Skutull - 01.04.1949, Blaðsíða 3

S K U T U L L
S
Skýrsla ráðherranna.
„Þar seni Alþingi mun bráðlega
taga til meðferðar þátttöku Islands
í hinu fyrirhugaða Norður-Atlants-
hafsbandalagi, þykir okkur hlíða að
gefa almenningi nú stutta skýrslu
um för okkar til Washington og við
ræður okkar við utanríkismálaráð-
herra Bandaríkjanna og aðstoðar-
menn hans.
För okkar var ráðin til þess að
við gætum til hlítar kynnt okkur
samninginn, atvik öll, er að hon-
um liggja, og gert grein fyrir sér-
stöðu íslands.
Samningurinn hefur nú. verið
birtur.
Aðalskuldbindingar samningsins
eru í 3. og 5. gr., en af báðum þess-
um greinum, hvorri um sig og sam-
anborið við 9. gr. er ótvírætt, að
hvert ríki um sig tekur sjálft um
það ákvörðun, hvað það leggur
fram skv. samningnum. Ætlunin er
að efna til frjálsra samtaka frjálsra
þjóða til varðveizlu friðar og auk-
innar velmegunar.
En þótt samningsákvæðin séu
skýr og ótvíræð ræddum við þó
ýtarlega hlut Islands í þessum sam-
tökum, ef til kæmi, og skýrðum
rækilega sérstöðu landsins.
Við tókum fram, að Island hvorki
hefði né gæti liaft eigin her og
mundi þess vegna hvorki geta né
vilja fara með liernaði gegn nokk-
urri þjóð, jafnvel þótt á það yrði
ráðizt. Ekki kæmi heldur til mála,
að útlendur her fengi að hafa aðset-
ur á Islandi á friðartímum né yrðu
þar Ieyfðar erlendar herstöðvar.
Utanríkisráðherra Bandaríkjanna
Dean Acheson, tók berum orðum
fram, að ríki, sem aldrei liefði haft
her, myndi ekki þurfa að mynda
hann skv. samningum. Hann sagði
og, að ljóst væri, að ekki kæmi til
mála, að neitt samningsríki óskað/
að hafa her í öðru þátttökuríki á
friðartímum eða herstöðvar. Enn-
fremur lýsti hann yfir því, að ó-
tvírætt væri, að hver aðili mundi
endanlega ákveða sjálfur hvaða ráð-
stafanir hann vildi gera, ef vopn-
uð árás væri gerð á einhvern þeirra
og yrði slíkar ákvarðanir auðvitað
að vera gerðar í góðri trú. Loks var
um þetta atriði afdráttarlaust tekið
fram af fulltrúum Bandaríkja-
manna, að hernaðaraðgerðir inyndu
ekki koina til greina af hálfu ríkis,
sem engan her hefði, enda hefði
hvert ríki um sig og fullnaðará-
kvörðunarrétt um það, hvenær það
teldi þörf aðgerða skv. 5. grein
samningsins:1
Utanríkisráðherra Bandaríkj-
anna sagði, að hann vildi taka
skýrt fram, að Bandaríkjastjórn
myndi ekki reyna að hafa nein á-
hrif á íslenzku ríkisstjórnina varð-
andi þátttöku í samningunum, og
væri það mál, sem Islendingar sjálf
ir yrðu algerlega að ákveða. Á hitt
lagði hann áherzlu, að ef lslending-
ar tækju þátt í handalagi þessu
sýndu þeir þar með á sama veg og
aðrir samningsaðilar, að þeir vildu
ekki, að land þeirra yrði til afnota
fyrir árásarþjóð....
1 viðræðunum kom glögglega
fram það, sem þegar er vitað og
síðasta styrjöld sýndi, að Island
hefur mikla liernaðarþýðingu og
getur því ekki húizt við að haldast
utan við meiri háttar hernaðaráíök
ef svo illa fer, að til þeirra komi.
Því var lýst, að stofnendur banda-
lagsins teldu, að með stofnun þess
mundi hættan á ófriði og árás á
hvert ríki um sig stórlega minnka
og líkurnar fyrir því, að hægt væri
að standa gegn árás, vaxa, þar sem
m.a. væri hægt að liafa samráð og
samvinnu fyrirfram um varnir
landanna, ef til kæmi.
Utanfíkisráðherra Bandaríkj-
anna lagði á það megináherzlu að
samtök þessi væru gerð til efling-
ar heimsfriðinum, til að draga úr
árásarliættu og ætti að öllu leyti
að starfa í samræmi við tilgang og
reglur Sameinuðu þjóðanna.
I lok viðræðnanna var því lýst
yfir að hálfu Bandaríkjanna:
1. að ef til ófriðar kæmi mundu
bandalagsþjóðirnar óska svipaðrar
aðstöðu á Islandi og var í síðasta
striði og að það myndi algerlega
vera á valdi Islands sjálfs hvenær
sú aðstaða yrði látin í té.
2. að allir aðrir samningaðilar
hefðu fullan skilning á sérstöðu
Islands;
3. að viðurkennt væri, að Island
hefði engan her og ætlaði ekki að
stofna her;
4. að ekki kæmi til mála, að er-
lendur lier eða herstöðvar yrði á
Islandi á fnðartimum.
Reykjavík, 26. marz 1949.
(sign) Bjarni Benediktsson
(sign) Emil Jónsson.
(sign) Eysteinn Jónsson
-------o-------
Rafveitumál Vest-
fjarða.
Framhald af 2. síðu.
urinn 1946 um Dynjandisvirkjun,
var að niðurstöðutöluin á þessa
leið:
1. Orkuverið allt, þ.e.
byggingar allar, vél
ar og virki ásamt
vaxtakostnaði á
byggingartíma kr. 16,5 milj.
2. Háspennulínur — 8,4 milj.
3. Aðalspennustöðvar — 1,2 inilj.
Samtals kr. 26,1 milj.
Sé nú gert ráð fyrir
25% liækkun síðan á-
ætlunin var gerð,
nemur hún kr. 6,5 milj.
Og væri þá heildar-
kostnaður nú kr. 32,6 milj.
Innanbæjarkerfin voru þá áætl-
uð tæpar 4 miljónir en héðan af
er óþarft að taka þau með, þar eð
þau liafa nú þegar verið endur-
byggð og þeim komið í það horf,
að þau geti tekið við orku frá sam-
eiginlegri Vestfjarðavirkjun, þegar
liún verður að veruleika.
Þetta er mikilsvert byrjunarskref,
en þá er að stíga það næsta.
Það er vafalaust rétt, að ef við
ætlum að bíða eftir því, að 30—40
miljónir króna liggi í handraða hjá
Raforkumálasjóði til Vestfjarða-
virkjunar, þá gæti biðin orðið nokk
uð löng hjá okkur Vestfirðingum
eftir lausn málsins.
Ég fæ ekki þetur séð, en að það
væru mjög eðlileg og skynsamleg
vinnubrögð, að (aka virkjunarmál-
ið fyrir í áföngum.
Teldi ég þá eðlilegt, að fyrst væri
byggð toppstöð (díeselstöð) við
Engidalsstöðina, þannig að frá
henni fengist saina orka að vetrar-
lagi eins og liún getur framleitt
með vatnsafli á sumrin.
Næsl teldi ég eðlilegt, að byggð
Slgsfarir.
Það slys vildi til í fyrradag er
Daníel Sigmundsson, húsasmíða-
meistari, var við vinnu sina í
Fjarðarstrætisbyggingunum að
hann féll úr vinnustiga og skrúf-
járn, sem hann var að vinna með
stakkst í auga honum. Daníel flaug
suður til lækninga samdægurs.
1 gær var það slys, að tveir menn
brenndust á andliti í vélsmiðjunni
Þór. Slysið varð með þeim hætti
að járnsmiðanemarnir Tryggvi
Jónasson og Valdemar Jónsson
voru að bræða málm úr legu með
mótorlampa. Voru þeir rétt byrj-
aðir á verkinu er lampinn hætti að
„blússa“ en spúði í þess stað olíu
og varð umhverfi þeirra á svip-
stundu eldhaf og brenndust þeir
báðir á þeim vanganum er að eld-
inum snéri. Ekki eru brunasár
þeirra talin hættuleg. Engar
skemmdir urðu í vélsmiðjunni af
völdum eldsins.
Sjúkraflutningar
Þrír mænuveikissjúklingar, tvær
konur og piltur, fóru héðan í gær
flugleiðis til Reykjavíkur og þaðan
munu þeir fara flugleiðis til Dan-
merkur næsta þriðjudag. Sjúkling-
ar þessir munu ætla að leita sér
lækninga á sjúkraliæli því, er áður
hefir verið leitað til af inænuveik-
yrði liáspennulínan frá Engidals-
stöð til Flateyrar og Þingeyrar, svo
að þau kauptún kæmust þannig
strax inn á heildarkerfið. '
Að því loknu bæri að ljúka há-
spennulögninni allt til orkuversins
og hefja byggingu þess. Gæfist þann
ig kostur þess að nota raforku við
framkvæmd verksins.
Vesturálma háspennukerfisins og
háspennulagnirnar til Suðureyrar,
Bolungarvíkur og Súðavíkur þyrfti
svo að verða fullgerðar um líkt
leyti og orkuverið sjálft gæti tekið
til starfa.
Til þess að greiða fyrir þessari
lausn málsins, fynndist inér alls
ekki fráleitt, að gefin væru út rík-
isskuldabréf, sem sveitafélögin á
Vestfjörðum og önnur félagasamtök
svo og einstaklingar, sem áhuga
hefðu fyrir málinu, ættu kost á að
kaupa. Þá væri ekki nema sjálf-
sagt, að nokkrum miljónum af
Marshall-fé, gr&i variö til að leysa
raforkumál Vestfirðinga.
Stöndum nú sarnan Vesfirðingar!
Gullnáma okkar má ekki vera ó-
notuð lengur. k því höfum við eng-
in efni. Vatnsaflið i þjónustu heim-
ilanna og framleiðslustarfsins er
okkar stærsta sameiginlega áhuga-
mál, sem við nú hefjumst hcuida
um að hrinda i framkvæmd.
Hannibal Valdinrarsson.
--------O-----
Skoffín og Skuggabaldur
Við síðustu kosningar tókst svo
til, að kommúnistar komust hér í
oddaaðstöðu í bæjarstjórn.oghöfðu
þeir fyrirfram gert samning um
isjúklingum annarsstaðar af land-
inu.
Afmæli Baldurs.
I dag er afmæli verkalýðsfélags-
ins Baldur, og er það nú 23 ára.
Baldur hefir venjulega minnst af-
mælis síns með myndarlegum
skemmtunum, en að þessu sinni
getur ekki orðið af slíku, vegna
samkomubannsins.
Skutull óskar félögum Baldurs til
hamingju með afmælið. Megi sam-
tök hins vinnandi fólks eflast og
dafna til hagsbóta fyrir alþýðuna.
Fimmlugsafmæli.
Sig. J. Dahlmann símstjóri og
póstmeistari varð fimmtugur í gær
Sigurður hefur verið starfsmaður
landssímans í 30 ár, fyrst á Borð-
eyri og síðan 1932 hér á Isafirði.
Andlát.
Sigríður Kristmundsdóttir, kona
Benjamíns Jónssonar frá Súðavík,
andaðist í morgun á Sjúkrahúsi tsa-
fjarðar.
Skiðamót Vestfjarða.
liefst á morgun kl. 4 og fer þá
fram brunkeppni í öllum flokkum.
Á sunnudag verður keppt í svigi í
öllum flokkum. Ekki er afráðið
hvenær göngukeppnin fer fram.
samstarf við íhaldið, ef svo kynni
að fara. Bæjarbúar hafa nú í full 3
ár kynnst ávöxtum þessa samstarfs,
sem hefir verið svo náið, að inenn
hafa tekið upp nafnið íhaldskomm-
ar, sem samheiti fyrir flokksbrot
hins íslenzka Sjálfstæðisflokks liér
á tsafirði og útibúið frá kommún-
istaflokki Sovétríkjanna liér í höf-
uðstað Vestfjarða. Þennan kynlega
samruna liöfum við hér í blaðinu
leyft okkur að kalla „pólitíska ó-
freskju,“ og þykir Baldurtetri það
vera dónalegt orðbragð. Svo er þó
ekki, heldur er það skapnaðurinn,
sem lýst er með þessum orðum,
sem er soralegur, álíka og afkvæmi
tófu og kattar, sem þjóðsögurnar
kalla skoffín eða skuggabaldra, og
færi vel á því, að blöð íhalds-
komma yrðu skírð upp, og héti
þá Vesturland eftirleiðis Skoffín,
en Baldur hlyti nafnið Skuggabald-
ur.
Sumarbústaður til sölu.
Tilboð óskast í sumarbústað
á Tungudal (Innréttaður að
nokkru leyti).
Tilboðum sé skilað til undir-
ritaðs fyrir 15. apríl n.k.
Áskilið að taka hvaðá tilboði
sem er eða hafna öllum.:
Sigurl Þ. Sigurlaugsson
Tangagötu 15 A
Isafirði.
Birgir Finnsson,
Neðstakaupstað, Isafirði, hefur
séð um útgáfu þessa tölublaðs.