æ ofan
í æ til að leiðrétta gengið með
bátagjaldeyri, útflutningsbótum,
! yfirfærslubótum o. fl. Lögin um
1 útflutningssjóð vorið 1958 sam-
svöruðu til dæmis 35—45%
gengislækkun í útflutningsverzlun
inni.
Mismunandi gengi.
Enn þýðingarmeira er, að
gengi á meginhluta innflutnings-
ins (155%) er langt fyrir neðan
gengið á meginhluta útflutnings-
ins. Þetta hlýtur að leiða til óeðli-
legrar eftirspurnar sumrar er-
lendrar vöru og skapa stöðuga
hættu á greiðsluhalla.
Áætlað er, að 1959 hafi útflutn-
ingssjóður greitt bætur á útflutn-
inginn 86.7% af fob verðmæti, en
haft tekjur af innflutningi 68.5%
af fob verðmæti hans. Erfitt er að
tryggja fjárhæð sjóðsins við slík-
ar aðstæður. Það er nauðsynlegt,
til að tryggja jöfnuð sjóðsins, að
hafa mikinn greiðsluhalla við út-
lönd, eyða gjaldeyrisforða og
safna gjaldeyrisskuldum!
Gallar bófakerfisins..
Samkvæmt framansögðu er að-
eins hægt að afla nægilegra tekna
í bótakerfið með miklum halla á
greiðslujöfnuði. Þessi galli einn
er svo veigamikill, að bótakerfið
getur ekki staðið til frambúðar.
Ýmsir aðrir gallar bótakerfis-
ins eru þess eðlis, að rekstur at-
Asakláká
Síðastliðinn laugardag brá til
sunnanþíðviðris, og varð asa-
hláka undir kvöld með sterkviðri
og miklum hlýindum, 10-12 stiga
hita víðast um land. Var svo
hvasst hér á sunnudagsnótt, að
hélt við skemmdum.
Á sunnudag hélzt sama hlákan
og var leysing svo ör og stórfelld,
að lækir og ár urðu hér við Eyja-
fjörð sem í meiriháttar vorleys-
ingum; í gær var suðvestan-
stormur og þíðviðri, en talsvert
minni hiti en á sunnudag.
Alautt er orðið í byggð.
-----------□--------
Þrir efitir 09 jofnir í
Kiitirifttki
Skákþingi Norðlendinga lauk
sl. laugardag og urðu úrslit þau,
að efstur varð á mótinu gestur
þess, Freysteinn Þorbergsson með
9l/2 vinning, en næstir og jafnir
Jóhann Snorrason og Jónas Hall-
dórsson frá Leysingjastöðum í
Þingi með 9 vinninga. Þriðji varð
Margeir Steingrímsson með 8^/2
vinning.
Þar sem Jóhann og Jónas gerðu
báðir jafntefli við Freystein, en
Margeir tapaði sinni skák við
hann, hafa þessir þrír menn, Jó-
hann, Jónas og Margeir, allir 8^/2
vinning út úr þeim-skákum, sem
reiknast til úrslita um skákmeist-
aratitil Norðurlands og verða þeir
því síðar að þreyta keppni sín í
milli um titilinn.
-------□---------
M finnst bændtim!
Hvað finnst bændum um fóst-
bræðralag Framsóknarforystunn-
ar og kommúnista nú? spyrja
ýmsir.
Fyrir nokkru komu saman hér
í bæ þrír kommúnistar, sem telj-
ast í stjórn Alþýðusambands
Norðurlands — dauðs sambands
til annars en veita svonefndum
forseta sínum fjárstyrk til komm-
únistisk áróðurs á sambandssvæð-
inu — kommúnstahetjur þessar
voru: Tryggvi Helgason, Oskar
Garabaldason og Þorgerður Þórð-
ardóttir, allt landskunnar streng-
brúður flokksforystu sinnar. —
Forystan hafði kippt í spottann
og strengbrúðurnar gerðu sam-
þykktir, eins og fyrir þær var lagt.
Þjóðviljinn birti samþykktirnar
sem forsíðufrétt og Tíminn,
bændablaðið, líka.
Einhvern tíma hefði líkt þessu
ver.ið óhugsandi, en einhverntíma
verður allt fyrst, segir órðtakið.
vinnuveganna verður óhagkvæm-
ari en ella hefði verið og afrakst-
ur þjóðarbúsins þar af leiðandi
minni.
Eina Kaftalandið.
Gjaldeyris- og innflutningshöft
eru ekki eðlilegur hluti heilbrigðs
efnahagskerfis, heldur neyðarúr-
ræði kreppu- eða stríðsára. í
Vestur-Evrópu er Island eina
landið, sem hefur enn víðtæk við-
skiptahöft. í kjölfar þeirra fylgir
margskonar misrétti og jafnvel
spilling, þau eru dýr í framkvæmd
og hafa óhagstæð áhrif á rekstur
þjóðarbúsins og afkomu almenn-
ings.