Alþýðumaðurinn - 06.12.1960, Blaðsíða 1

XXX. árg.
Þriðjudagur 6. desember 1960
40. tbl.
30% kjarabótakröfur.
NÝAFSTAÐIÐ Alþýðusambands-
þing ályktaði, að stéttarfélög þess
skyldu í kjarabótaskyni leita á
næstunni eftir 15—20% kaup-'
hækkunum og öðrum lagfæring-
um kjara, svo að alls má meta
fyrirhugaðar kjarabótakröfur til
25—30% kauphækkana.
Þetta var ályktun þeirra full-
trúa þingsins, sem lýstu sig and-
víga núverandi stj órnarstefnu í
eínahagsmálum, en þeir voru í
meiri liluta. Minni hlutinn, er
taldi núverandi efnahagskerfi
miða í rétta átt, vildi leita hags-
bóta fyrir verkalýð og aðra laun-
þega eftir leiðum verðlækkana og
annarra aðgerða, er ykju kaup-
mátt launa, þótt þau hækkuðu
ekki að krónutölu.
Óskhyggja eða
rökhyggja.
Þar sem segja má, að kaup og
kjör stéttarfélaga verkalýðsins —
og hreytingar á þeim — hafi af-
gerandi áhrif á kjör meginþorra
launþega í landinu, fylgist al-
þjóð rnanna að sjálfsögðu mjög
með stefnu og fyrirætlunum A. S.
I. í launamálum.
Þess vegna spyrja menn nú: Er
grundvöllur fyrir kauphœkkanir?
Við athugun á ályktunum þings
A. S. I. kemur hvergi fram, að
þessi undirstöðuspurning hafi
verið brotin til mergjar, heldur
hafi sú skoðun, að kauphækkana
væri þörf vegna lífskjara verka-
lýðsins, hvað svo sem greiðslu-
getu atvinnuveganna liði.
Óþjóðhoil
sfjórnarandsfaða.
Það er háttur allrar stjórnar-
andstöðu hér í landi að beita
hyers konar ráðum til að gera all-
ar stjórnarathafnir, sérstaklega í
efnahagsmálum, óvinsælar og tor-
tryggilegar.
Ollum, sem óskuðu vinslri
stjórninni farsældar, er í fersku
minni, hve stjórnarandstaða
Sj álfstæðisflokksins var ófyrir-
leitin um vinnubrögð.
Nú er skipt um hlutverk, þann-
ig að Framsókn og kommúnistar
leika leik hinnar ófyrirleitnu
stjórnarandstöðu og beita flestum
sömu vopnunum og Sjálfstæðið
fyrr, og þá alveg sérstaklega því
að ala á óánœgju manna með
hlut sinn af þjóðartekjunum. —
Þetta er oftast tiltölulega auðveld-
ur leikur. því að flestir geta sem
bezt þegið að hafa meira handa
milli en þeir hafa, og lái það þeim
liver sem vill.
En hitt cr svo annaS mól, a3
mcnn skyldu ætíð gæta þess að
lóta óróSur ekki ginna sig til þess
a3 vinna skemmdarverk ó eigin
efnahag, og hér er þaS sem ó-
byrgS vcrkalýSsins og annarra
launþega hefst ekki hvað sizt i
þessum mólum.
Þess vegna er höfuðnauðsyn,
að launþeginn glöggvi sig á aðal-
dráttunum í núgildandi efnahags-
kerfi og hverju það breytti frá
uppbótarkerfinu svonefnda.
Bar dauðann í sér.
Ástæðan til þess, að horfið var
frá uppbótarkerfinu var aðallega
tvíþætt: Menn sáu, að það bar
dauðann í sjálfu sér fyrr eða síð-
ar, þar eð það grundvallaðist á
viðvarandi og vaxandi gjaldeyris-
halla við útlönd, og það fól í sér
örvun til svika og spillingar í út-
flutningsatvinnuvegunum, sem
blátt áfram var farið að ógna
heilbrigðu atvinnulífi.
Auk þessa kallaði kerfið á sí-
auknar uppbætur og síauknar á-
lögur á gj aldþegnana, og í ár
hefði verðfall lýsis og mjöls kall-
að á enn auknar uppbœtur, þann-
ig að það er alger misskilningur,
að forðast hafi mátt verðhækkan-
irnar í ár með því einu að breyta
ekki genginu. Þær hefðu þá kom-
ið vegna hækkaðra yfirfærslu-
gjalda, svo sem raunin varð með
„bjargráðunum“ 1958, en við
hefðum ekki eygt fram úr öng-
þveitinu-eftir sem áður.
Skal nú eyðileggja
óunnið.
Nú er hins vegar málum kom-
ið svo,
c3 ver3i ekki ófyrirsjóanleg rösk-
un ó núverandi efnahagskerfi, ó
ekki aS þurfa a3 koma til neins
konar nýrra aSgerSa um komandi
óramót né þurfa a3 kvíSa meiri
kjaraskerSingu vegna ver3hækk-
ana en komnar eru fram.
Nú kann einhver að segja, að
þær séu líka meiri en nógar, og
skal aldrei of lítið úr því gert, sem
almenningur hefir orðið á sig að
leggja, en eru ekki launin og
nokkurs virði:
1) Viðreisn lánstrausts erlend-
is.
2) Verulega bætt gjaldeyris-
staða við útlönd.
3) Aukin sparifj ármyndun í
landinu.
4) Horfur á öryggi og festu í
efnahags- og atvinnumálum
okkar framundan, sé ekki
vegið að örygginu innan
frá.
Tap og ávinningut*.
Fyrir þá, sem mikla fyrir sér
verðhækkanirnar í ár, er nauð-
syn á að rifja upp fyrir sér eftir-
farandi:
1) Núverandi útreikningur fram-
færsluvísitölu var upp tekinn
1. marz 1959 á grundvelli til-
lagna, er fulltrúar verkalýðs-
ins og annarra launþega töldu
sér hagkvæmari en gamli
grundvöllurinn var og sýna
betur raunverulegan fram-
færslukostnað.
2) Samkvæmt núverandi vísitölu-
reikningi hafa verðhækkanir á
neyzluvörum vísitöluf j öl-
skyldu (hjón með 2.2 börn þ.
e. meðalfjölskyldu) numið á
árinu 16% að meðaltali (sumt
miklu hærra, annað miklu
minna eða jafnvel lækkað, svo
sem kjöt).
3) Hcekkun fj ölskyldubóta, lœkk-
un skatta og útsvara og hœkk-
un niðurgreiðslna á sumum
helztu neyzluvörum veldur um
12—13% kjarabótum til vísi-
tölufjölskyldunnar móti 16%
kjaraskerðingu verðhækkan-
anna, þannig að kjaraskerð-
ing vísitölufjölskyldunnar í
ár er 4%, hins vegar minni til
fjölskyldu með fleiri börn eða
engin til hjóna með 4 börn og
fleiri, en meiri til hjóna með
1 barn og barnlausra svo og
mest fyrir einhleypinga.
Að sjálfsögðu er kjararýrnun-
in mjög breytileg eftir neyzlu-
venjum fólks, en hér er þó fast
mark við að miða, og minnast
skyldu allir þess, að það er óraun-
hæf mynd af ástandinu að horfa
á mestu verðhækkanirnar og
gleyma öllu, sem á móti kemur,
en þannig túlkar einmitt stjórnar-
andstaðan núverandi efnahags-
ástand.
Hyer hefir beinin fil?
Eins og allir vita, er sjávarút-
vegurinn meginútflutningsat-
vinnuvegur okkar. Eftir honum
fer að langmestu leyti, hvað lands-
búar hafa til skiptanna eftir hvert
árið.
Af þessu liggur ljóst fyrir, að
mjög er undir því komið, að þessi
alvinnuvegur sé vel rekinn og
gangi vel.
Nú vita allir, að tvenns konar
áföll alvarleg hafa hitt þennan at-
vinnuveg í ár: mikil aflatregða
hjá togurum og verðfall á mjöli
og lýsi, en það gerði enn tilfinn-
anlegra fyrir okkur, hve mikill
hluti síldaraflans fór í bræðslu en
ekki söltun.
Af þessu er Ijóst, að sjávarút-
vegurinn er ekki vel undir það bú-
Framhald á 2. sí&u.
Fré bóbnrnrkfldinam
Að venju eru blessaðar bækurn-
ar teknar að streyma á jólamark-
aðinn, og eru margar nýjar og
forvitnilegar komnar fram í bóka-
búðargluggana, þó að hér verði
fárra einna getið og engra svo, að
ritdóm megi kalla, heldur aðeins
getið þeirra stuttlega.
Mörgum mun vera mest for-
vitni á nýrri ljóðabók frá hendi
Davíðs Stefánssonar frá Fagra-
skógi og heitir I dögun, en Helga-
fell gefur út. Er þetta stór ljóða-
bók 197 blaðsíður og geymir um
60 ný kvæði, en 4 ár eru nú liðin
frá útkomu síðustu ljóðabókar
skáldsins, svo að hann hefir ekki
slegið hörpu sína með hanganda
hendi, þó að ár færist yfir, enda
sannast sagna, að I dögun er
rnargt gullfagurra kvæða, fersk og
snjöll, sum glettin, önnur hlý og
innileg, en nokkur eins og svipu-
smellir yfir rotblettum þjóðlífs-
ins. Yrkisefnin eru margvísleg og
meðferðin margbreytileg, svo að
gneistar af. Þar er Blómasaga,
yndislegt kvæði í þjóðkvæðastíl,
Stj örnudraumur, djúpt og tært
ástar- og lífsreynslukvæði, Gam-
all sjómaður, dæmigert líkinga-
ljóð, Sjófuglar, kvæði, sem hleyp-
ur upp í fangið og býr þó yfir
djúpri dul, Klakastíflur, þrungið
spámannlegum myndugleik, Hans
þögn er ljóð, innilegt, dapursárt
og fágað, Mariutása, létt, leikandi
og glettið, Skógarhind, angurvært
og dulúðugt, og Byrðin, spakvit-
urleg ályktunarorð. Þannig mætti
lengi tína til og telja. En sem sagt,
enginn ritdómur, aðeins ritfregn,
og I dögun nýtur enginn nema
lesa vel.
Bókaforlag
Odds Björnssonar hf.
hefir sent frá sér bækurnar
Aldamótamenn II eftir Jónas
Jónsson frá Hriflu, Nú brosir
nóttin skráð af Theodór Gunn-
laugssyni, Ast og hatur eftir Ingi-
hjörgu Sigurðardóttur, og Salo-
mon svarta eftir Hjört Gíslason.
Aldamótamenn Jónasar verður
ugglaust eftirsótt bók. Sumir
draga að vísu nokkuð í efa sann-
fræði sagnaritunar hans, og per-
sónulegar ályktanir hans um
menn þá, er hann ritar um, kunna
að þykja umdeilanlegar. Hitt eru
Framhald á 4. síðu.
fiðnndnr
ÞAU furSulcgu fiSindi gerSust í
hóííðcsal Héskóla Islands 1. dcs.
sl., a3 kommúnistar söfnuSu aS
eigin sögn 70—80 manna Ii3i é
fullveldishétiS þar til oð geta
sýnt ræðumanni dagsins, Gu3m.
I. Guðmundssyni, utanríkismóla-
róðherra, sérstaka évild sina.
Samkoma þessi er venjulega
fómenn, þar sem henni er út-
varpaS, og séu kommúnistar sér
því sérstakan leik é borSi a3 i3ka
þcr brellur sinar.
Ekki var leiksýningin þó eins
vel undirbúin og ætla mætti af
þvi ,a3 þeir höfðu Ijósmyndara
vi3 höndina til a3 Ijósmynda
„frumsýninguna", því að þeir
gættu þess ekki vegna „sviðs-
skrekks" að sýna forseta íslands
og frú venjuhelgaða virðingu með
þvi að riso úr sætum, er þau hjón-
in gengu í salinn.
Hins vegar reis þessi söfnuður
úr sætum, er Guðmundur í. Guð-
mundsson hóf ræðu sina um land-
helgismél íslendinga. Skelltu
þessir néungar sætum og gengu
út, en létu Ijósmyndara Þjóðvilj-
ans mynda auð sæti sin og að
sjólfsögðu önnur auð sæti.
Mun mörgum þykja þessi leik-
þéttur kommúnista hinn furðu-
legasti, sem heyrðu hina hlutlausu
og hógværu ræðu Guðmundar í.
Guðmndssonar.
Enn meir undrandi munu þó
margir yfir afstöðu Tímans, sem
tekur fcgnandi undir skrilslæti
kommúnista.
Eru engin takmörk fyrir því,
hvert kommúnistar geta nú teymt
þetta vesæla bla3 é asnaeyrun-
um? spyrja margir.
JÓN INGIMARSSON
skókmeistari Norður-
lands
#
Nýlokið er skákþingi Norð-
lendinga að Blönduósi. Tveir
keppendur tóku þátt í því héðan
frá Akureyri í meistaraflokki,
þeir Jón Ingimarsson og Margeir
Steingrímsson, og einn frá Húsa-
vík, Jón Jónsson. Aðrir þátttak-
endur voru Húnvetningar.
Jón Ingimarsson bar sigur úr
býtum^ í meistaraflokki, hlaut 6
vinninga. Annar varð Jónas Hall-
dórsson frá Leysingjastöðum
(skákmeistarinn frá síðasta þingi)
hlaut 5y2 og þriðji varð Jón
Hannesson frá Undirfelli með
3y> vinning.
Sigurvegari í 1. flokki var
Björgólfur Einarsson, Móbergi,
með 51/2 vinning.
FRiÐRSK GLAFSSON
sigraði í Hollandi
Lokið er millisvæðamóti í skák
í Hollandi og varð Friðrik Olafs-
son efstur með 7^2 vinning, tap-
aði engri skák, vann 6 og gerði 3
jafntefli. Næstir og jafnir urðu
Duckstein og Teschner með 7 v.
og 4. í röðinni var Larsen með
5Y2 vinning.
VETRARKOMA
Þegar vika var eftir af nóvem-
ber, brá hér norðanlands til kald-
ara veðursfars og fölgvaði um
byggðir undir mánaðarlokin. Með
desember drýgði hríðaráköst og
gerði alhnikið frost sumar nætur,
en kippti úr í milli.
Aðfaranótt sl. föstudags hríð-
aði talsvert og á laugardag hélzt
slydduhríð. Gerði Vaðlalieiði ó-
færa vegna snjóa og mjög þung-
fært varð, að því er Alþm. er
hermt, um sveitir Þingeyj arþings,
en í Eyjafirði hélzt færi gott, a.
m. k. víðast, og ekki lokaðist
Öxnadalsheiði.
Á sunnudag var kalsanorðanátt
með hríðaréljum, og í gær liríð-
aði líka, en frostminna var.