Heimir : söngmálablað - 01.04.1924, Blaðsíða 14

Heimir : söngmálablað - 01.04.1924, Blaðsíða 14
22 HEIMIR 1924 og innilegra en áður. Og ávöxtur hins heita og innilega trúarlífs frumkristn- innar er hinn svonefndi „gregorianski söngur“. Hann er einraddaður og óbrot- inn, og enn í dag er hann sunginn í ka- þólsku kirkjunni. Hann hefir varðveitt lífsafl sitt um meir en þúsund ár, og má hann meðal annars þakka það hinum há- leita einfaldleik sínum í búningi. það er alveg einstætt dæmi í sögunni, að tónsmíði frá þeim tíma lifi enn í full- um krafti. það er aðeins sáralítill hluti af þeim tónsmíðum, sem til eru orðin á fyrri öldum, sem hafa varðveitt lífsafl sitt. Við íaum aðeins skilið þau tón- smíði, sem samin eru á 4 síðustu öldun- um, nokkuð að ráði. Að undantekn- um gregorianska söngnum eru aðeins nokkur kirkjulög, sálmalög og þjóðlög, sem samin eru fyrir 15. öld, sem hafa varðveitt gildi sitt. Alt annað er gleymt og grafið í tímans gröf, og aðeins fræði- menn og grúskarar rannsaka það, til að meta sögulegt gildi þess. Hvað veldur? Við vitum, að hver tími talar sínu málí og velur hugsunum sínum búning við sitt hæfi. Saga listsöngsins sýnir, að að- ferðir, sem tónskáldin hafa notað á ein- um tíma, hafa síðar verið taldar óhæfar og óleyfilegar. þau lögmál hljómfræð- innar, sem við þekkjum núna og eru tal- in algild, þektust ekki fyrir nokkrum öldum. Tónskáldin fóru þá eftir reglum, sem nú eru bannaðar, þá er þau smíðuðu lög sín, en þau voru, þá er fram liðu stundir, mjög margbrotin. Ef við hlýdd- um á tónsmíði þeirra, þá myndu þau sennilega láta illa í eyrum. Við myndum sennilega ekki skilja þau og telja söng- inn falskan. Fyrir því hefir hann ekki lifað. En gregorianski söngurinn var aftur á móti svo einfaldur og óbrotinn, og svo sannur og djúpui-, að hann hlaut að lifa. Enn í dag er hann talinn ein- hver besti kirkjusöngur, sem til er, og mun svo lengi vera. B. A. Organsláttur P á 1 s Ísólfssonarí Dómk. 5. marsm. þ.á. þær eru tvær, borgirnar, sem eigna sjer Ditrich Buxtehude: Helsingör og Helsingborg. það skiftir i sjálfu sjer litlu, hvar hann fæddist. Aðalatriðið er hitt, að skáldskapur hans er þýskur í húð og hár, enda var hann organleikari i Lúbeck mest- an hluta æfi sinnar. Hvert orð fór af hon- um, má marka af því, að árið 1705 leggur B a c h af stað frá Arnstadt (í Thuringen) fótgangandi alla leið til Lúbeck (400 km.), í þeim erindum, að kynnast „hinum mikla Dana“ og læra af lionum. Sú ferð varð ekki til ónýtis. þarf í rauninni ekki lengra að fara, en til þessarar Passacagliu Buxtehudes i D-moll, sem var fyrsta við- fangsefni Páls. Bersýnilega er hún eitt af þeim frækornum, sem borið hefir dýrðlega ávexti síðar í verkum Bachs (sbr. hans Passacagliu i C-moll). — Tvö viðfangsefni — Toccata (D-moll) og Fuga (D-dúr), og Passacaglia (F-moll) — voru eftir Max R e g e r, — hinn öfgafulla völund á tóna. List Regers minnir oss stundum á „Völker- schiachtdenkmal" í Leipzig, þennan ferlega minnisvarða Um bardagann við Napoleon mikla á Leipzigsljettum. Inni í varðanum cru fjórar táknmyndir („allegoriskar" mynd- ir), rúmlega 9y2 metri á hæð. Löngutöngin á hverri mannsmynd er 1,10 metii. „Kolos- sal“ — segja þjóðverjar og dást að. Spurn- ingin er bara þessi, hvort ekki hefði mátt komast af með m i n n a g r j ó t — og gera úr því eins mikið eða meira listaverk. þessi venja Regers, að spenna bogann eins liátt og verða má, að nota jafnan til þess ítr- asta öll tæki (gagnger hljóðbrigði, skjótar

x

Heimir : söngmálablað

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Heimir : söngmálablað
https://timarit.is/publication/602

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.