Tímin - 27.06.1946, Blaðsíða 3

Nr. 26. 4. árg.
TIMIN
27. juni 1946
Kunngerd
Við kuimgerð nr. 10 av 13. juni 1946 er lað ásett, at fólkaat-
kvøóa skal fara fiam í Føroyum viðvíkjandi oyggjanna framtíðar
ríkisrættarstøðu.
Sambært nevndu kungeró skal lanđsnevndin ljrsa, al dagurin
ei ásetlir lil Ieygardagin tann 14. september 1946, og at leir spurn-
ingar, ið vejða at leggja fyri veljararnar, eru liesir:
I.
Ønsker De den danske Regerings For-
slag sat i Kraft?
Ynskja tygum danska stjórnaruppskotið
sett í gildi?
II.
Ønsker De Færøerne løsrevet fra
Danmark?
Ynskja tygum loysing Danmarkar og
Føroya millum?
Stjórnaruppskotid er soljódancLi:
»De mellem en Regeringsde-
legation og en Delegation fra
Færøernes Lagting førte For-
handlinger slultede med, at der
fra Regeringens Side hlev frem-
sat Tilbud om den nedenfor
angivne Orđning med Hensyn
til Færøernes statsretslige Stil-
ling og Styrelse af Færøerne.
Man har herved søgl at naa lil
en Samhørsordning, der med
Oprelhoklelse af Færøerne som
en Del af Danmarks Rige, men
under fuld Anerkendelse af det
færøske Folks nationale og
sproglige Egenart, kan fasllægge
og silue Øernes Slyre ved egne
Organer inden for de Rammer,
som følger af Færøernes Slilling
som en Del af Rigel. Og lige-
som man fra Minisleriels Dele-
gation har givet Udtryk for, at
man, hvis Færøerne maalle
ønske den fulde Selvslændighed
og Ophør af det historiske Sam-
hørsforhold med Danmark, fuldt
ud vilde respektere detle Ønske,
gaar man ud fra, at Danmark
under Forhandlinger vil stillesig
paa samme Maade, hvis del fær-
øske Folk paa el senere Tids-
punkt klart maalle nære et saa-
dant Ønske.
1. Færøerne udgør som hidtil
en Del af Danmarks Rige
med samme slalsrelslige Slil-
ling som før 1940. Under
Ilensyn lil det færøske h'olks
nationale og sproglige Egen-
art gennemføres for Fær-
øernes Slyre de Særregler,
som angives i de efterføl-
gende Punkter.
2. Denne Ordning fastlægges
ved en efler Forhandling
med Lagtinget gennemført
Lov inden for Grundlovens
Rammer.
3. Færøerne repræsenteres i
Rigsdagen ved mindst to
Medlemmer. Saulænge Rigs-
dagen er delt i de nuvæ-
rende to Ting, har Færøerne
2 Repræsentanter i Folke-
tinget og 1 Repræsentant i
Landstinget.
4. Det færøske Flag anerken-
des som særligt Flag for
Færøerne. Medens Statens
Tjenestemænd, Instilutioner
og Farløjer paa Færøerne
udelukkende anvender Rigs-
ílaget, har Lagtinget, kom-
munale og private Inslitu-
tioner samt private Personer
Ret til at anvende enten
Rigsílaget eller det færøske
Flag; samme Ret har Far-
løjer hjemmehørende paa
Færøerne.
(Framhald á 4. síðu)
Bløðini I Noreg
Við upjnuddan aftaná herset-
ingina í Noreg er rætturin kom-
in til tað úrslit at øll bløð, sum
komu úl í týskaralfðini eru sek
í landasvíki og skulu If harlasl.
Ilesi avgerð hava 46 bløð
mótmælt hvassliga; tey siga at
neyðugl var al hløð vóru eisini
tá, og eingin kundi forða lýsk-
inum í at krevja ley al koma
út, um leir høvdu brúk fyri
teimum. Tey eru øll samd um
at lata til ríkiskassan alla ta
inntøku, tey hava fíngið kríggs-
árini, men siga seg vera aldeilis
frí fyri landasvik; ló vilja tej'
geva seg undir avgeró við
hægstarætt.
„GulIfoss“ til Svørlkis
íslendski báturin »GulIfoss«
hjá Eymskipafelagnum, lá í Kø-
henhavn lá Danmark varð herí
setl, og varð tikin til nýlslu -
Týsklandi. Aftaná kríggið funnu
teir hann í Kiel ógviliga illa
farnan. Hann hevnr síóau ligið
eina ttð í Køhenhavn, men er
nú seldur lil Svøríkis; hann
skal sleipast til Gøteborg. Hann
er bygdur í 1915 og er 1414 br. t.
stórur.
14. September
Fólkaalkvøðan um stjórnar-
skipanarmálið verður 14. sep-
tember komnndi.
Henda fólkaatkvøða verður
seinasla takiðílí endurreisingar-
starvisum byrjaði í 1880-árunum.
Slríð fólksins í dag fvri fullum
og óskerdum sjálvsløði eigur
røtur sínar í Føroyingafelaginum
gamla. Føroyingafelagsmenninir
gomlu vóru ikki loysingar og
sjálvstøðismenn sum Føroyingar
nú, men tað vóru ló teir sum
ruddu gougd fyri lí sum hendir
í løtuni. Og teir fáu av hesum
sum enn liva eru við í starvi
okkara.
Endamálið hevur helst ikki
verið leimum greitt tá, men
tann kraftur sum við leimum
kyknaði upp í Føroya fólki hev-
ur sløðugt ment seg, og stillist
hann ikki lil friðar fyrr enn
fult politiskt sjálvstøði er fingið.
Tað verður ilcki afturvent og
ikki støðga á miðjari leið. Við
fundinum 2. jóladag 1888 varð
henda lagna tjóðarinnaravgjørd.
Róðurin frá 1888 bevur verið
róðurin á loysingarmiðið. And-
róður hevur verið og ofta løgdu
menn, sum væl høvdu roynst,
árar inn tá mest stóð á og lótu
reka sum besl bar til. Og fólkið
møddisl, fell í fátt, varð vónsvikið.
Men slíkar máttloysislíðir stóðu
aldri leingi við og øskukalt varð
ongantíð. Brátt varð tikið á
aftur, harðari og miðvísari enn
áður — og merkið borið hægri,
Soleiðis hevur eisini verið
hesa seinastu tíðina. Ikki allir
okkara menn royndust heljur
lá á leikaði, linki kom í og po-
litisk møði fell á fólkið. Men
helta — á mangan hátt dapra
tíðarbil 4 nýjiolitisku søgu okk-
ara — er nú longu farið aftur
um bak. Fólkið lievur reisl seg
av nýggjum.
Og á hesum sinni lil úrslita-
slríóið — lil seinasta takið.
Eingin av teimum orrustum,sum
slaðið hava á ok'kara politiska
vígvølli koma í stórieika ^ nám-
und við orrustuna sum nú er í
hond. Stríðið 1906, stríðið móli
Rytlers- og Hilbertsveldi o. s. fr.
— alt bliknar og fánar hetta
fyri fólkaalkvøðuni sum nú
slendur til. Hitt vóru átøk um
meir ella minni týdningarmiklar
spurningar, hetla — fólkaat-
kvøðan — er lívsspurningur før-
oysku tjóðarinnar. Vilja Føroy-
ingar liva sum fólk ella doyggja
sum ólukkuđýr — hetta er tað
sum spurl verður um 14. sep-
tember.
Erlendar Patursson
Saltið undir Danmark
Fyri kortum frætlist tey stór-
tíðindi úr Danmark at ameri-
kanarar sum leita eftir virðis-
miklum evnum undir jørðini
har, bøvdu funnið salt í Holster-
bro. Hesir amerikanarar fmgu
einarælt fleiri ár undan krígnum
til at nýta øll tey evni, teir
kundu finna undir Danmarks
jørð eill visl áramál.
Aftaná at hetta saltið var
funnið, hevur málið um rætt-
indi til Danmarks undirlendi
verið lil viðgerðar í fólkating-
inum. Har vóru flestu menn
av tí meining at stórur skaði
var gjørdur móli ríkinum tá
hesin einkarræltur var latin
amerikanarunum upp í hendi.
Serliga var kommunisturin
Axel Larsen beiskur móti Mr.
Rawlin, amerikanaranum, sum
eigur rættin til at ’nýta unđir-
lendið. Hann hell tað vera eilt
sindur løgið at Mr. Rawlin sjálv-
ur stóð við borarin tann dagin,
lá sallið var funnið, tí tveir
dagar seinri hevði hann mist
síhi rællindi, um einki nýtandi
var komið úr jørðini; hann
-legði aflrat, al sallið var keypt
úr einum handli í Holstebro og
Mr. Rawlin hevði oyðilagt bor-
ingaholið beinanvegin aftaná, so
al nú er ikki lætt at kanna eftir
um nakað salt er ella ikki. Helta
inál fór so í nevnd aftuná at
flutningsminislarin helt tað vera
besl at tosa minst møguligt.
Trygve Lie
fyristøðumaður UNOs er farin
lil Geneve at hyggja al húsum
Fólkasambandsins har, sum upp-
skot er um at nýta lil høvuós-
selur hjá UNO. Hesa ætlan
mólmælir sveitsiska sljórnin
harðligá, tí landið er utlanveltað
fyri altíð, og kann lí ikki vera
limur av UNO. Har verður so
ein lløkja hjá Lie al greiða, lí
ætlanin var tá F'ólkasambandið
varð slitið, al UNO skuldu fáa
húsini til ogn; hesi hús kostaðu
fleiri 10 milliónir kr. at byggja,
so tað veróur spell, skulu tey
noyðasl at standa lóm.
Truman bjóðaði TrygveLie til
Atombumburoyndirnar í Kyrra-
havinum, men hann sendi av-
boð tí liann lravði so nógv at
gera.
LANDSPRENTSIIÐJAN
TELF. 143 - JÓNAS BR0NCK.S GØTA - TÓRSHAVN
ROKNINGAR- BRÆVPAPPÍR- KONVOLUTTAR
Kvikasta preitiing