Vesturland - 20.01.1949, Blaðsíða 3

VESTURLAND
3
Af þessu yfirliti sést, að
hlutdeild fiskafurða i verðm.
útflutningsins hefur farið sí-
vaxandi, og „praktiskt“ talað
er nú komið svo, að útfluttar
vörur eru nær eingöngu fisk-
afurðir. Árið 1932 nam t.d.
hlutdeild fiskafurðanna í út-
flutningnum 92%, 1937 var hún
nokkru minni eða 81%, og var
1940 95,7%.
Eins og ég gat um áðan, fer
ég ekki frekar inn á hér að
ræða um útflutninginn, þó að
það hins vegar hefði verið
mjög æskilegt að gera nánari
grein fyrir útflutnings magni
hinna einstöku fiskiafurða og
verðmæti þeirra, og eins fyrir
markaðslöndunum, markaðs-
leit og mörgu fleiru, en það
verður að biða að sinni.
Einn veigamesti hluti rit-
smíðar sem þessarar, ætti að
sjálfsögðu að fjalla um hag út-
gerðarinnar og þær stefnur og
sj ónarmið, sem ríkjandi hafa
verið og eru nú i útgerðarmál-
um landsmanna. En hér verður
ekki farið inn á það svið, nema
lítillega. Ég vil aðeins með ör-
fáum orðum drepa á nokkur
þau atriði í þessu sambandi, en
alls elcki rekja þá sögu nánar.
Eins og kunnugt er, og ég
hefi áður minnst á, þá hafa og
eru fiskveiðarnar aðalútflutn-
ingsatvinnuvegur landsmanna,
og hefur hagur. landsins út á
við þvi mjög verið háður af-
komu þeirra. Vegna þess að
mestur hluti sj ávarafurðanna
hefur jafnan vei’ið seldur á er-
lendum markaði, hefur af-
koma útgerðarinnar ávallt ver-
ið mjög háð hagsveiflum á
heimsmarkaðinum en hann,
heimsmarkaðurinn, er einmitt
það vald eða sá aðili sem við
ráðum lítið yfir og verðum að
sniða okkar stakk eftir, þetta
er atriði, sem menn virðast
stundum ekki gera sér nægi-
lega vel grein fyrir.
Þegar svo við hagsveiflur
heimsmarkaðsins bætist, að
aflabrögð eru mjög mismun-
andi frá ári til árs, verður út-
gerðin mjög áhættusamur at-
vinnuvegur. Ymsar tillögur
hafa komið fram um það,
hvernig draga megi úr áhættu
þessari, sem er samfara útgerð-
inni.
Eins og allir vita, þá eru því
takmörk sett hvað mögulegt er
að gera í þessu efni, þar sem
ytri ástæður valda mestu um
Ein helzta leiðin, sem bent
hefur verið á, í þessu augna-
miði, er að auka fjölbreytni
í framleiðslu sjávarafurða, það
gæti dregið úr áhættunni, þar
sem verðlag sumra sjávaraf-
urða er stöðugra á heimsmark-
aðinum en annara, auk þess
sem verðbreytingar einstakra
sjávarafurða ganga ekki ávallt
í sömu átt.
Fiskiiðnaður sá, er risið hef-
ur upp hér á siðustu árum er
viðleitni i þessa átt, og má að
miklu leyti þakka það þeirri
breytingu, sem orðið hefur á
framleiðsluháttum útvegsins,
að þessu leyti, að afstýrt varð
fj árhagshruni innan þessa at-
vinnuvegar þegar saltfisk-
markaðurinn i Suður-Evrópu
spilltist eftir 1930.
Það hefur einnig verið mikið
rætt, hvemig koma megi í veg
fyrir það, að hagsmunaágrein-
ingur milli fjármagns þess og
vinnu, er að útgerðinni starfar,
valdi stöðvun hennar þegar illa
árar. Á sliku er mikil hætta,
eins og nú háttar um skipu-
lagningu vinnumarkaðarins,
þar sem tekjur útgerðarinnar
sveiflast mikið frá ári til árs
en kaupgjald er hins vegar
mjög ósveigj anlegt.
Helzta leiðin til úrláusnar,
sem hent hefur verið á í þessu
sambandi, er sú, að ráðningar-
kjör á fiskiflotanum væru sem
mest i formi hlutaskipta. Ekki
er vafi á því, að eftir því sem
ráðningarkj örin eru meira i
þvi formi, að kaupgjald miðist
við aflamagn og verð, er minni
hætta á því að versnandi af-
koma útvegsins leiði til stöðv-
ana. Svipuð hugsun og sú, er
liggur að baki hlutaskipta fyr-
irkomulaginu, liggur til grund-
vallar tilllögum um það, að út-
gerðin skuli rekin með sam-
vinnusniði, og með hluttöku
allra þeirra, er að útgerðinni
vinna. Árangur slikrar sam-
vinnuútgerðar er þó vitanlega
í hverju einstölcu tilfelli kom-
inn úndir því, hversu hæfir
menn velj ast til að stj órna fyr-
irtækjum þessum.
Einnig hafa komið fram ýms
ar tillögur um skattaívilnanir
til lianda útgerðinni og hafa
sumar þeirra komið til fram-
kvæmda.
Vandamál útvegsins.
Nú mun ég ekki að þessu
sinni fjölyrða meir um þessi
mál, en vil aðeins að lokum
minna menn á nokkur atriði,
sem eru vandamál, er nú blasa
við íslenzkri útgerð.
Það er óhætt að segja, að
vart hafi áður verið jafn slæm-
ar horfur fyrir útgerð lands-
manna, að minnsta kosti hvað
viðvikur vélbátaflotapum, jafn
vel einnig togaraflotanum. Það
vantar bókstaflega viðunandi
slarfsgrundvöll fyrir vélbáta-
litveginn. 1 þessu sambandi
hafa komið fram nokkrar til-
lögur til úrbóta, einkum frá út-
vegsmönnum sjálfum. Ég mun
ekki ræða hér þessar tillögur
eða annað i þessu sambandi,
en geta aðeins um aflatrygg-
ingasj óðinn. Hugmyndin um
þennan sjóð er fyrir nokkru
komin fram og hefur hún mik-
ið verið rædd meðal útvegs-
manna og annara, er hafa með
þessi mál að gera, og nú hafa
heyrst raddir um, að lög um
sjóðinn séu væntanleg innan
skamms, en þó vil ég ekkert
fullyrða um að svo sé. Hug-
myndin er, að þessi sjóður
styrki eða hjálpi útvegsmönn-
um til að greiða tryggingar sjó-
manna þegar aflabrestur verð-
ur, og sj óðnum á að afla tekna
með hluta af hinum svonefndu
eigna-aukaskatti.
Enn er eitt vandamál, sem
benda má á, en það er leit að
nýjum fiskimiðum. Á ég þar
við að fiskveiðar okkar séu
ekki nægilega fjölbreyttar, þ.e.
a.s. við byggjum of mikið ein-
göngu á þorskinum og síld-
inni. í þessu tilliti vil ég einnig
minna á Grænland og fiskveiði
réttindi okkur til handa við
Grænland, og ennfremur vernd
un fiskimiða okkar (friðun
Faxaflóa), stækkun landhelg-
innar og öflugri gæzlu hennar.
Það verður vart of sagt, að
fyrir dyrum sé að leysa mörg
erfið vandamál útvegsins, og
þar með þjóðarbúsins í heild í
náinni framtið. Því miður virð-
ist svo sém þörfin fyrir að
leysa þessi vandamál útvegs-
ins hafi, að minstakosti hingað-
til, fundið litinn hljómgrunn
hjá ráðandi mönnum þjóðar-
innar. Það er ekki nóg að
byggja upp og endurnýja fisk-
veiðiflotann, heldur verður
einnig að vera mögulegt að
reka þessa glæsilegu nýsköpun,
hún verður að hafa starfs-
grundvöll annars er þjóðar-
hagnum i heild stefnt i vísan
voða.
Að lokum vil ég geta helztu
heimilda minna, en þær eru:
Hagskýrslur íslands, Islenzk
Haglýsing, eftir prófessor ólaf
Björnsson, og einnig nokkrar
aðrar.
Rvík, í des. 1948.
Richard Björgvinsson.
Tilkynning til ísfirðinga.
Samkvæmt ákvörðun héraðslæknis verður samkomu-
bann það, sem undanfarið hefur verið á Xsafirði og í
Eyrarhreppi, framlengt um óákveðinn tíma.
Auglýst verður þegar því verður af létt.
Skrifstofu Xsaf jarðar 18. jan. 1949.
, Jóh. Gunnar Ölafsson.
TILKYNNING
um söluskatt.
Hér með er athygli allra atvinnurekenda og þeirra sem stunda
sjálfstæða atvinnu vakin á fyrirmælum varðandi söluskatt í
21.—28. gr. laga nr. 100, 29. des. 1948 uin dýrtíðarráðstafanir
vegna atvinnuveganna.
Er sérstaklega vakin eftirtekt á þeirri breytingu að frá 1. jan.
1949 er söluskatturinn 2% af smásölu 3% af annari sölu, á vöru,
vinnu eða þjónustu.
Ennfremur skal á það bent samkvæmt B-lið 23. gr. laganna,
að enda þótt menn séu ekki bókhaldsskyldir, er þeim skylt að
greiða söluskatt ef söluskattskyld ársvelta þeirra nemur yfir
30 þúsund krónum.
Nú leikur vafi á því, hvort einhver njóti undanþágu sam-
kvæmt þessum lið, vegna þess að fyrirfram verður eklci vitað,
hvort söluskyld velta muni nema ofangreindu lágmarki og skal
aðili leita úrskurðar skattstofunar um, hvort söluskatti skuli
bætt við verð vörunnar. Hafi söluskatti verið sleppt með leyfi
skattstofunar, fellur leyfið jafnskjótt niður, ef í ljós kemur,
að veltan muni ná skattskyldu lágmarki.
Vanræki einhver að leggja söluskatt á vöru án leyfis skatt-
stofunnar, verður veltan eigi síður öll skattskyld, ef hún fer
yfir skattskylt lágmark, nema sérstakar málsbætur sé.
Skattstjórinn á Isafirði.