Víðir - 04.10.1933, Page 1

v. árg.
Vcstmaniiaeyjum, 4. október 1933
32. tbl.
*
Til hægðarauka fyrir þá sem vilja láta hinn ^
eftirsótta úremið Sigurjón Jónseon Laugaveg 43 í ^
2 Reykjavik gera við úr eða klukkur, má koma þeim J
* xk
til afgreiðelu „Víðie" eða til Árna JóneBonar Odda. —
Vönduð vinna, fljót afgreiðela.
s
*####*#**#**####*##*#*###
Bvo er sagt að engin dýr séu
jafn litfögur og sum fiðrildin.
Allra mest er l>ó litskrúðið á þeim
suður í heitu löndunum, þar sem
blómadýrðin er mest. lsleneku
fiðrildin eru fá og smá,- en þó
nokkrar teg. eru þektar. Það
hefir þó verið talið til þessa að
hér seu ékki dagfiðrildi að Btað-
aldri, en flækjast hingað eitt og
eitt stöku BÍunum, með útlendum
varningi. Skordýralífib hór á landi
er mjög fáskrúðugt hjá því, sem
gerist í flestum nálægum löndum.
1 Danmörku eru taldar um 10 þús,
skordýrateg., en hér á landi um
700 teg. (sú tala eflaust of lág).
Fiðrildin hafa stórmikla þýðingu
fyrir jurtagróður landanna. Hér á
landi valda þau oft stórskemdum
(granmaðkur, skógarmaðkur og
kálormur), en þó eru mörg þeirra,
óg margar flugur, ómissandi til
að halda jurtagróðrinum við, án
þeirra mundi fjöldi jurta deyja út.
fau bera frjóduftið milli blómg-
anna, en það er eitt höfuð skil-
yrðið til þess að aldin geti myndast.
Það er hlutverk fiðrildanna að
svífa milli blómanna allan blóm-
unnar tímann og sjúga úr þeim
safann, en bera um leið frjóduftið
á milli. Gerð og. litur sumra hinna
fegurstu blóma virðist rera veiði-
brella fyrir skordýrin, líkt og sumt
skraut á Bpendýrum og fuglum
laðar að sér makann, „því at oft
fá á horskan, er á heimskan ué
fá, lostfagrir litir", eins og segir í
Hávamálum. fetta kvað og þekkj-
ast í mannheimum.
Það vekur talsverða eftiitekt
þegar hingað berast stór Og lit-
fögur flðrildi, hafði fólk stundum
•áður beig af þeim og kallaði þau
sóttarflðrildi. Nafnið mun svo til
komið, að egg eða lirfur fiðrild-
anna hafa borist hingað 1 rusli
með vörum frá útlðndum og sótt-
kveikjur þá stundum verið í ruslinu.
Það er siður sumstaðar að brenna
vandlega umbúða rusl, sem kemi-
ur frá sýktum svæðum, t. d. þegar
gin- og klaufaveiki gengur. Fið-
rildin eru því saklaus af þessum
áburði, því að ekki ráða þau því
Bjálf í hvaða föruneyti þau lenda
á leiðinni hingað. Flest eru þessi
flðrildi lltt kunnug hér, og sjald-
nast athuguð nákvæmlega, af
þeim er ná í þau. Mór bárust í
sumar tvö útlend flðrildi lifandi,
nokkuð stór og litfögur. Þau voru
bæði af því fiðrildakyni, sem talin
eru að slæðast hingað með vörum
og lifa hér nokkrá daga, en deyja
síðan. Þau lifa bæði á Norður-
löndum og sækja mikið á brenni-
netlu, og nærast á safanum í
blómum hennar, og verpa þar
eggjum sinum. Annað flðrildið var
svo kallað páfiðrildi og dregur
nafnið af því, að á vængjum þess
eru kringlöttir og iitfagrir blettír,
sem minna mikið á skrautblettina
(„augun") á fjöðrum páfuglanna.
Hitt var náfrændi þess, sem flækist
víða og á heima um alla Evrópu
og N-Araeríku og á Indlands-
eyjum.
Bæði voru flðrildin lifandi, og
því erfltt að athuga þau nákvæm-
lega, hygg ég að þeim hafi siðar
verið slept, en varla hafa þau
lifað lengi eftir það.
Seint í sumar var mér sýnt
kvikindi, sem eg þekti ekki með
vissu, og síðar annað af sama
tæi. Þau hafa víst bæði
komið í bananakössum. Siðar
var mér bent á að þetta mundi
vera „græni kakalaki", sem er
farinn að slæðast hingað með
banönum alla leið frá Mið-Amer-
iku.
Nokkru síðar barst mér „suð-
rænn tordýfill“, sem fanst í salt-
skipi, Það er ekki í fyrsta skifti
aö sjaldgæfar pöddur beristhingað
með salti; hef séð nokkrar áður.
Skordýralífið er lítt rannsakað
hér á landi, fyrir 25 árum var
giskað á að teg. væru um 600,
nú eru taldar fundnar um 700
teg. Líklegt er að þeim fjölgi við
frokari rannsóknir. Nokkuð hefir
skordýrum verið sint hin síðustu
sumur, og þ. a. m. í sumar. Kenn-
ari einn í Reykjavík Geir Gígja,
hefir lagt stund á það, og mælst
til þess að ménn víðsvegar um
land, gæfu sér upplýsingar og
sendu sór vafagemlinga. Það er
vel vel farið að ungur maður og
ötull hefur tekið sér fyrir hendur
að ransaka Uf og háttu skordýr-
anna hór á landi. Þau lifa og
starfa í kyrþey, flestum óþekt,
og mörg svo, að menn veita þeim
enga athygli, en koma þó fieiru
og meiru til leiðar, en flesta grunar.
Lífsstarf þeirra er svó merkilegur
þáttur í búskap náttúrunnar, að
allar mentaþjóðir verja árlega
miklu fó til að láta raniiBaka það
sem vandlegast, jafnt hinna svo.
kölluðu „óþörfu" skordýra, sem
hinna þörfu. Fiðrildin verða að
heyja sína hörðu lifsbaráttu, þó
fögur séu, og svo er um öll hin
skordýrin, þó að áhyggjurnar
sýnist stundum ekki miklar, og
líf og hættir sumra þeirra er líkast.
æflntýri.
Páll Bjarnason.
Bannlogin.
Það er næsta kynlegt, hve lítið
er hér rætt og ritað um jttfn
mikilsvert mál og bannlagamálið
— og það því fremur sem þjóðar-
atkvæðagreiðsla um bannlögin
stendur nú fyrir dyrum. Þessa
er aðeins lauslega getið í blöðum
bæjarins, rótt eins og um skipa-
komu eða annað eigi fátíðara
væri að ræða.
Þess ber að gæta. að bannmál-
ið ei ekkert dægurmal, heldur
mjög merkilegt mál, sem miklu
varðar alla þjóðina og afkomu
hennar. Mál þetta er því fylll-
lega þess vert, að það sé vel at-
hugað, hugsað og rökrætt út í
æsar, áður en menn taka endan-
lega afstöðu með eða móti. —
Bannlagamálið hefur tvær hlið-
ar. Önnur hliðin heflr blasað við
þjóðinni núna síðustu árin, það
er: aðflutningsbann á áfengum
drykkjum. —
Þegar bannið var leitt i lög,
var það gert í þeirri góðu trú,
að með því myndi takast að út-
rýma neyslu áfengra drykkja úr
landinu. — En heflr þeim göfuga
tilgangi verið náð? — fví verður
aðeins svarað á einn veg — neil
Og hvað veldur því ? — Það er
mörgu til að dreyfa og mun eg
hór reyna að gera grein fyrir því
helsta. •— 1
Stærsta ðg fyrsta veilan er
vitanlega sprúttsala sú, sem fs-
lenska rfkið heflr rekið f stórúm
stil núna síðustu árin og mjög
hefur aukið áfengisnautn meðal
barna og kvenna í landinu. —
Næst koma leynisalarnir, sem
eru nokkurskonar „umboðsmenn"
ríkisins, kaupa vínin af líkinu og
selja svo á laun með uppskrúfuðu
verði til neytenda. — Þá koma
smyglararnir, sem á ýmsan hátt
veita „forboðnum" vfnum inn í
landið. Eru það einkum menn á
miliilandaskipunum, togurunum og
flutningaskipunum, sem þá atvinnu
stunda. Heflr yflrleitt Yirst lítíll
hörgull á slikum vínum hér, þrátt
fyrir bannið. —
Svo koma lyfsalarnir, sem ár-
lega veita þúsundum lítra af alls-
konar óþverra.inn í landið, brennslu-
spritti, glycerin-spiritus o. s. frv.,
auk þess sem þeir með aðstoð
læknanna og án, selja spiritus og
annað Blíkt góðgæti — allt í skjóli
bannlagannal —
f*á má nefna bruggarana. —
Skiftast þeir í tvo flokka, menn
sem brugga handa sjálfum sór og
e. t. v. kunningjum sínum — og
svo menn Bem brugga áfengi og
selja. Mun það orðið all arðberaudi
atvinnugrein, sem er orðin svo
útbreidd, að nefna mætti nýja
tegund heimilisiðnaðar. •—
Ekki má gleyma dönsku vanille-
dropunum frá Buch, sem bæði
einstakir menn, verslanir og kaup-
félög seldu hér í stórum sfcil um
eitt skeið. —
Margt mætti enn telja, s. s.
áfengissöluna á Hótel Borg og
drykkjuveislurnai þar, þar sem
menn geta fengið vín allanóttina,
aðeins með að hringja f hið háa
Dómsmálaráðuneyti og fá „undan-
þágu“, áður en gleðskapurinn
hefst. —
Af öllu þessu geta menn sóð,
hve spillingin er á háu stigi,
landið ílýtur allt út í áfengi þrátt
fyiir bannið. Þetta er rökiétt af-
leiðing þbES, að menn þeir, sem
laganna eiga að gæta i landinu,
munu víst flestir á einn eða