Dagblað - 23.09.1925, Blaðsíða 1

FIMMTÍU ára afmæli íslend-
ingabygða í Vesturheimi má
með réttu telja merkisatburði
í sögu þeirra. Einnig kemur það
okkur hér heima nokkuð við,
þótt við höfum hingað til lítil
afskifti haft af málum þeirra
frænda vorra. Mætti virðast að
öll þjóðræknisviðleitni Vestur-
íslendinga væri okkur með öllu
óviðkomandi, ef dæma ætti eftir
afskiftaleysinu, sem við höfum
þar jafnan sýnt.
Þetta ár heflr verið öðrum
merkara í sögu Vestur-íslend-
inga, því nú eru liðin 50 ár
síðan sumar fjölmennustu ís-
lendingabygðirnar voru stofn-
aðar, og hefir þess verið minst
með hátíðahöldum, sem farið
hafa mjög myndarlega fram.
Hefir Dagblaðið áður flutt ágrip
af minningarhátíðinni, sem íbú-
ar íslendingafljótsbygðar héldu,
og nú flytur það ágrip af há-
tiðahaldi Gimli-búa. Hefir hún
A?erið allvegleg og þess verð, að
Við hér heima vitum eitthvað
Ðm það, sem þar fór fram.
Yfirleitt erum við íslendingar
mjög ókunnugir því, sem drifið
he£r á daga landa vorra vestan
hafs og lítið fylgst með málum
þeirra frá fyrstu, og miklu minna
eo þeir hafa látið sig varða um
°kkar sérmál. Saga þeirra er
%rst og fremst saga örðugleika
°g þrotlausrar baráttu, sem þó
°hast hefir leitt til sigurs að
lokum. Við vitum minst um
aha þá erfiðleika, sem þeir áttu
að búa við á frumbýlingsárum
sínum, og ættum jafnvel bágt
tneð að trúa því, sem um það
væri sagt, ef frá öllu væri skýrt
e'0s og var. Hver sem kunnug-
Ur er frumbyggjalífi Vestar-ís-
leQdinga, hlýtur að sannfærast
UQl> að eingöngu úrvalsfólki var
kleyít að komast út úr því öng-
Þve'ti, þar sem ill aðstaða og
óteljandi erfiðleikar þrengdu að
a alla vegu. Hafa þeir áreiðan-
lega notið þess, að þeir voru
°°ðrar ættar og vanir harðrétti
beimalandsins og erfiðum lífs-
skilyrðum. Mun mörgum hafa
þótt í fyrstu, að ekki væri breytt
um til batnaðar, þótt þeir væri
komnir til fyrirheitna landsins,
og flestir hafa þeir orðið fyrir
miklum vonbrigðum. En þar
var annaðhvort að duga eða
drepast, og reyndi aldrei á karl-
mensku og þolgóða baráttu eins
og einmilt þá. Fáum eða eng-
um var kleyft að snúa aftur, er
á áfangastað var komið, því
hægara var þá að komast vest-
ur um haf, en aftur hingað
heim, og er svo jafnvel ennþá.
Mikið gætum við lært af sögu
þeirra landa vorra, sem héðan
fóru fyrir 50 árum eða fyr. Ef
við hefðum allir sýnt aðra eins
þrautseigju og dugnað, mundi
mörgu vera betur á veg komið
en nú er og miklu lífvænlegra
á landi hér. Það mætti ælla að
þeir íslendingar, sem fluzt hafa
vestur um haf, væri að mestu
leyti úrval þjóðarinnar, eftir því
að dæma sem orð fer af þeim
þar vestra, því íslendingar hafa
jafnan þótt með beztu innflytj-
endum þar, en annarstaðar hefir
ekki slíkt orð farið af þeim yfir-
leitt. — Við höfum jafnan ver-
ið hreyknir af ætterni okkar,
og þá ættum við ekki síður að
fylgjast með framkomu þeirra
manna, sem mest hafa aukið
þjóðarfrægð vora erlendis, og
láta það sjást í verki að ein-
hverju leyti. Þelta höfum við
oftast og að mestu leyti van-
rækt, og ekki hvað sízt gagn-
vart löndum vorum vestan hafs.
Aðeins á einni minningarhátíð
þeirra höfum við haft mann,
sem komið hefir fram sem full-
trúi þjóðar vorrar, og má telja
það víst, að það hafi eingöngu
verið vegna þess að hann dvaldi
vestra hvort sem var. En bæði
landstjórn og öðrum hefir láðst
að senda þeim sérstök samúð-
arskseyti héðan að heiman, og
lýsir það því ræktarleysi sem
ekki er vansalaust. -m. -n.
Frá Frakklandi.
Caillanx fjármálaráðlierra
býst við, að skjótlega verði ráð-
ið til lykta samningunum um
fjárgreiðslurnar lil Bretlands, en
hvern veg skipast til um skifti
Frakklands og Bandaríkjanna
um skuldirnar er ennþá hulið.
Innanríkislán gegn 4°/o hefir
stjórnin boðið út og ætlast með
því, að varna halla á næstu
fjárlögum (1926), svo hægt verði
að hefja fjárhagslega gjöibóta-
baráttu. Er þetta lán miðað við
gullmynt, og því er þetta fyrsta
skrefið til þess að gulltrygging
verði komið á aftur.
Ameríknmaðnr nokkur að
nafni Raymond Orteig hefir heit-
ið 25,000 dala verðlaun fyrir
flug frá París til New York. Ætla
tveir flugmenn franskir að freista
hamingjunnar og gera ráð fyrir
að fljúga fyrst yfir Ermarsund
til suðurodda írlands og þaðan
beint yfir Atlantshaf, alla leið á
40 kl.stundum.
Norska krónan.
Úr langri blaðagrein í norsku
blaði er þetta litla sýnisborn tekið:
— »Allar tilraunir frá Noregs
hálfu til að stöðva hina hröðu
hækkun krónunnar, hafa reynst
árangurslausar. Eftirspurnin frá
útlöndum, sérstaklega frá Ame-
ríku, hefir kippt fótum undan
öllum ráðagerðum hér heima
fyrir. Hvað hefir það stoðað,
þótt Noregsbanki hafi aukið
birgðir sínar af erlendum gjald-
eyri um nokkrar miljónir, þeg-
ar yfirfærslan til Noregs frá út-
löndum hefir numið á skömm-
um tíma yfir 200 milj. króna.
í júlí t. d. vóru lagðar inn í
norska banka fullar 55 miljónir
af erlenu fé«. —