Dagblað - 27.07.1925, Side 1
FYRIR nokkru var drepið á
það í grein hér í blaðinu,
að tsleDdingum mundi vera
það stór búhnykkur að flytja
hingað tamin hreindýr frá Nor-
egi og koma upp hjá sér hrein-
dýrarækt. Pað er nú ekki svo
að skilja, að Dagblaðið ætli að
fara að hrósa sér af því að hafa
fyrst vakið máls á þessu. At-
hugasamir menn hafa við og
við á undanförnum árum bent
á þetta sem þjóðnytjamál, en
því hefir verið lítill gaumur
gefinn — því miður. Mun það
aðallega stafa af því, að menn
eru þessari kvikfjárrækt alger-
lega ókunnugir, og svo eru
sumir með því markinu brend-
ir, að þeim þykir minkun að
því, að taka eftir »villuþjóðutíi«
búskaparlag þeirra. En hvort
tveggja ber vott um kyrstöðu í í
hugsunarhætti og áhugaleysi
fyrir allri nýbreytni, og hefir
hvort tveggja fram á þennan
dag verið þröskuldur í vegi
framfara hér á landi. íhalds-
samur hugsunarháttur og rót-
gróin tilhneiging til þess að
halda altaf við gamalt búskap-
arlag, hefir verið það ok, sem
íslenzkur landbúnaður hefir átt
erfiðast um að kasta af sér.
Þeir menn, sem eitthvað hafa
kynzt hreindýrarækt, eru á því
máli, að íslendingum væri það
mikið hagræði að taka hana
upp. T. d. ritar einn af hinum
yrigri mentamönnum vorum,
Helgi Briem, þannig í síðasta
hefti Eimreiðarinnar:
»Á þessum slóðum (í Jamta-
landi) og hér fyrir norðan.haf-
ast Lappar við með lireindýra-
hjarðir sínar. Láta þeir hrein-
dýrin rása sem þau vilja, og
fara þeir mjög langt norður með
tjöld sín og búslóð á sumrin,
en leita suður á bóginn, þegar
vetra tekur. En Svíar eru ötulir
að brjóta ný lönd til ræktunar
og færast altaf lengra og lengra
norður eftir. Flæmast Lappar
þvi buitu eða neyðast til að
taka sér bólfestu. Fetta er gamla
sagan, að landið verður of þétt-
býlt fyrir hirðingja, og rányrkj-
an verður að víkja fyrir rækt-
uninni. Á tslandi eru síðustu
leifarnar, selbúskapurinn, alveg
horfnar og eru að hverfa á meg-
inlandinu. — —
Hreindýrin eru »geysihagleg«
Löppum. Peir nota þau til
dráttar og reiðar. Kjötið er svo
gott, aðjþað er dýrara en nauta-
kjöt og mjólkin ágæt. Skiunið
er mjög létt og hlýlt og því
heppilegt í svefnpoka og þess
háttar. En það er ónýtt í föt,
og ganga Lappar því klæddir
vaðmáli. Hreindýr þykja gefa
svo góðan arð, að bændur í
Norður-Svíþjóð nota þau mikið
sem húsdýr í stað sauðfjár.
Væri vert fyrir okkur tslendinga
að athuga, hvort þau væru ekki
betur komin á einstaka bæi, þar
sem vel hagar til, en uppi í
óbygðum, engum til gagns nema
ef til vill nokkrum leyniskytlum«.
í sambandi við þetta má getá
þess, að Bandaríkjamenn hafa
ekki skammast sín fyrir það,
að taka upp búskaparlag »villu-
þjóða«. Hafa þeir keypt hrein-
dýr og flutt til Alaska með
miklum kostnaði, og hefir sú
tilraun gefist svo vel, að talið
er, að hreindýrarækt muDÍ verða
hin arðvænlegasta atvinnugrein
þar nyrðra. Og þó eru alls eigi
betri skilyrði til þess í Alaska
að hafa þar hreindýrarækt held-
ur en hér á landi.
I’að er að vísu varla von, að
einn og einn einstakur maður
brjótist í þvi að fá hingað hrein-
dýr. Til þess þurfa samtök.
Heilar sveitir yrði að koma á
hjá sér sameignarbúi, þar sem
hreindýrarækt væri stunduð ein-
göngu, því að mörg dýr þarf til
þess, að eigi fari alt í handa-
skolum. Hreindýr þurfa mann-
inn með sér allan ársins hring,
og ef menn hyggja á að koma
á hreindýrarækt hjá sér, væri
sjálfsagt að fá Lappa til þess
að gæta dýranna, að minsta
kosti fyrst í stað, eða þangað
til íslenzkir hreindýrasmalar
væri fengnir, þeir er vit hefði
á hvernig á að fara með dýrin.
Þetta gerðu Bandaríkjamenn.
Þeir fengu lappneska hreinreka
með dýrunum til Alaska og létu
þá kenna öðrum hvernig á að
fara með þau.
Er vonandi að einhverjir
áhugasamir bændur og forgöngu-
menn búnaðarframfara hér á
landi vilji beita sér fyrir þessu
máli. Veit eg vel, að það er
erfiðast að brjóta isinn, en það
er klaufaskap að kenna ef hrein-
dýrarækt getur eigi orðið arð-
berandi hér á landi. Og ef menn
fara ekki klaufalega að ráði
sínu með fyrstu tilraunirnar, þá
er enginn eti á því að fleiri koma
á eftir. Má vel vera að Dag-
blaðið geri þetta mál enn að
umtalsefni siðar og geti þá gefið
frekari upplýsingar um það
hvernig hreindýrarækt Banda-
ríkjamanna hefir gengið.
Hegning fyrir glæpi.
24 þjóðir hafa ráðstefnu
tll að ræða það niáL
Á síðari árum hefir mikið
verið um það talað í heiminum,
að hegningarlöggjöf flestra rikja
væri úrelt og óheppileg. Þjóð-
irnar verði að leggja meira kapp
á það að afstýra glæpum held-
ur en hegna fyrir glæpi. Ress
vegna var skipuð alþjóðanefnd
í Bern fyrir mörgum árum til
þess að athuga þetta mikla
vandamál og koma fram með
ákveðnar tillögur í þvi. Á nú að
halda ráöstefnu i Englandi hinn
4. ágúst til þess að ræða málið
og verða þar fulltrúar frá 24
þjóðum. Formaður nefndarinnar
er Sir Evelyn Ruggles-Bríse.