Skutull - 11.03.1949, Qupperneq 2

2
S K U T U L L
Sigurður E. Breiðfjörð :
Svaz laimastéttanna.
Þegar lögin um dýrtíðarráðstaf-
anir vegna atvinnuveganna voru
sett og áttu ótvírætt •— að dómi
iöggjafans — að vera öruggur þátt-
ur til þess að skapa tímamót, til
góðs fyrir íslenzkt þjóðfélag, stóð
kaupgjaldsvísitalan, gjaldþolspunt-
urinn sem verkgmannastéttin
mændi til, í 319 stigum.
Launastéttin var lögð á blótstall-
inn, hennar tekjum mátti fórna,
vísitalan var með lögum skorin nið-
ur í 300 stig.
Reykelsisylmur fórnarinnar voru
góð orð um, að dýrtíðin yrði nú
stöðvuð, betri dagar biðu framund-
an. Hver hefur reyndin orðið, hef-
ur dýrtiðin stöðvast ? Hefir mjókk-
að bilið milli kauplags og verð-
lags ? Þessum tveimur spurningum
svara staðreyndirnar neitandi.
Dýrtíðin hefur vaxið, vísitalan hef-
ir hækkað á rúmu ári úr 319 stig-
um upp í 320 stig. Launastéttin var
látin fórna af sínu kaupi ca. 10%,
og það er ekkert leyndarmál, að
hækkun söluskattsins um 100%
kom ílla við kaugetu fjöidans.
Ráðstafanir ríkisstjórnarinnar,
til þess að ráða bót á dýrtíðinni
hafa algerlega verkað öfugt, séð
frá sjónarhóli daglaunamanns,
enda orðið til þess eins, að breikka
óhugnanlega mikið bilið milli
kauplags og verðlags.
Launastéttin hefir ævinlega
reynst sem deigt járn i hendi þess,
sem hefir haft aðstöðu til þess að
kúga hana, en spurningin er um
það, liversu lengi á að brýna unz
bítur ? Ég tel að nú sé orðið full
brýnt, rööin sé því komin að launa
stéttinni, að gera sínar ráðstafanir,
þar sem sannanlegt er að núver-
andi ríkisstjórn er ófáanleg ■—■ eft-
ir ítrekaðar tilraunir stjórnar
A.S.l. — að breyta lögunum um
festingu vísitölunar þann veg, að
á hverjum tíma nemi mismunur
útreiknaðrar greiddrar vísitölu
aldrei meir en 19 stigum eins og
var þegar lögin voru sett og vísi-
talan mótuð í deiglu kærleikans í
300 stig !
Svar launastéttarinnar er aðeins
eitt og það er, að hækka grunnlaun
sín svo, að vísitölulækkunin verki
ekkert í kaupgetuna, og samræina
svo um leið - með heildarátökum
—- grunnkaup lrinna ýmsu stéttar-
félaga. Fyrsta sporið er að verða
fullstigið hér á Vestfjörðum. Sum
verkalýðsfélögin bíða síðan í haust
með uppsagða kaupsamninga, til-
búin í réttláta orustu ef með þarf.
önnur félög eru nú þegar búin að
segja upp kaupgjaldssamningum
hjá sér, og hin síðustu munu bæt-
ast í hópinn eftir að núverandi
kaupsamningar falla úr gildi.
Þar sem að yfirlýstur vilji 10.
þings A. S. Vestfjarða og sömuleið-
is 21. þings A.S. Islands liggur fyrir
er sú leið sem farin verður til þess
að ná rétti sínum — grunnkaups-
hækkun — og stofna ef til vill, til
harðvjtugrar kaupdeilu, er afsakan-
leg, af því að hún er alger nauð-
vörn.
Fulltrúum á 10. þingi A.S.V. var
þetta fyllilega ljóst, þeir vissu hvert
stefndi, enda tóku þeir skelegga af-
stöðu til dýrtíðarlaganna og lögðu
grunn undir hagsmunabaráttuna.
Þeir samjrykktu að unnið yrði að
fullri samræmingu kaupgjaldsins á
Vestfjörðum og betri jöfnunar kraf-
ist á kvennakaupið, enda er mis-f
munur á kaupi kvenna og karla við
ýmis störf, t.d. hraðfrystihúsunum
óeðl'ilega mikill miðað við afköst.
Hvaða réttlæti er það, að greiða
ekki sama kaup fyrir sömu vinnu
hvar sem hún er unnin og hver
sem vinnur hana.
Fjórðungssambandsþingið sam-
þykkti ennfremur, að virkasta leið-
in til þess að ná samræmingu kaup-
gjalds á sambandssvæðinu væri sú,
að öll félögin innan fjórðungsins
kysu sér einn fulltrúa hvert í sam-
vinnunefnd kaupgjaldsmála, nefnd-
in vnni svo að samningu sameigin-
legs kaups- og kjarasamnings Vest-
fjarða.
Félögin sem mynda A.S.V. munu
öll verða við því að tilnefna full-
trúa í samvinnunefndina, fjórð-
ungsstjórn boði svo nefndarmenn
til fyrstu sameiginlega fundarins,
en nefndin sjálf lcýs sér formann úr
sínum hóp, og starfar svo sjálfstætt
að samræmingunni í samráði við
fjórðungsstjórn.
Þannig horfir þetta mál við í
dag.
Við skulum vona hið bezta, við
skírlum öll sameiginlega stuðla að
réttlátari og friðsamlegri lausn
þessa vandamáls, og vænta gagn-
kvæms skilnings beggja samnings-
aðila, enda er engum bót að því, að
atvinnugrundvöllurinn — útgerð
og fiskiðnaður — brysti, svo að
liækkað tímakaup leiddi ekki til
hækkaðra árstekna verkafólks eða
aukinnar kaupgetu.
--------O-------
Sagði upp staríi
sínu í haust.
Agnar Jónsson, bústjóri hefur
undanfarið skrifað í Vesturland um
búmál Isfirðinga. 1 lok greinar
sinnar segir hann svo :
„Nú vita það flestir ísfirðingar
að ég sagði starfi mínu lausu í
lraust s.I., með sex mánaða fyrir-
vara, eða frá 31. marz n.k.“
Skal það ekki dregið í efa að rétt
sé frá sagt. Fullum 4 mán., eftir að
þessi uppsögn er send bæjarstjóra
er fyrst um það getið a§ þessi upp-
sögn hafi verið send og þó að því
ynnt á mjög óljósan hátt. Það fyrsta
sem bæjarstjórn fær um málið að
vita er 5 dögum áður en tilfærð
ummæli birtast í Vesturlandi, eða
er bæjarfulltrúunum bárust fund-
argerðir er leggja átti fyrir bæjar-
stjórnarfund 19. febrúar s. 1., er
þar að finna þessa bókun um mál-
ið :
Fundargerð búnefndar
31. janúar 1949.
Fyrir tekið :
1. Rætt var um búmálin fram og
aftur. Á fundinum mætti bústjóri
Agnar Jónsson.
Agnar Jónsson setta fram þá ósk
sína að losna við bústjórn á Kirkju-
bóli og hvað það beint skilyrði fyr-
ir því að hann gegndi áfram bú-
stjórastörfum á Seljalandi, að bæj-
arstjórn yrði við þeim tilmælum.
Bæjarráð leggur til að orðið
verði við tilmælum bústjóra, og
jafnframt verði óskað eftir því við
Pétur Pálsson að hann tæki að sér
bústjórn á Kirkjubóli til eins árs.
Vélar og áhöld, sem notuð hafa
verið jöfnum höndum á báðum bú-
unum að undanförnu, komi áfram
báðum búunum að notum, þar til
hægt verður að útvega nýjar vélar
og áhöld að Kirkjubóli.
Núverandi bæjarstjóri lieldur því
áfram hætti fyrirrennara síns að
leyna málum fyrir bæjarstjórn og
„safna í skúffurnar."
———O----------
Orðsending til
fsirðinga frá
héraðslækni.
Sá orðrómur, sem gengið
hefir hér i bænum, að neyzlu-
vatn bæjarbúa væri óhæft til
neyzlu, er algerlega tilhæfu-
laus.
Rannsóknum þeim, sem
fram hafa farið á vatninu til
að ganga úr skugga um gæði
þess er nú lokið, með þvi að
rannsökuð hafa verið sýnis-
horn úr öllum vatnsbólum, nú
siðast úr Seljalandsá, Buná og
Tunguá, áður hafði vatnið ver-
ið rannsakað i innanbæjar-
leiðslunum.
Þessar rannsóknir hafa leitt
í ljós, að vatnið, sem bæjar-
búar taka úr vatnskrönum sín-
um, er í aðalatriðum eins og
vatnið í fjallalindinni Bunuá,
þar sem hún skoppar á stein-
um i öræfunum fram með
Sandfellinu, i um 500 metra
hæð yfir sjó.
Þannig eru engin líkindi til
þess að vatnið mengist óhrein-
indum á leiðinni frá vatnsbóli
til húsanna í bænum, og mun
þetta vatn ekki lakara til
neyzlu en annað yfirborðs-
vatn af hálendi Islands, sem
landsmenn nota í dag víða um
land og hafa notað um langan
tíma, og orðið gott af.
Það skal ennfremur tekið
fram eins og áður hefur verið
bent á, að ekkert bendir til
þess, að mænuveikis „virus“
berist með neyzluvatninu, og
ætti því að vera óþarfi að sjóða
það.
Hinsvegar mætti telja það
góða varúðarráðstöfun að
sjóða þá mjólk, sem ekki hefir
verið gerilsneydd, þar til yfir-
ferð mænuveikinnar er lokið
í bænum og nágrenninu.
Isafirði, 8. marz 1949
Baldur Johnsen
Athugasemd Skutuls.
Þær upplýsingar héraðslæknis
um neyzluvatn bæjarins, sem fram
koma í ofanritaðri orðsendingu,
hljóta að vera bæjarbúum fagnað-
arefni, og er vonandi að héraðs-
læknirinn styðjist nú við svo ná-
kvæmar athuganir á vatninu, að
ástæðulaust sé að efast um, að hann
dragi af þeiin réttar ályktanir.
Læknirinn telur orðróminn um
vatnið hafa verið algerlega tilhæfu-
lausan. Skutull er eina bæjarblaðið,
sem rætt hefur þetta mál, og þykir
þvi rétt í tilefni af þessum um-
mælum héréaðslæknis, að minna á
það, að umræður um gæði vatnsins
hófust eftir að bæjarstjóri hafði
skýrt frá því á bæjarstjórnarfundi,
að samkvæmt rannsókn á sýnis-
hornum héðan, væri vatnið ekki
aðeins talið óhæft til neyzlu, heldur
væri líka álitið hættulegt að baða
sig éir því. Þessi dómur var felld-
ur af Rannsóknarstofu Háskólans
og las bæjarstjóri álit rannsóknar-
stofunnar fyrir bæjarfulltrúunum.
Hvort telur þá héraðslæknirinn
upplýsingar bæjarstjóra vera rang-
ar, eða fyrri niðurstöður rann-
sóknarstofunnar skakkar, þegar
hann segir orðróminn um vatnið
tilhæfulausan ? Það er erfitt að
trúa því, að bæjarstjóri liafi fund-
ið livöt hjá sér til að falsa álits-
gerð um valnið, >og væri því æski-
legt að fá á þessu frekari skýring-
ar.
......O-------
Faxandi
vandræði.
1 síðasta Skutli var innt að vand-
ræðum systrablaðanna með skýr-
ingar á fjárreiðum bæjarins. Getið
var lítillega ósamræinis i frásögn-
um þeirra. Bæði systrablöðin hafa
brugðizt illa við og er annað með
útúrsnúning en hitt á flótta. Fjár-
spekingur Vesturlands, sá er skrif-
aði i blaðið í gær, hefir hopað frá
samauburði sinum á fjárhagsáætl-
un áranna 1945 og 1949. Hefur hon-
um vonandi skylist að fátt væri
fyrir liann að græða á þeim saman-
burði. Vill spekingurinn í þess
stað bera reikning ársins 1945 við
áætlun þessa árs, og tekst sem til
var stofnað um samanburð ósam-
bærilega hluti.
Fjármálaspekingi Vesturlands er
það erfið þraut að finna hvert hafi
verið framlag bæjarins til atvinnu-
mála eftir áætlun ársins 1945. Ekki
er nema von að á ýmsu hafi gengið
um fjárstjórn þessa bæjarfélags
yfirstandandi kjörtímabil, þegar
hinum æðsta fjármálaspeking í-
lialdskomma er jafn ósýnt um talna
léstur. Til þess að auðvelda spek-
ingnum störfin skal þessa getið :
1 fjárhagsáætlun yfirstandandi
árs er í heildargjöldunum til at-
vinnumála sein eru kr. 881.500,00,
áætlaðar kr. 3.000,00 til byggingar-
fulltrúa. 1 fjárhagsáætlun ársins
1945 eru gjöldin vegna byggingar-
fulltrúans kr. 6.000,00, færð á sér-
stakan gjaldalið (XV.) og verður
því að bæta þeirri upphæð við hin
áætluðu atvinnumál kr. 522.000,00,
til þess að fá sambærilega tölu við
áætlunarupphæð ársins 1949. Eft-
ir því sem sagt hefur verið eru 522
og 6 samanlagt 528, en kannske
veit Vesturlandsspekingurinn aðra
réttari útkomu. Nei, tala sú sem
Skutull nefndi var á engan liátt
dularfull eða fölsuð, þó Vestur-
landsspekingnum gangi illa að
skylja þá tölu og reyni að dylja
fávizku sína með gífuryrðum.
E. J.
)