Dagur verkalýðsins - 01.04.1930, Blaðsíða 2

2
DAGUR VERKALÝÐSINS
Stytting vinnutímans
inn, verkalýðurinn færist í auk-
ana. Kúgun nýlenduþjóðanna hef-
ir aidrei verið verri en nú svo að
víða ríkir hrein og bein hungurs-
neyð. Verkalýðurinn býst til vam-
ar með verkföllum, kröfugöngum
og öðrum vopnum samtakanna.
Svör auðvaldsstjóranna, borgara
og sósíaldemókrata, eru alstaðar
hin sömu: fangelsanir, vélbyssur
og eiturgas. N ýlenduþ rælamir
gi'ípa til vopna í örvinglun sinni
og stjórnir auðvaldslandanna,
borgarar og sósíaldemókratar
svara með fallbyssukúlum. I
mörgum nýlendum gengui' ekki
á öðm en fangelsunum og mann-
drápum. Erlendu valdhafamir
vinna að því með ráðnum hug, að
útrýma líkamlega öllum foringj-
um launaþræla sinna.
Sérfræðingar auðvaldsins lýsa
því nú yfir hver á fætur öðmm,
að það sé staðreynd, sem ekki
er hægt að leyna lengur, að í
Rússlandi er alt í framför, en i
auðvaldslöndunum fer öllu hnign-
andi. Þeir geta nú ekki lengur
orða bundist um það, að ef Rúss-
landi tekst að framkvæma fimm
ára áætlunina, þá er auðvalds-
skipulaginu í heiminum alvarleg
hætta búin.
Hvernig stendur nú á þessari
miklu andstæðu? Hvemig stendur
á því, að í nokkrum hluta ver-
aldarinnar er alt í framför, en ai-
staðar annarsstaðar er alt í
hnignun ? Því er auðvelt að
svara. 1 Rússlandi hefir verkalýð-
urinn kollvarpað auðvaldsskipu-
laginu og rekið öll sníkjudýr,
borgara og sósíaldemókrata af
höndum sér. Rússneskur verka-
lýður stjórnar nú framleiðslunni
til hagsmuna fyrir sjálfan sig. 1
auðvaldslöndunum er framleiðsl-
unni stjómað til hagsmuna fyrir
fámenna atvinnurekandastétt,
hvort sem íhaldsstjómir, „fram-
sóknar“stjómir eða sósíaldemó-
kratastjórnir fara með völdin. 1
Rússlandi framleiðir verkalýður-
ixm lífsþarfir sínar eftir hnitmið-
aðri áætlun. I auðvaldslöndunum
framleiða atvinnurekendur mark-
aðsvörur til hagsmuna fyrir
sjálfa sig. Jafnhliða því, sem
fólk fellur úr hungri, er fram-
leiðsla á nauðsynjavörum tak-
mörkuð vegna þverrandi kaui>-
“getu.
Það er laust við að valdhafar
auðvaldslandanna láti aðvörunar-
orð sérfræðing sinna, sem vind
um eyrun þjóta. Nú er annað-
hvort að duga eða drepast og eins
og dmknandi maður klóra þeir í
bakkann með öllum sköpuðum
ráðum. Aldrei hefir vígbúnaður
þeirra verið ægilegri en nú og
aldrei hefir friðai'skrafið vexið
eins hávært og falsið jafn áber-
andi. Ótal sannanir eru fyrir því
að löndin kring um Rússland hafa
gert sameiginlega áætlun um her-
ferð gegn Rússlandi með aðstoð
stói’veldanna. Aldrei hafa lygam-
ar og níðið náð slíku hámarki síð-
an í stríðinu. Lygasögur Banda-
manna úr stríðinu em nú ekki
lengur spennandi, ef þær eru
bornar saman við sögurnar, sem
nú ganga frá Rússlandi. Páfinn
kallar saman ráðstefnu katólskra
manna um heim allan til þess
að berjast gegn trúarofsóknun-
um í Rússlandi og það þrátt fyrir
að „hinir ofsóttu“ mótmæla slíkri
hjálp og segja sér einskis vant.
Er slíkt með endemum, að menn
gei*i axmað eins verður út af of-
sóknum, sem aldrei hafa átt sér
stað og kemur það fyrir ekki, þó
að sjálf „fórnarlömbin“ beri
„frelsurum“ sinum miður heiðar-
legar hvatir á brýn. Öll hugsan-
leg trúai'bragðafélög, sem hingað
til hafa boiist á banaspjótum,
katólskir, lúterskir, nýguðfræð-
ingar, múhameðstrúarmenn, búdda
trúarmenn og guðspekingar
taka nú höndum saman gegn
einu stjórninni, sem hingað til
hefir veitt þegnum sínum ótak-
max'kað trúfrelsi. Bænadagar
gegn rússnesku trúleysingjunum
hafa verið haldnir í kii'kjunum
um heim allan. Jafnvel íslenskir
klerkar hafa minst þeirra í bæn-
um sínum frá stólnum.
Hvað merkir allur þessi djöfla-
dans ? Því er ekki vandsvax-að.
Það er verið að búa hugi manna
undir herferð gegn Rússlandi.
Það er verið að reyna að telja
alþýðu manna trú um að stétta-
bx-æður þeirra í Rússlandi séu
óalandi og óferjandi, alveg eins og
Bretar voru að reyna að koma
því inn hjá okkur í stríðinu,
að Þjóðverjar, mesta menn-
ingarþjóð heimsins, væru villi-
menn. En þeir vara sig ekki á því
að tiltrúin til prestanna og ann-
ara auðvaldsþjóna hefir minkað
að mun síðan í stríðinu. Verka-
lýðurinn er ekki búinn að gleyma
því, þegar þeir notuðu guð al-
máttugan, sem skálkaskjól fyrir
hervaldið í stríðinu, Enn er það
í fersku minni, að þeir sneru
faðii'vorinu í hersöng. Sömu
verkamennimir, sem miljónum
saman ganga berskjaldaðir gegn
kúlum borgaranna og sósíaldemó-
kratanna til þess að krefjast
nokkurra bóta á smánarkjörum
Síðan 1890 hafa verkamenn um
heim alian haldið kröfugöngur 1.
maí til þess að ki'efjast 8 stunda
vinnudags. Miljónir verkamanna
hafa háð langvinn verkföll til
þess að fá vinnutímann styttan.
Eftir stríðið sáu yfirráðastétt-
irnar í hemaðarlöndunum sinn
kost vænstan að kaupa sér frið.
Byltingin drap á dyr. 8 stunda
vinnudagur var lögleiddur í verk-
smiðjum hernaðarlandanna. En
undir eins og fi’iðlega horfði, tóku
þjónar auðvaldsins að gera til-
raunir til að lengja vinnudaginn
aftur. Verkalýðurinn hefir varist
hraustlega, en þó er nú svo kom-
ið, að lögin um 8 stunda vixmu-
dag eru orðin ærið götótt víð-
.ast hvar.
En í því landinu þar sem verka-
lýðui’inn tók völdin, í Rússlandi,
varð átta stunda vinnudagurinn
þegar að staðreynd. Og í stað
þess að lengja vinnutímann, var
næsta skrefið að stytta vinnu-
daginn niður í 7 stundir og vixmu-
vikuna niður í fjóra daga. Og þar
verður haldið áfram að stytta
vinnutímann, eftir því sem fram-
leiðslan þróast, þar til viiman er
hætt að vera skyldukvöð, heldur
sínum, láta ekki siga sér til þess
að bera vopn á rússnesku stéttar-
bræðuma, sem vísa þeim veginn
til slíkrar velmegunar eins og
lýst hefir verið hér að framan.
Islenska auðvaldið er nú að búa
sig undir að ganga í þjóðabanda-
lagið, hernaðarbandalag auðvalds-
ins, sem hefir alla þræði stríðs-
undirbúningsins við Rússland, í
sinni hendi. Gengur þar Jónas
frá Hriflu í broddi fylkingar, og
að þessu máli fylgir íhaldið þess-
um syndasel sínum dyggilega. Is-
lenskir verkamenn, minnist þess.
Svarið með því að efla samband
ykkar við rússneska verkamenn.
Ilt væi’i, ef nokkur verkamaður
væri svo aumur að haim vildi ekki
leggja alt í sölurnar fyrir fram-
tið sína og bama sinna og alls
hins vinnandi mannkyns. Látið
fylkingar ykkar fyrsta ínaí sína
borgurunum, að rússneskir verka-
menn, sem þeim er svo mikið
kappsmál að fjandskapast við, að
þeir leggja hlutleysi landsms í
sölumar, eiga maxga vini á Is-
landi.
----o----
jafn óhjákvæmileg lífsþörf og
matur og drykkur.
Hversvegna berst verkalýður-
inn slíkri baráttu fyrir styttingu
vinnutímans? Hversvegna leggur
hann slíkt í sölumar? Hér á landi
hefir það mjög verið vanrækt, að
skýra það fyrir verkalýðnum, hví-
lík meginkrafa það hlýtur að vera
að fá vinnutímann styttan.
I fyrsta lagi er stytting vinnu-
tímans beint fjármunalegt hags-
munamál fyrir verkalýðinn, eða
sama sem kauphækkun. Gerum
ráð fyrir að tímakaupið sé ein
króna og tuttugu aurar um tím-
ann. Ef vinnudagurinn er styttur
um eina klukkustund, en dagkaup
látið haldast, selur verkamaður-
inn vinnuafl sitt fyrir einni krónu
og tuttugu aurum hærra verð en
áður. Dagkaupi sínu heldur hann,
en starfsþrek hans og tími til
annara starfa hefir aukist, sem
svarar einni klukkustund á dag.
Hann vinnur nú um það bil 300
klukkustundum skemur á ári til
þess að ná venjulegum árslaun-
um sínum. Ef hann ekki hefir
notað frístundir sínar til þess að
vinna fyi'ir peningum með ein-
hverskonar eftirvinnu, þá endist
starfsþrek hans og heilsa að
sama skapi lengur. Hlutdeild hans
í fi’amleiðslunni hefir hækkað, en
hlutdeild atvinnurekandans mink-
að, að sama skapi. Gerum ráð
fyrir að verkamaður, sem vinnur
10 stundir daglega þurfi 5 stirnd-
ir til að framleiða verðmæti
vinnulaunanna. Þá vinnur hann
aðrar 5 stundir hjá atvinnurek-
andanum, í raun og veru án end-
urgjalds. Þannig er atvinnurek-
andinn kominn að gróða sínum.
Sé vinnutíminn styttur um tvær
stundir og sama dagkaup helst,
þá vinnur verkamaðurinn aðeins
3 stundir að því að skapa gi'óða
atvinnurekandans.
Því meii’a, sem vinnudagurinn
er styttur, því fleiri komast að
við framleiðsluna, því meiri verð-
ur atvinnan. Nú er það svo, að
kaupgjald lýtur sömu lögum og
hvert annað markaðsverð, það
lagar sig eftir framboði og eftir-
spurn. Sé mikil atvinna, þá er
lítið framboð á vinnukrafti en
mikil eftirspurn og þá hækkar
kaupgjaldið. En atvinnuleysi skap-
ar lágt kaupgjald, því þá er lítil
eftirspurn eftir vinnukrafti, en
I mikið framboð. Atvinnuleysið er
1 því sameiginlegt böl fyrir þá, sem
atviimulausir eru og þá sem hafa
atvinnu.
Atvinnuleysi er nú meira í
auðvaldslöndunum en nokkru
sinni. 20 milj. mamxa að niinsta
kosti ganga nú atvinnuiausir.
Ef fjölskyldui-nar eru taldar
með, telur herssveit atvinnuleys-
ingja um 70 miljónix'. Telja má
líklegt að vér fáum ixman skams
að kenna á kreppunni, sem geys-
ar yfir auðvaldslöndin.
Það er því elíki furða þó verkar
lýður auðvaldslandanna neyti allr-
ar orku sinnar til að fá vinnudag-
inn styttan. Félagar okkar erlend-
is eru nú alstaðar að gera 7
stunda vinnudag að kröfu sinni,
sem eina ráðið «gegn atvinnuleys-
inu. En slík lausn er andstæð
hagsmunum auðvaldsins. Þess
vegna er baráttan alstaðar svona
höi’ð.
Hitt atriðið, sem gerir kröfuna
um styttingu. vinnudagsins svona
mikilvæga, er menningarlegt.
Vei’kamenn, sem vinna 10 og 11
stundir á dag og verða að vera á
stöðugum þönum eftir atvinnu,
hafa engan tíma til menmngar-
legra stai’fa, eða til að leita sér
fi’æðslu. En ef að verkalýðurinn
á að verða því hlutverki vaxiun,
að kollvarpa auðvaldsskipulaginu
og byggja upp ríki jafnaðarstefn-
unnar, þá þarf hann að afla sér
þekkingar og andlegra vopna.
Hann þarf að skapa sér sjálf-
stæða menningu. Þetta atriði
veltur því á miklu meiru en þá
grunar, sem ekki hafa gert sér
málið ljóst.
Hér í Reykjavík er nú unnið 11
stundir á dag við höfnina. Það
er því hörmulegt til þess að vita
að kröfurnar um styttingu viunu-
dagsins skuli ekki vera háværari,
en raun er á, nú þegar stéttar
bræður voi’ir í nágrannalöndunum
halda fram kröfunni um 7 stunda
vinnudag. I verkamannafélaginu
Dagsbrún hefir málið verið rætt
endrurn og eins. En ekkert hefir
orðið úr framkvæmdum. Venju-
lega hefir stjórnin borið það fyrir
sig, þegar ákveðnar tillögur hafa
komið um málið, að það væri ekki
rætt og skýrt til næglegrar hlýt-
ar. Það þyrfti að hefja ákafa
sókn fyiúr því í Alþýðublaðinu og
á félagsfundum áður en lagt væri
í framkvæmdir. En það versta
er, að þessi sókn hefir aldrei ver-
ið hafin. Á félagsfundum hefir
málið ekki fengið að komast að
og Alþýðublaðið hefir steinþagað.
En svo búið má ekki ganga leng-
ur. Það verður strax að hefjast
handa, að stytta vinnudagiim við
íslenski verkalýðurinn
og Sovjet-Rússland
i.
Tólf ár eru liðin síðan að rúss-
neskir verkamenn og bændur tóku
höndum saman og steyptu af
stóli harðstjórn auðvaldsins,
hristu af sér hlekki þrælaskipu-
lags þess og bundu enda á hin
vitfirringslegu miljónamorð sam-
kepnisstyrj aldarinnar.
I tólf ár hefur vinnandi stétt
ráðstjómai’lýðveldanna vemdað
rauðu landamærin. Altaf hefir
hún hlífðarlaust rekið á brott all-
að gagnbyltingartilraunir hvítlið-
anna, til þess að geta í næði unn-
ið að framkvæmd hlutverks síns
— sköpun nýs lífs á grundvelli
þjóðskipulags jafnaðarstefnunnar.
En vegurinn hefir verið grýtt-
ur, baráttan hefir verið hörð og
það hefir kostað ótrúlegar fóm-
ir og það kostar enn mikla sjálfs-
afneitun hvers einstaklings að
brjóta á bak aftur allar leifar
gamla skipulagsins og byggja
framtiðarskipulaginu; tryggan
homstein.
Rússneski verkalýðurinn færir
fúslega fram fóm í dag, til þess
að á morgun verði hægt að vinna
auðveldara, hægt að skapa meira
verðmæti, hægt að lifa skynsam-
legra og bjartara lífi.
Og þetta starf, þessi þraut-
seiga barátta rússneskra verka-
manna og bænda fyrir viðreisn
i’áðstjónrarlýðveldanna sýnir þeg-
ar risavaxinn árangur.
Geysistór iðnaðarfyrirtæki em
sköpuð, stóreflis rafveitur bygð-
ar, nýjar járnbrautir lagðar, víð-
lendar áveitur komnar í íram-
kvæmd, nýjar námur fundnar og
hagnýttar.
Og upp til sveita, þar sem
leiguliðinn, fátæki bóndinn í alda-
raðir hefur þurft að þræla baki
brotnu fyrir afkomu sinni, eru
nú risinn upp samyrkjubú, full-
komin með öllum nýtísku tækjum.
Hver mundi fyrir skemstu hafa
trúað þeirri óhrekjanlegu stað-
reynd, að nú þegar hefir rúm-
lega helming af öllum landbúnaði
hins víðlenda Rússlands verið
breytt í stór samyrkjubú.
Það er að fara fram bylting í
landbúnaðinum, einstök í sinm
röð.
Og öll þessi viðreisnarstarfsemi,
allar þessar ógurlegu framfarir
á öllum sviðum veridegra fram-
kvæmda, eru skipulagðar, ákveðn-
ar fyrirfram, reiknaðar út i töl-
um fyrir mörg ár fyrirfram.
Þegar Rússar samþyktu hina
alkunnu fimm ára áætlun sína
fyrir tæpum tveim árum, skrif-
uðu blöð borgaranna um heim all-
an, háðslega um fyrirætlanir
þeii’ra og töldu þær óframkvæm-
anlegar.
En hvað hefir komið á daginn?
Það hefir komið á daginn að
verkalýðurinn rússneski hefir
getað komið fimm ára áæltuninni
í verk það sem af er og hann
ætlar sér að ljúka henni, — ekki
á fimm árum, — heldur á
fjórum.
Því að — og það skal
undii’strikað — hér er
komin samvinna fjöldans
í stað samkepni einstak-
linganna.
1 fyrsta sinni í sögu
mannkynsins hefir verka-
lýðurinn tekið taumana í
sínar hendur og það er
hin vinnandi stétt, sem
ber skipulagið á herðum
sér.
1 auðvaldsi’íkjunum, þar
sem eignaréttur einstak-
lingsins er ráðandi, hefir
verkalýðurinn engan hag
af verklegum framförum.
Nýjar uppfyndingar
verða aðeins til þess að
auka atvinnuleysi verkalýðsins
og staðfesta enn meir dýpið milli
stéttanna.
Svo er ekki í ráðstjómarlýð-
veldunum. Þar á fjöldinn sjálfur
framleiðslutækin. Þar er arðinum
varið til styttingar vinnutímans
(vinnudagurinn er nú víðast hvar
sjö stundir) til aukinnar mentun-
ar alþýðu, til að byggja skóla,
barnaheimili, elliheimili, til heil-
brigðsmála o. s. frv.
Það er næsta ótrúlegt hvílíku
Grettistaki hefir verið lyft á sviði
menningarmálanna.
Er ekki ofmælt þó sagt sé að
Rússar standi nú einna fremstir
i bókmentum og fögrum hstum.
H.
Jafnhliða þessu mikla gengi
ráðstjónarlýðveldanna, eykst
stéttabaráttan í öllum rílg'um
auðvaldsskipulagsins.
Kreppur sem aldrei áður hafa
átt sinn líka, dynja yfir. Þær
lcoma ekki lengur með jöfnu milli
bili. Þær eru orðnar stöðugar.
Kauphallarhrun, bankahrun eru
daglegt brauð.
Atvinnuleysið eykst. Talið er
að með fjölskyldu séu upp undir
70 miljónir manna atvinnuiausir
í auðvaldsríkjum heimsins. Upp-
reisnum fjölgar. Fleiri hundruð
þúsundir verkamanna sitja í
fangelsum fyrir þátttöku sína í
frelsisbaráttu verkalýðsins.
Verkföllin verða tíðari og yfir-
gripsmeiri. Þau eru bæði hags-
munalegs og pólitísks eðlis.
Verkalýðurinn heimtar styttri
vinnutíma, og yfirleitt mannúð-
legri lífskjör.
Frelsisbarátta nýlenduþjóðanna-
eflist með degi hverjum. Þær mót-
mæla kúgun stórveldanna. Þær
vilja verða sjálfstæðar og frjáls-
ar um sín mál.
Það þarf ekki að færa rök fyrir
þessum staðreyndum. Dæmi í
þúsundatali bera daglega fyrir
augu okkar, sem sýna að auð-