Vesturland - 10.03.1925, Blaðsíða 1

VESTURLAND
Eitstjóri: Sigurður Kristjánsson.
II. árgangur.
ísafjörSur, 10. mars 1925.
9. tölubl.
F r á A 1 þ i n g i.
Ffjárlagaf r u m v. s t j ó r n-
arinnar. Frlj.
Til kostnaöar viö Alþingi er nú
ætlað kr. 195 þús. Er það 25 þús. kr.
liærra en i fyrra. Eftir þvi kostar
þingið á fjórða þús'und kr. á d.ag,
ef miðað er við tveggja inánaða
þing í’að er því dýrt gatnan, þegar
Tímamenn eru að tefja þingið nieð
jögra daga þvættingi við fyrstu
uiuræðu um ekki stærri mál en
varalögreglu eða tóbakseinokun. sem
ekkert viust við, hvorki fyrir þá
né aöra, ueina hvað þeir við það sverja
sig, ef til þyrfti, ennþá betur í bolsa-
kynið en áður.
Til ráðuneytisins er ætlað kr. 140
þús. Og til utanríkismálanna kr.
38500 — svipaðar upphæðir og á
síðustu fjárlögum.
Til hagstofunnar eru ætlaðar kr.
49 þús. Er það 13 þús. kr. liærra
en á síðustu fjárlögum.
Til dómgæslu og lögreglustjórnar
er ætlað kr. 542 þús. Er það 1.4(5 þús
lcr. liærra en sú grein liljóðar á, á
síðustu fjárlögum. Stafar hækkun
þessi að mestu leyti af þvi, að þarna
eru áætlaðar 85 þús. kr. til land-
lielgisgæslu og 20 þús. kr. til land-
helgissjóðs, en hvorug þessi upp-
liæð er í þessari grein á síðustu fjár-
lögum.
Til lækna og heilbrigðismála er
ætlað kr. 591 þús, Er það 330 þús.
kr. lægra en í fyrra. Stafar mis-
muuur sá af því að á síðustu fjár-
lögum voru ætlaðar eftir sérstökum
lögum 300 þús. kr. til berklavarna
og 60 þús. kr. samkv. br. á fátækra-
löguuum og taldar með þessari gr.,
en nú er þessi upphæð talin í sór-
stakri grein er heitir: Til almcnnr*
ar styrktarstarfscmi.
Til póstmála eru ætlaðar 427 þús.
kr. Er það 29 þús. liærra en á síð-
ustu íjárlögum.
Til vegamála eru ætlaðar 470 þús.
kr. Þessi liður er einna eftirtektar-
verðastur af gjaldaliðunmn, því liaun
er 216 þús. kr. liærri en á síðustu
fjárlögum. Eins og kunnugt er,
treysti þingið í fyrra sér ekki til að
ætla neitt til vega, uema til við-
lialds, en nú telur stjórnin að svo
búið megi ekki leugur standa. Eru
þvi þarna ætlaðar 200 þús. kr. til
brúagerða og nýrra vega. Til sam-
gangna á sjó eru ætlaðar kr. 265
þúsund — sama upphæð og á síð-
ustu fjárlögum. — Sú upphæð skift-
ist þannig : Til Esju kr. 150 þús.;
til Eimskipafélagsius kr. 45 þús. og
til flóabáta kr. 70 þús.
Til hraðakeyta og simasambands
eru ætlaöar kr. 045 þúsund. Er það
•
13.1 þús. kr. liærra en & síðustu fjár-
lögum. Hækkunin stafar aðallegaaf
]>vi, að nú eru ætlaðar 100 þúsund
kr. til nýrra síma fram yfir það,
sem veitt var í fyrra.
Til kirkju- og kenslumála eru
ætlaðar kr. 1253 þús. Er það 189
þúsuud kr. liærra en á síðustu fjár-
lögum.
Til vita eru aitlaðar kr. 124 þús.
— 12 þús. kr. liærra en á síðustu
fjárl. —
Til vísiuda, bókmenta og lista eru
ætlaðar kr. 200 þús. Er það 20 þús.
kr. liærra en ú síðustu fjárlögum
og eru þó sumir liðir þoir, er þar
voru taldir, nú settir anuarsstaðar.
Til verklegra framkvæmda ann-
ara eu áður ertt taldar, eru ætlaðar
kr. 494 þús. eða 37 þús. kr. lægra
en ú síðustu fjárlögum. Eu aðgæslu-
vert er, að undir það voru taldar
á síðustu fjárlögum 80 þús. kr. til
laudhelgisgæslu og 20 þús. kr. í
lnndhelgissjóð, en nú er hvort-
tveggja þetta talið til löggæslu og
fyrri liðurinn þar 5 þús. kr. hærri.
Þessi grein er því i raun og veru
liærri en á síðustu fjárlögum.
Þá kemur ný grein, setn um var
getið: Almenn styrkta?starfscmi.
Sú grein neinur kr. 458 þús. Þykir
rétt að tilgreina hverjir þessir styrk-
ir eru :
l.Styrkur til berklasjúklingakr.300
þús. Var í fyrra talin til heilbrigð-
ismála.
2. Gjald samkv. br. á fátækra-
lögum. Sömul. talið til heilbrigðis-
mála. ái síðustu fjárl.
3. styrkur til sjúkrasamlnga kr.
0500. Ennfremur taliðtil lieilbrigðis-
mála i fyrra.
4. Til slysatryggiugar sjómanna
kr. 14 þiis.
5. Til að hjálpa nauðstöddum ís-
lendingum erlendis kr. 1000.
6. Til bjargráðasjóðs Jcr. 24 ]>ús.
Á síðustu fjálögum voruþessir þrír
liðir taldir til vcrklcgra fyrir-
tækja.
7. Tillag til ellistyrktarsjóða kr.
47 þús. Þessi liður vai talin á síðustu
fjárlögmn með 18. grein : Eftirlaun
Og styrktarfé og þá 7 þúsund krón-
um lægri.
8. Er 0000 krónur til Goodtempl-
arafélagsius. Var liður þessi í 15.
grein i fyrra, talinn þá til vísinda,
bókmenta eða lista 1 Nú lieíir liann
þokast aftur í 17. greiu og drattar
vonandi með tímanum afturúrfjár-
lögunum.
Til eftirlauna og .styrktarfjár er
ætlað kr. 157070. -—
Til óvissra útgjalda kr. 100 þús.
Það, sem strax vekur atliygli við
athugun þessa fjárlagafrumvarps er
það, live varlega áætlunin er gerð.
Fyrir tilstilli íhaldsflokksins voru
fjárlögiu frá síðasta þingi svo var-
lega gerð, jjð víst þykir að á árinu
verði drjúgur tekjuafgangur ; og ár-
iö sein nú er rétt umliðið, liefir
tekjuafgangurinn orðið li miljón í
stað þess að árið áður varð tekju-
halli á þriðju miíjón, Þetta frumv.
er sniðið eftir gildendi fjárlögum og
]>ó með meiri varfærni í sumum
greinum. T. d. eru tekjur af stimp-
ilgjöldum áætluð helmingur ínóts
við það sem er á gildaudi fjárl., og
gjöld þau flest, sem föst eru, áætl-
uð nokkru hærri. Gerði fjármálaráð-
lierra þá grein fyrir þessti, að sjálf-
sagt virt ist, til þess aö tryggja ]>að,
að áætluuin stæðist, að áætla hátt
]>á gjaldaliði, sem fastir væru, því
sú áætluu gæti aldrei leitt til frek-
ari eyðslu, þar sem ekki væri á valdi
stjórnarinnar, að eyða meiru en
þyrfti. Annað mál væri með' ]>á lið,
sem stjórnin réði eyðslú á, þar gæti
liá áætluu freistað til bruðhtnar.
í merkilegri ræðu, sein fjármála-
ráðkerra liólt um fjárhaginn, skýrði
hann frá, að skuldir ríkissjóðs í árs-
lok 1923 hefðu verið á 19. miljóu.
}>ar af miljón ósamniugsbuuduar
skuldir. Um J milj. af þessum lausu
skuldum er þegar borgaðaf tekjuaf-
gangi síðasta árs og sjóður aukinn
um aðra eins uppliæð. Lýsti fjár'
málaráðli. því yfir, að það væri
stefna stjórnarinnar, aðgreiða lausu
skuldirnar upp á þrem árum. og
ættu þá samningsbuudnu skuldirn-
ar einnig að vera komuar ofan í
10 miljónir, mætti ]>á vænta þess,
að þær greiddust upp, á ekki mjög
mörgum árum, en að þeim loknum
ínætti svo verja þeim þrem miljón-
um, sem þanuig gengu á ári til
greiðslu vaxta og afborgaua, til ]>ess
að lótta skatta og auka verklegar
framkvæmkir í landinu.
Ekki treystust neinir til að and-
mæla þessari ræðu, en geta má
nærri livort það er eftir kokkabók-
uni Framsókuartíokksins, að ætla
sór að verða skuldlaust og fjárhags-
lega sjálfstætt ríki og ]>að í fram-
kvæmd en ekki aCeins í oröi. Þnð
er víst nokkuð mikið íhaldsbragð að
slíku. En laudsmenn muim sjálfir
skera úr því, hvort þessi fjármála-
stefna á að haldast, eða hvort við
eigum að snúa aftur undan brekk-
unni niður í skuldafenið. Þaðervit-
anlega lóttara. En margt bendir til
]>ess að landsmenn muni tregirorðn-
ir til að fýlgja þeirri framsóku.
Þ i n g m a n n a f r u m v ö r p .
Allmörg frumvörp eru komiu fram
frá þingmömmm. Þessi eru þau helstu
sem Vesturlandi hafa borist:
Bjarni frá Vogi fiytur l'rumvarp
er bannar mömium að taka upp ætt-
arnöfn, og fyrirskipar að hver mað-
ur heiti einu nafni og keimi sig til
föður eða móður.
Þetta er sama frumVarpið og haun
flutti á þinginu 1023 og ]>á komst
gegimm neðrideild, en dagaði uppi
í efrideild.
Sami flytur frumvarp um löggilta
euuurskoðendur. Skal endurskoðun
slíkra mauna jafngilda endurskoðim
dómkvaddra nianua.
Sami berenn framfrvum lærða skól-
aun í lleykjavik. Var það borið fram
í fyrra, en ekki tekið þá til meðferð-
ar. Helsta breyting frá miveraud^
fyrirkomulagi skólans er sú, að skól-
iuu skal algerlega tekinn úr sambaudi
við gagnfræðaskólana og veru sain-
feldur sex ára skóli.
Jóhaun Jósefsson ber fram 3 fruni-
vörp. Eitt mn lieimild fyrir bæja-
og sveitafólög til aðskylda imglinga
til sunduáms, þar seui suud er kent
á kostnað þess opiubera. Annað um
br. á vörutollslögum: Að nokkrar
útgerðarvöiur sem nú er tekinn af
25% gengisviðauki við vörutoll, fær-
ist í flokk með öðrum framleiðslu-
vörum, sem undauþeguar eru þessu
aukagjaldi. Þriðja. frv. er um .fiski-
veiðasamþyktir suertandi kjördæmi
þiugmannsins.
Þingmenn Norðmýlinga bera frarn
frv. til bi. á kosningalögimum, er
lieimila að skifta lireppi í tvær eða
þrjár kjördeildir.
Þiugmenn ísafjarðar, Akureyrar,
Hafuarfj. (Á. F.) og Siglufj. (ii. Á.)
flytja sitfc frumvarpið hver,um breyt-
ingar á bæjarstjórnarlögum hver síns
kaupstaðar. Frutnvarpþm. ísafjarðar
er yfirgripsmest; aðallega um útsvars
skyldu aökomumanna og innlieimtu
áþeim gjöldum. svo og umáfrýjun
útsvara til ylirskattanefndarinnar
í Rvik.
Þá bera Biöru Líudal og fimm
aðrir þingmenn fram frumvarp um
afnám tóbakseinkasölunnar, og er
þess áður getið.
Jón Baldvinsson ber fram frum*
varp um að ríkið taki eiukasölu á
allri síld vtiddri liér við land. Frv.
]>etta hefir liann verið að burðast
með á tveiin síðustu þingum og er
nú upp vakið ]>riðja siun. Er ]>að,
svo sem annað bolsakyns, ekki til
Hfs fallið, og á vonandi ekki annað
verra eriudi í þiugið nú eu áður:
að eyða uokkrum þúsuudum króua
í skvaldur um það, og aðra fyrir-
höfn. (T. d. um það, livað bolsarnir
koina alstaðar að liagsýui sinni og
nærgætni viö ríkissjóð, eins í smá-
munuuum, eins og því stærra, má
geta ]>ess, að sá setn á þessu axar-
skafti lieldur, lætur endurprenta
nú í ]> r i ð j a s i n n með frumvarp-
'iuu, greinargerðiu sem ]>ví fylgdi
fyrst. lvostar ]>etta ríkissjóð nokk-
ur hundruð króna í pappír, prent-
uu og annari fyrirliöfu, og ]>ótb
þetta séu mörg orð og án efa vit*
urleg á bolsavísu, er ]>ó hér um bil
víst, að landsmenn liefðu ekki mist
raikils, þótt ekki liefðu ]>au voriðtii
pema í eiuui útgáfu).