Skutull - 01.09.1928, Síða 1

sSKDTDLLs
Útgefandi: Verklýössamband Vesturlands.
TI. XR.
Yöruvöndun.
i.
Sjávarmenn mega í mörgu taka
samvinnufélagsskap sveitabænda
sér til fyrirmyndar. Bændafélögin
gengust fyrst fyrir því, að gera
saltkjötið þrifalega útflutnings-
vöru. Aður var það varla talinn
mannamatur. Nú hafa þau enn
fært sig upp á skaftið. Þau eru
farin að flytja kjötið í kæliskip-
um til útlanda. Frystihús eru
reist og sláturhús bygð. Kaupfélag
Eyfirðinga er að ljúka við bygg-
ingu á nýtísku sláturhúsi, á Odd-
eyri. Til þessara framkvaamda sinna
reyna kaupfólögin að afla sér sem
bestrar þekkingar erlendis. Þau
senda menn til útlanda, til að
kynna sór hvers hinir útlendu
kaupendur krefjast. Og ekki nóg
með það, þau fá útlendinga upp
til landsins, til að kenna sér
kvernig þurfi að slátra, svo kjötið
verði góð vara. I einhverju íhalds-
blaði stóð alveg nýlega, að kaup-
fólögin væru að senda mann til
Nýja Sjálands í þessum erindum,
og að þrír útlendingar kæmu til
landsins í haust, til að kenna slátr-
un og meðferð á frosnu keti.
Kaupfélögin hafa lært að flokka
varnÍDg sinn eftir kröfum kaup-
endanna.
Euginn finnur að þessum fram-
kvæmdum kaupfélaganna. Þvert á
móti. Það er stafróf verslunar-
fræðinnar að vita um kröfur kaup-
endanna, til þess að geta selt vöru
sína við sem bestu verði.
Vöruvöndun, flokkun og skipu-
lagsbundin sala kaupfólaganna,
hafa verndað landbúnaðinn ís-
lenska frá því að hrynja í rústir.
II.
Fiskimið landsins eru einhver
þau auðugustu í heimi, og verð-
mætasta veiðin af öllu er síldin.
Hún væri landsmönnum hverri
gullnámu betri, bara ef þeir kynnu
að fara með kana. Á því hefir
ísafjörður, 1. september 1928.
verið og er mikill brestur. í stað
þess að flokka þessa verðmætu
vöru eftir gæðum, vanda verkun.
heDnar, svo sem best þekkist, og
skipulagsbinda söluna, hefir feit
og mögur síld, stór síld og smá-
síld verið verkuð saman í graut.
Kylfa verið látin ráða kasti um
verkunina, og aflafeDgur alveg
ráðið sölunni. Slíkt ástand hefir
ráðið um sölu þassarar góðu vöru,
að innlsndu sildarbraskararnir
voru ekki orðnir annað en verk-
færi í höndum sór verri erlendra
braskara, en útgerðarmenn all-
flestir leiksoppar í höndum þeirra
til skiftis.
Síldarsalan hefir undanfarið
freistað braskaranna til álíka stiga-
tnensku í verslunarháttum, eins
og þegar bændur settu hunda-
skrokka í tólgar- eða kæfubelgina
á dögurn versta verslunarólagsins,
og síldaratvinnan verið hverju
lotteiíi hættulegri.
Uadir slíku átti fjöldi manns
afbomu sína.
Kröfurnar um einhver afskifti
ríkisvaldsins af þessu voru orðnar
svo háværar, að alþingi samþykti
lög um samlagssölu útgerðarmanna
1926 En ekki gátu þeir komið
sór eaman um framkvæmd á þeim,
og vóru því samþyþt einkasölu-
lögin frá síðasta þingi, að miklu
eftir kröfum útgerðarmanna sjálfra.
Lög þessi eru hvergi nærri eins
og jafnaðarmenn hefðu óskað.
Einkasalan er ekki ríkisfyrirtæki,
nýtur því ekki lánstrausts, sem
slík hafa, og gerir það rekstur
allan miklu erfiðari en ella. M. a.
þess vegna getur einkasalan ekki
borgað ut meira af síIdinDÍ við
móttöku, en hún gerir nú.
III.
Auk þeirra galla, sem eru * á
sjálfu skipulagi einkasölunDar,
hefir hún við að striða skilnÍDgs-
leysi landsmanna sjálfra, ásamt
andstöðu erlendra og innlendra
braskara, sem troða íhaldsblöðin
full með allskonar lýgar og öfgar.
33. tbl.
Einkasalan gerir nokkra tilraun
til vöruvöndunar þegar í 6umar,
með því að flokka síldina eftir
stærð og gæðum. Slíkt telst sjálf-
sagt um alla vöru. En fávísustu
og illkvittnustu ihaldsblöðÍD, eins
og Yesturland, rísa gegn þessu,
og kalla það „frekjuu útleDdinga
og hótfyndni. Saltaða hafsíldin er
ílokkuð í þrjá flokka eftir stærð,
millisíld, er ekki veiðíst í herpi-
nætur á sumrin, í tvo flokka,
smásíld í tvo flokka. Svo^eru að
sjálfsögðu sett 6Órstök vörumerki
á kryddsíld og sykursaltaða sild,
eða aðrar tegundir, eftir því,
hvernig þær eru verkaðar. Alls
eru flokkarnir 18 og koma vitan-
lega ekki til greina, á flestum
síldarstöð vum, nema svo sem þrir
flokkar, en frá þessu er skýrt af
ihaldsblöðunum eins og flokka
þurfi síldina í 18 flokka upp úr
hverju skipi. Óvandvirknin og
fávísi blaða þessara er svo mikil,
að furðu sætir. T. d. segir blaðið
Yesturland frá þvi, að söltunar-
menn hafi neitað að hlýða reglum
einkasölunnar, „oy söltuðu síldina
eftir mati hinna lögsldpuðu mats-
manna.u
Með einkasölulögunum eru lög
frá 26. nóv. 1919 um skoðun á
síld feld úr gildi.
Það eru því engir lögskipaðir
matsmenn til lengur, aðrir en
umboðsmenn einkasölunnar, sem
kornið hafa í stað matsmannanDa
gömlu. M. ö.o. eftir frásögn Yestur-
lands neituðu síldarsaltendur að
hlýða fyrirmælum einkasölunnar,
en söltuðu sildina eftir mati um-
boðsmanna heDnar, eem eiga að
hafa eftirlit með að fyrirmælum
henDar eó hlýtt!
Þeir, sem leika sór að því að
reyna að rifa niður slika umbóta-
starfsemi sem einkasöluna, vinna
þjóðinni ill verk og tefja fyrir að
velmegun geti aukist í landinu.
En þrátt fyrir alla galla á skipu-
lagi einkasölunnar, og mótspyrnu
illviljaðra braskara,eða sendisveina
þeirra, gora menn, 6em vit hafa