Dagblað - 08.01.1926, Síða 1

Föstudag m /. árgangur,
8 jartúar Z/ J fí S’% B fííft 288
1926. WHlf vrvfv tölublað.
FÁBREYTNI bæjarlífsins hér
er mörgum hvimleið, sem
einhverju öðru og betra
hafa kynst. Reyndar er eðlilegt,
að hér stingi í stúf við fjöl-
breytni stórborgalífsins, en um
margt mætti samt betur fara hér
en er, sem orðið gæti til að
draga úr einhæfninni og fásinn-
inu og þannig gert mönnum
heimasetunn ánægjulegri og vist-
legra að lifa.
Hér er furðu fátt sem vekur
athygli umfarandans, eða dreg-
ur til sín hugi manna og þó
sizt það, sem helzt skyldi.
Sömu göturnar, hlykkjóttar og
óreglulegar, eru troðnar dag eft-
ir dag. Sömu sviplausu húsin
og illa hirta umhverfið mæta
auganu hvert sem litið er. Al-
staðar er smekkleysið og ósam-
ræmið það sem mest ber á.
»Nýlendusvipurinn« á bænum
sýnir bezt, að hér er ekki um
neina »höfuðborg« að ræða, sem
stendur föstum fótum á aldagam-
alli menningu og stórfengilegum
mannvirkjum. Festuleysið og ó-
samræmið hefir alstaðar yfir-
höndina bæði í háttsemi manna
og framkvæmd opinberra verka,
og þá ekki hvað sízt í bygging-
armálum bæjarins. — Húsin og
göturnar er það. sem gefa bæn-
um ytri svip og vita allir hve
aðlaðandi hann er.
Og svo er bæjarlífið sjálft sem
mótast eftir þessu ytra umhverfi.
Margir telja að drykkjuskapurinn,
sem hér heíir farið ískj'ggilega
i vöxt á síðustu árum, eigi með-
al annars rót sina að rekja til
fábreytni bæjarlífsins og þess
hversu lítið er hér sem laðar
til sin hugi manna. »Fylliríið«
sé því einskonar neyðarúrræði,
sem gripið er til út úr leiðind-
u*n. Þeir sem þessu halda fram
virðast hafa töluvert til síns
máls og áreiðanlegt er, að þessa
má finna dæmi. Úrkostir almenn-
lQgs til skemtunar og dægra-
dvalar eru hvorki margir né
fjölþættir. Kaffihús, kvikmynda-
hús, danzleikar og drykkjukrár
eru svo að segja einu »stofnan-
irnar« sem almenningur á greið-
an aðgang að. Einstaka sinnum
hljómleikar og leiksýningar oft-
ast illa sóttir, vegna þess, að fólk
kann ekki að meta sanna list.
Það er því engin tilviljun, að
hrikalegustu leikirnir eru bezt
sóttir, svo sem nú er um »Dans-
inn í Hruna«. Pað er aðeins eðli-
leg aíleiðing þess aldarfars, sem
mestu ræður um hugi manna
og háttu. — Fiskiþorp hafa al-
drei verið mikil mentasetur. —
Öll ráðsmenska hins opinbera
er í fullu samræmi við ástandið.
Þær fáu menningarstofnanir, sem
til eru aðrar en skólarnir, eru
sama sem lokaðar öllum almenn-
ingi, T. d. er þjóðmenjasafnið
og náttúrugripasafnið aðeins op-
in 1—2 kl.t. 2—3 á viku og er
það algerlega ófullnægjaadi. —
Landsbókasafnið. einhver dýr-
mætasta stofnun landsins, er op-
ið alla virka daga en aðeins 6
tíma á dag, en lokað öll kvöld
og sunnudaga, einmitt þegar
það ætti helzl að vera opið.
Hér er einnig til visir að mál-
verkasafni og myndasafni, en
hver veit hvenær dyr að þeim
eru opnaðar? Listasafn Einars
Jónssonar opið eitt sinn á viku
og mætti svo lengi telja.
Alt er eftir þessu og er það
fjarri þvi að vera girnilegt við-
horfs. Er hér mest þörf þeirra
breytinga, að gera þau fáu menn-
ingartæki, sem til eru nothæf
fyrir almenning og auka þau að
gildi og vöxtum. En slíkt verð-
ur ekki meðan allar dyr eru
harð lokaðar. —
Ef Reykjavík á að geta svar-
að til sérstöiðu sinnar sem höf-
uðborg ríkis, verður hún i ein-
hverju að geta sýnt yfirburði
umfram aðra smábæi, og er þá
fyrst og fremst að hlúa svo að
andlegu lífi og lislum að hér sé
lífvænna en annarstaðar.
—m.—n.
Dansinn í Hruna
hefir nú verið leikinn hér mörg-
um sinnum við ágæta aðsókn.
Hefir áður verið stuttlega minst
á helzfu atriði leiksins hér í
Dagbl., og því óþarfi að rekja
frekar efni hans. Skáldið
hefir þarna hazlað sér þann völl,
sem hugur hans hefir þráð frá
barnæsku. Vökudraumar hans
hafa hér ræzt að mestu. Frá
hans hendi er margt áður vel
undirbúið. íslenzka þjóðtrúin er
sú lind, er seint verður upp
ausin, en meðfæddar gáfur og
hæfileika þarf til þess að leita
að uppsprettum hennar og veita
þeim í þann farveg, sem hent-
astur er. Þarna verða þeir að
haldast i hendur, sagnaritarinn
og skáldið. Og það nægir þó
ekki hér. Leikmentin þræðir sér-
stakar brautir. Þar verður listin
ekki eingöngu að fullnægja kröf-
um góðfúsra lesenda, heldur
einnig áhorfenda og áheyrenda.
Því er það gullvægt skilyrði, að
vandað sé til leiks, sem stendur
á svo traustum fótum sem þessi.
Skal nú lítillega á það drepið,
hvernig leikendum takast hlut-
verk þau, er þeim eru ætluð frá
hendi höfundar.
Þess skal fyrst getið að mjög
skiftir i tvö horn um áhrif
leiks, eftir því hvernig farið er
með hvert hlutverk fyrir sig,
og er það öllum ljóst. Hitt
skiftir einnig miklu hvernig
samleikur tekst.
Þá er og siðast en ekki sízt
miklu varðandi hverja aðstöðu
leikendur hafa bæði um æfing
og undirbúnig, en þó einkum
að því er snertir sjálft leiksvið-
ið og aðbúnað allan.
Leikendaval virðist hafa tek-
ist þarna vonum framar, en þó
gætir minna þroskaðra leikenda
en hinna, þegar svo magnþrung-
ið efni er texið lit meðferðar.
Ég sakna gömlu leikendanna,
bæði þeirra, sem frá eru fallnir
og eins hinna, sem hættir eru