Leifur - 11.05.1886, Blaðsíða 1

ár,
Nr. 48
Wiimipcg, Manitoba, lft. mai 1886.
Vjkubladið „L E 1 F U ií“ kemur út si hverjum fftstudeg
ii ð forfal 1 alauBU. Argangurinn kostar $2.00 í Ameríku,
en 8 krónur í Norðurálfu. Sölulaun einn át'tundi. Uppsbgn
á blaðinu ejildir ekki, nema með 4 mánaða fyrirvara.
FÁEIN ORD UM LÍFS-ABYRGD
Eptir frjettaritnra „Iieifs“.
(iEitt er nauft'ynlegt”.
þanoig er byrjun vors agæta ev. lút. kitkju-
blafis, sem nú rjett nýlega heflr heimsótt oss.
En við sjón og íhugun pessara mikilvægu orða,
pess sanuleika. sem ávalt getur verið og er,
lólgit, i pessuut orfum: l(Eitt er nauðsynlegt”.
vaktist upp fyrir mjer, ein ný nauðsyn pað er
að skilja : fyrir okkur Islendinga, sem lifurn
hjer megin hafs: og jafn vel alla sein enn eru
heiina á íslandi, en sem nieð tið og tlma kuuna
að flytja sig vestur um haf. og par af leiðandi
taka pátt I öllu setn '■keður og fyrir kemur í
ntannllflnu hjer i Amerlku
pessi nýja nauðsyn er : 1 í f s á b y r g ð. Jeg
hafði að visu hugsbð litið eitt um petta mál áð
ur, ijett með sjálfum mjer; en aldrei hreift pví
optnberlega fyrr. Orðin, ((Eitt er nauðsynlegt”
hafa oröið til að koma hugsun ntinui á paun
rekspöl, sem hún er nú kouiiu.
Mig hefir opt furðað á pví, að ((pjóöblað’
vort, l(Leitur’ , skuli aldrei hafa haít neitt iifs-
ábyrgð viðvlkjandi til meðferðar, pvl jeg inan
ekki til, að jeg hafi sjeð pví máli neitt hreift par
Jafn vel pó ((Leifur sje borin og barnfæddur i
pvf landí sent heflr, svo lundrnðum skiptir af
lifsábyrgðarfjelögum. Jeg hefi lika verið að von
ast eptir að fá að sjá eitthvað um lifsábyrgð 1
((Leifi”, eu sú vou mín hefir brugðist með öllu.
pað er pvi mest pess vegna, að jeg ræðst 1
að vekja atliygli lattda minna á pessu nauðsyuja-
tnáli, en ekki fyrir pað, að jeg áliti mig öörum
færari til pess. pað er pvort á móti. Jeg er,
pvi miður. ekki eius vel kunnugur ýmislegu, er
lýtur að líísabyrgð hjer i landi eins og pyrfti að
vera, til að geta ritað langt og greinilegt mál
um petta. og sýnt og sanuað i alla staði hvað
lifsábyrgð er í sjálfu sjer uauðsynleg; ekki slzt
fyrir oss tslendiuga; pessa fátæku pjóð
paö ætti ekki að vera neinunt vafa bundið,
að allir skildu hvað pessi orð : lifsábyrgð
pýða, og vissu í hvaða tilgaugi aö lífsábyrgðar-
fjel, eru stofnuð, og hvað nauðsynleg og nytsam-
leg pau eru. bæði fyrir rlka og fátæka, alda og
óbOrna. Enda mun óhætt að fullyrða, aö pað
eru fleiri á meðal vor, sem pekkja pau að nafn-
inu til, hvað sem reynslunni liðnr.
Lífsábyrgðarfjel. eru fjelög, sero saman
standa af mörgum púsundum, já milj. doll. viös-
vegar unt Vesturálfu. pau eru stofuuö i peim
tilgangi, að liver sem vill og getur, megi ((assu-
era” sjálfan sig, sitt eigið lif eöa sinna, fyrir svo
mikilli fjárupphæð, sem hann vill. pessi fjel.
eru ávalt boðin og búin til að taka ntenn i lífs-
ábyrgð; með öðrum orðum. Lífsábyrgð er inni-
falin i pvi, að eptir að maður hefir sautið við
eitthvert af pessurn fjel unt lifsábyrgð fyrir svo
mikilli peninga upphæð. pá er borgað vist gjald
1 ábyrgðarsjóðin til svo margra ara og um er
santið; og siðan endurnýjað með jafnmargra ára
millibili. Deyji nú sa sem hefir lífsábyrgð i lifs-
ábyrgðarfjelagi. pá fá erfingjar pess ltins sama
pá fjárupphæð, sem ákveðið er og um var sam-
ið af peim, sem hafði lifsábyrgð, og pvl íjel,
sem hann hefir gjört pessa samtiinga við.
pað rná engin intynda sjer, að lffsábyrgð sje
bundin við nokkra vissa fjárupphæð, pvi pað er
ekki, pað getur hver og einn haft sina llfs-
ábyrgð eins mikla og litla sem hann vill; með
öðrum orðunt : eins tuikið oglítið og ltanu finuui'
sig niegnugann um að af'tanda. pannig hafa
einir $1 000, aðrir 2000, priðju 3000 o s frv.
Allt fer eptir pvi hvað ntiklu ábyrgðargjaldi
hver og eiun vill'til kosta.
pessi lága upphatð af lifsábyrgð, sem lijer
að ofau er sýrid, nær eingöugu til hinna miður
efuuðu, svo sern vor tslendinga. pvi llfsábyrgð
getur verið og er opt margfalt hærri, t. d.
$10,000 og allt upp að $50.000 og ekki dæma
laust, að menn hafa verið í llfsábyrgð fyrir
$100.000.
Sjeu pað nú t. d. giptir menn, sem bala
kcypt og borgað fyrir lifsábyrgð í lifsábyrgðar-
fjel,, pá fá ekkjur peirra og börn pá fjárupphæð
sem um hefir verið samið, i peuingunt viö frá
fall peirra.
Jeg hefi áður sagt, að pessi llfsábyrgðaríjel,
væru mörg lijer 1 Amerlku, en pó er peirra tala
enn meiri. sem eru I lifsábyrgð; jeg meina af
lijer innfæddum og iunlluttum mönnum(l). og má
ttærri gida. að sllk llfsábyrgð Itefir orðið og verð
ur að góðu fyrir afkomendur peirra. pað eru
ekki svo fá dæmi til pess, aö rnargur, sem hefir
átt við örðugar kringumstæður að búa á tneðau
hann lifði hefir getað búið svo um, að kona
hans og börn eða aðrir erfingjar Itafi hann ve’ið
ókvæntur. hafa fengið nægilegt fje til að lifa af,
pó mannsins niissti við. og fyrir pá skuld orðið
missiun minna tilfiunanlegur.
pað er pess vegna eitt með pvl nauðsynh'g-
aatn, B«ut oss Isletiiiiuga vantar a pessuui y\if-
standandi r.lma, að fá góöa lifsábyrgð 1 áreiðan-
legu ilfsábyrgðarfjelagi. Vjer skulum að eins
skoða, hver og einn hjá sjálfum sjer, hvernig að
hagir vorir eru Erum vjer ekki allir fátækir ?
Mundi ekki margur eiuu af oss eptirskilja konurn
slnuin og börnum. eintóma eymd og voiæði ? En
hvað getur nú verið sorglegra, en að hugsa til
pess I dauðastrlði slnu, að astvinir vorir purfi of-
an á missi sinn, að búa við æfilanga fátækt og
volæði ? pegar litið er til pess, að pó er vegur
til að ráða bót á pvl; vegur, sem alls ekki er
neitt ógreiður, pvl pó vjer sjeum fátækir, marg-
ir af oss, og höfum lltið til aflögu fr i pvl, secn
vjer purfutn til llfs viðurværis, klæðnaðar og 11 ,
pá samt, ef vjer hefðutr góðait vilja og ástund-
un, utyndum vjer pó geta staðist við að kaupa
lifsábyrgð pó aldrei væri fyrir miklu; segjum að
eius 1000 2000 doll.. og yrðum um leið að
búa svo um að lifsábyrgð vor gengi til nánustu
eitiugja vorra eptir vorn dag. pá myndum vjer
vissulega gartga glaðari hjeðan úr pessuut vesæla
heimi, ef vjer hefðum pá meðvitund 1 brjósti
voru, að skyldmennum vorum væri borgiö að ein
liverju leyti ou að pau pyrftu ekki alveg að vera
komiu upp á hina svo misjafnt útilátuu manua-
hjálp.
Af peim íslendiugum, sem flutt hafa írá Is
landi til Vesturheiuis, eru, pvl ntiður, allt of
fáir 1 llfsábyrgð, sem po er geigvænlegt, petjar
litið er til efnahags og kringuaistæðua peirra yf-
ir liöfuö. Jeg segi fáir, pví jeg veit með vissu,
að peir eru fáir, já allt of fáir á meðal Islend-
iuga 1 Ameriku, sem hafu haft pá ást og sóma-
tilfinningu til ektamaka sinna og barua, að kaupa
llfsábyrgð fyrir einhyerri dálltilli upphæð, sem
gæti orðið peim til styrktar, pegar peirra missti
við. En paö er ekki hjer með sagt. að efualtag
allra Islendinga sje svo varið, að skyldmennum
væri ekki borgið, pví ntargir eru 1 allviðunanleg-
um ofnuui, og llklegir til að eptir láta famillum
sínum töluverða fjármuui. nær peir falla frá.
Aptur par á móti eru enn aðrii sem ekkert eiga
en búa við eintómt skuldafje. þó peir llði enga
nauð, pá liggur samt 1 augum uppi, hvað gjört
muni verða við pað, sem peir liafa undir hönd-
um. ef peir -kildu nú snögglega burtkallast. það
yrði auðvitað tekið allt upp 1 skuldir, og gott ef
pað hrikki. En á hverju ætti pá famillau að
lifa ? Væri pá ekki gott að eiga fáeina dollars
1 lifsábyrgðarsjóði, sem gæti hjálpað grátnri ekku
og munaðarlausum börnum frá hungursnevð og
allskonar hrakuinguro, sem opt er^ !• förMiieð
fátæktiuni ? Jú, pvl getur vist engiu neitwt, og
pvi segi jeg, að vjir Islendingar ættum að hafa
pað hugfast, að ávalt er eitt uauðsynlegt; 'pettá
eina : að kaupa sjer lifsábyrgð. er nú með pvl
nauðsynlegasta er oss vautar, ef ekki hið allra
nauðsynlegasta, pegar um likamlegar parfir er
að ræða.
Jeg viðurkenni, að sumir á meðal vor sje
má ske svo fátækir, að peir gæti með engu
móti keypt lifsábyrgð, en til peirra nær ekki
petta ntál. það oær að eins til peirra, sem geta
pað, en hafa enga hugsun á pvf, livað gott og
nytsamlegt pað er, aö vera i lifsábyrgð.
það er líka enn eptir einn fiokkur á meðal
vor, sem jeg lietí ekki minnst neitt á sjerstaklega
í pessn tilliti og skildi hreiut ekki hafa gjört
pað, hefði jeg álitið að jeg mætti ganga fram hja
pvi. I pessum flokki eru hinir sannkölluðu
( Bakkusar vinir”. það eru menn, sem öllum
fremur allra hluta og tilfella vegua, ættu að vera
í lifsábyrgð. Fyrst og fremst fyrir pú sök, að
peir eyða meir en margir aðrir fiá kouum sln-
uut og böruum, tyrir Iljótanai vóru, ög par næst
fyrir tíma, eigna og velferðar missi, sem leiðir af
fatmlögum við ((frú hálsmjó”; að jeg ekki tali
um ýmsan óuota og óviðurkvæmni I heimilislifiuu
sent konur peirra og börn meiga búa við svo ár-
um skiptir. Fyrir pessum kunningjum vil jeg
sjer 1 lagi brýna petta nauðsynjamál. Jeg vil
leyfa mjer að leiða peim fyrir sjónir. að verðu
peir að eins litlum parti af öllu sem gengur 1
súgin hjá peim við hinar ýmsu brellur Bakkusar,
sern mikið myndi verða að dollara tali, væri
alltsmátt og stórt reiknað til peninga verðs fyrii
lífsábyrgð, pá myndi margur peirra geta keypt
afar háa lifsábyrgð; jeg vil ekki segja öllu, pvl
ekki má leggja peím of puuga byrði á herðar.
það yrði llka svo geysi mikið, þvi óhætt rnun
vera að reikna upp á, 2- 400 doll. gangi 1 pað
árlega; pað er er segja. pegar allt er reikuað
nákvæmlega til peningaverðs, vinandi, flöskur
og tima-lap, ýntisleg glappaskot, sem peir dauð.
yðrast eptir, heilsuspilling, knefahögg og fleira,
sem of langt yrði hjer npp að telja. þar jeg
er heldur ekki að rita uir. neitt bindittdi, heldur
lifsábyrgð. Jeg set pvi svo, að peir verðu $25
til Iffsábyrgðar árlega, þáð myndi ekki saka pá
mikið, en veröa pó með timanum all-lagleg pen-
inga summa, Hvað, i 10 ár ? $250. sem peir
gæti varið fyrir lífsábyrgð. það er pvl vouandi,
að bæði peir og uðrir góðir landar hjef 1 Ame-
riku, vildu ltafa pefta hugfast, og láta ekki
timann liða lengur án unthugsunai i pessu efiti.
Jeg gat pess hjer að framan, að pað væru
til á meðal vor fslendinga I Ameriku. fáeinir
menn, sem hefðu llfsábyrgð. Jég veit að visu
ekki tölu peirra. eu eitt veit jeg með vissu, að
pað eru leiðandi menu pjóðar vorrar, sem bæði
1 pví og öðru eru fyrirmynd annara í pví sem er
fagurt og nytsamlegt; öllu sem lýsir framsýni,
dug og skyldurækni til ástvina peirra. í pessara
mauna fótspor ættu sem fiestir að feta.
þessi lifsábyrgðaifjelög, sem jeg hjer að
frarnan hefi getið um, að væru víðsvegar um
Amerlku, og tíesl öll af þeim áreiðanleg, pó jeg