Skutull - 27.08.1927, Síða 2

2
SKUT0LL
að ná yfir jörð gjörvalla og út-
rýma nautn áfengia gjörsamlega.
Þeir vissu að alílct var ómögu-
legt með frjálsum samtökum ein-
um saman, heldur urðu lög og
landstjórn einnig að leggjast gegn
vínnautninni ef duga skyldi. Ekki
nægði að þetta væri gjört í svip
eða með hangandi hendi. Það
þurfti að gjörast með festu, alvöru
og tiikostnaði.
Reglan leitaði þvi fljótt að-
etoðar alþingis, bæði með fjár-
etyrk og lagasmiði til að greiða
fyrir starfi sínu.
Alþing lét málið meir og meir
til sín taka, efndi að lokum til
þjóðaratkvæðis og setti bannlögÍD,
8vo sem kunnugt er.
Þar með var baráttán gegn vín-
nautninni orðin pólitisk svo sem
vera ber, hún er komiu í tölu
landsmálanna, viðurkend að varða
þjóðina í heild sinni, að sínu leyti
eins og barátta gegn sóttum og
ejúkdómum eða grófum glæpum.
Nokkrir litu svo á, að með
eetningu bannlaganDa væri bar-
áttunni gegn víni og Dautn þess
ráðið til lykta hér á landi, og of-
drykkjan alveg úr sögunni.
Nú sjá víst flestir, að þá hófsfc
hún f^^rst fyrir alvöru.
Þeir sem einhverra hluta vegna
vildu halda víninu og nautn þess
sáu, að nú var biudindismönDum,
eða i öllu falli Ðestum þeirra, al-
vara með að útrýma vÍDnautninni.
Gjörðu þvi andbanningar alt,
eem þeir gátu, til að sporna við
þvi, að banniögin næðu tilgangi
sinum.
Svo var, sern vænta mátti, að
allur þorri andbanninga var meðal
íhaldsmanna.
Á þingi hafa þvi flestir þeirra
jaÍDan verið með fiestum þeim
tillögum er miðuðu til skemdar
bannlögunum, t. d. læknabrenni-
víni og öðru sliku. Varð and-
banningum að mörgu leyti vel
ágengt eftir 1915, en best gátu
þeir komið sér við í þeim al-
kunna SpánarsamnÍDgi og fylgi-
fiskurn hans. Samt vantar mikið
til, að spor þeirra sóu þar full-
rakin eða lýðum ljós.
Vist er það, að bæði Jón Msgn-
ússon og Jón Þorláksson aftóku
hvor eftir annan að fækka nokkuð
útsölu3töðum Spánarvína. —
Útrýming áfeugisnautnar er orð-
in svo miklum hlúta landsmanna
áhjganiál, að allir stjórnmála-
flokkarnir verða að taka tillit til
þess.
Jafnaðarmenn hafa tekið að-
flutDÍngBbaDn áfengis á stefnuskrá
sína. Er það mæta vel gjört. En
'lítið afl fylgir þvi ákvæði meðan
sumir af foringjum flokksins drekka
eins og burgeisar.
Stjórn íhaldsflokksins hefur tjáð
sig vilja efla útbreiðslu bindindis
og nokkrir menn úr flokknum
bafa á síðustu missirum látið það
sjást í verki. Eu banni er flokk-
urinn, yfir höfuð, alveg mótsnú-
inn.
Framsókn má í þessu, eins og
fleiru, teljast í milli höndÍDni.
HeÞtu menn hennar eru hlyntir
banni og virðast vilja hnekkja
vínnautn á ýmsa vegu. I þeim
flokki eru einnig margir góðir
bannmenn, eftir því sem gerist,
og nokkrir öruggir.
Mótspyrna íhaldsins gegn á-
fengisbanni er meðal verstu og
hættulegustu afbrota þess í póli-
tisku tilliti, bvort sem metið er
frá sjónarmiði hagfræðinnar eða
8Íðfræðiunar.
Sú þuDga alda sem, þó hægt
fari, sýnist rísa gegn rammasta
íhaldinu meðal vor, er að ekki
litlu leyti runDÍn frá beim óþokka,
er landsmenn með réttu leggja á
mótspyrnu þess gegu útrýming
áfengis.
Væri vel ef það léti sér þetta
að kenningu verða.
Margir góðir menn, er einskis
óska fremur en að nautn áfeugis
verði útrýmt gjörsamlega, hafa
frá upphafi verið vonlitlir um að
það mætti takast hveraig sem
reynt væri. Sken\dir á bannlög-
unum, brot og óhlýðni við þau,
ásamt stór slælegu ©ftirliti alla-
vega, hefur bugað svo huga nokk-
urra að þeir eru bannlögunum
fjarlægari en í upphafi. Þeim
miklast vald vonsbunnor í þessu
efni, örvænta um að hvetja megi
valdsmenn til dugandi löggæslu
og skorpa svo kröfur almennings
til sín sjálfs og annara, að full
fyrirlitning só lögð á vínnautn
yfir höfuð.
Þessir kunna að sýnast hafa
talsvert til síns máls það sem af
er, en þess ber vandlega að gæta,
að alla fullnægjandi reynslu vantar
í þessu efni.
Það kynni að mega tala um
re^mslu, sem dálítið mætti byggja
á, ef menn hefðu samfleytt, svo
sem tvo mannsaldra, verið alla-
vega ítarlega fræddir um áhrif og
afleiðÍDgar áfengisDautnar, vilji
þeirra vakinn og efldur gegn
henni, breyskum forðað frá beDni,
en þrjóskir og þverbrotnir hræddir
eða þvingaðir til að leggja hana
niður.
Það er augljóst, að þeir einir
endast til að berjast stöðugt gegn
nautn áfengis, sem trúa því, eða
vona fastlega, að svo mikið só
vits og gæða í eðli manna, að
takast megi að vinna svig á því
illa á jörðunni.
Þeir vantrúuðu uppgefast fljótt.
BanDmenn og þór aðrir, sem
útrýma viljið nautn áfengis, biðjið
þeBs vegna drottinn: „Auk þú oss
trúna.u
Stjór3n.in.
Hún kvað vera tiltekin og ekki
vanta nema samþykki og stað-
festingu konuDgs.
Tryggvi Þórhallsson ekipar
væntanlega foreætið og fer með
atvinnumálin; Magnús Kristjáns-
son hefur fjármálin — fjári má
hann berða sig —; Jónas Jónsson
dómsmálin og það sem þar með
fylgir.
Þetta er óslæm bygging, eftir
því sem efni etóðu til, en það
Jýtir hana til muna að vera hrófað
upp milli þinga. Sýnir Framaókn-
in í þvi frændsemi sina og lík-
ingu við Ihaldið, að virða þing-
flokk sinn meira en alþing.
Fyrst ekki þótti þörf á að kalla
þingið saman til stjórnarmyndun-
ar, því þurfti þá að kalla einn
þÍDgflokkinn saman?
Gat ekki stjórn flokksins í sam-
ráði, eða formaður hennar, alveg
eins gjört það?
í því var meiri sparnaður, ef
hann skyldi mest meta.
Framsófen hefði vissulega verið
á báðum buxunum, ef bún hefði
haft meiri hluta þingsætanna.
Kannskó þá hefði dugað, að
hennar menn, einir, kæmu á þing
í vetur?
Mig skyldi ekki furða þó ein-
hverjir teldu þetta bráðabirgðar-
stjórn, uns þing kemur eaman.
Guðm. Guðm^