Tímin - 12.09.1946, Blaðsíða 2

Nr. 35. 4. árg.
TIMIN
12. september 1946
i m i n
Hósdagin 12. september 1946.
Útgevari: Havnar Pramburðsfelay.
Ábyrgdarmaður:
Einar Joensen
Avgreiðsla: Telefon nr. 143.
Prentsmiðja:
P.f Landsprentsmiðjan. Tlf. 143
Haldaragjald: 2 kr. ársfjórðingin,
í leyssølu: 15 oyru eintakið.
Lýsingarprísur: 12oyrupr. mm
á forsíðuni, aðrastaðni: 10 oyru.
(Avsláttur fyri fastar lýsingar
eftir avtalu).
P. M. Dam verjir
danska Grønlandsstýrið
Føroya Socialdemokratur kom
týsdagin við mongum propa-
.gandagreinum frá P. M. Dam.
M. a. kemur hann inn á spurn-
ingin Føroyingar og Grønland.
Hann sigur, at tað bert er ein
misskiljan av Dønum at teir
halda Grønland stongt, men at
tað er gjørt í bestu meining
fyri at verja náttúrufólkið har
móti teim hvítu.
Tað er løgið at socialdemo-
kraturin P. M. Dam — frælsi,
javnaður, hróðurskapur — kann
fáa seg til við einum orði at
bera í bøluflaka fyri eina slíka
gerð suin tað, at Danmark í
meira enn 200 ár og enn í 1946
lieldur eina tjóð í trælabandi,
hann mátti lieldur rodna av
skomm yvir benda danska at-
burð enn at royna at villeiða
føroyingar til at velja samband
við hetta sania landið, sum
umframt ta mannminkandi og
skammiligu viðferð, tað hevur
givió skrælingum, hevur ligið
føroyskum fiskimonnum eftir
lívinum.
Dam roynir at ugga við, at
vil fáa óivað rúmligari ræsir í
Grønlandi, bert vit velja stjórnar-
uppskolið. Men hvør skila-
maður sær, at her er einki liøpi
í, tí av roynðum hava vit sæð,
livussu beinasamir Grønlands-
stjórnin hevur verið at samráðst
við, og tá endamálið hjá stjórn-
ini er at »verja skrælingar móti
hvítum kulturi«, so faraalganga
mong mannaminni enn, áðrenn
vit fáa nakrar sømdir í Grøn-
landi, um tað stendur til hennara.
Til seinast ræður Dam við at
um vil taka loysing dellurokkara
serrællur til arbeiðis undir Grøn-
landi burtur. Hetla er jú beint
tvørtur ímóti veruleikanum. Tí
vit koma at standa nógv sterkari
í okkara krøvum um Grønland,
tá vit eru leysir. Vit hava jú
okkara ognarrætt lil Grønlands,
og hann skulu vit krevja dansk-
arar at virða; her er verl at
minnast til al íslendingar og
danskarar samráðast nú um tann
ognarrætt, sum Island eigur í
Grønlandi síðan londini lógu í
felag. Har umframt er tað iva-
samt um Danmark fær loyvi
mong ár aftrat at lialda hetla
stóra landslongt. Umuppverður
lalið, fáa vit lá sjálvandi sama
rætt har, sum einhvør annar.
Hvør Føroyingur, sum vil hava
rúmari rætlindi í Grønlandi setur
lí X fyri Loysing.
Handi I ssamráðingar
Og loysing
P. M. Dam sigur í Socialinum,
at stjórnaruppskotið lovar okk-
um sjálvum at samráðast um
kvola og onnur handilsmál á
sama hált, sum í vár í London.
Tí heldur hann tað vera blóð-
skeivt og ósatt, at vil klára okk-
um belri við handilssamráðing-
um, um vit fáa Loysing.
Her fer Dam ógviliga lællliga
um eitt so týđningarmikið mál;
tá ið danskarar ikki iøgdu seg
uppí samráðingaruar í London
í vár, var tað ikki tí, at teir
ikki høvdu hug lil tað, men tí
at teir høvdu ongan rætt lil lað,
tí onglendingar vildu hert sam-
ráðast við føroyingar.
Velja vit stjórnaruppskotið,
eru vit aflur danskarar, og
danskt umhoð skal væl syrgja
fyri at røkja donsk áhugamál
fyrst og fremst, tá ið donsk og
føroysk tjakmál eru á lofti, tað
er einki at ivast í. Og í einum
so týdningarmiklum máli, sum
fiskasølu lil Onglands, koma
føroyingar og danskarar altíð at
kappasl. Har verður ikki ringl
al gita, hvør ið verður við svið-
ið soð, um vit skulu samráðast
við formyndara.
Vit mugu tí fáa okkara egtia
umboð við at seta X fyri
Loysing.
DÝRAN
ÁTTI EG RÆTTIN
Dýran álti eg rættin,
tá ið borin í heim eg varð,
landið eg álti, sum ættin,
sum fedrarnir góvu mær. —
Allar tær knotutu hendur,
hvør sveilladropin ið fleyt
I mínum hjarta nú stenđur
sum hørð og talandi treyl.
Tey farnu í huganum standa,
— slitfólk strevar seg inn, —
úr myrkrinum tungliga anda,
skerd á sjón og á sinn’ . . .
Nú stendur til mín at opna
ta byrging, sum ljósið teim fjól,
at rætta alt ið var luopnað
og at hevja tað upp í sól.
J. L.
Lastbilkoyring
Telf. 1
Kvívík
DJÓNl THOMASSEN
Nú sansar ai
Jú nærri vil koma alkvøðu-
degnum, jú meira løgið liendir.
Eitl lað løgnasta eru hesi líðindi
5. sepl. frá Amtinum, sum siga
frá at danska stjórnin hýður
sær lil at læna tin nulánsgrunn-
inum 900.000 kr. og 2 mill. kr.
Harumframt skal stjóruin ikki
seta seg ímóli at Løgtingið lænir
500.000 pd. sl. í Onglandi. Tíð-
indini Ijóða so:
Statsministeriet har Dags
Dato lelegrafisk meddelt Am-
tet, at Slalsministeriet vil søge
Finansudvalgets Tilslutning til,
at der af Stalskassen ydes
Laglingets Erhvervslaanefond
2 Laan paa henholdsvis 900.000
Kr. og 2 Millioner Kr.
Statsminisleriet vil derhos
ikke modsælle sig Optagelsen
af et Laan i England paa
500.000 pundsterling mod Lag-
tingsgaranti, idet man vil være
mindel al međdele den for-
nødne Godkendelse, saa snart
der forelægges et Laanetilbud,
der ikke indeholder Bestem-
melser, der afviger fra sæd-
vanlige forretningsmæssige Vil-
kaar.
Dimma hevur beinanvegin
gjørt nógv burturúr hesum líð-
indum, og sum vant er hon
ikki vandin við, at gera mun á
lygn og sonnum. Hesi nógv um-
røddu lán eru hert tann ábyrgd,
sum Løgtingið hevur loyst
donsku stjórnina frá, við at laka
við øllum teim skipum, sum
A/S Færøske Fiskeskibe hevur
gjørt og letur gera. Føroyingar
keypa skipini og Løgtingið hev-
ur likið ábyrgdina fyri teir
pengar, sum danski stalurin
hevur lagl út. So tað er so sum
so vió hesum lánið. Viðvíkjandi
loyvinum til al læna úr Ong-
landi er tað so, al aftaná at
amtmaðurin segði, at Løgtingið
hevói ongan rætt til at læna
peuing úr útlondum uttán at
hiðja donsku stjórnina um loyvi,
samlykti Landsnevndin at 1-Øg-
tingið átti henda rgsll. Hesi hoð
vórðu send stjórnini gjøgnum
amtið fyri 3 mánaðum síðan,
og lagt var við, at tað haslaði
við at fáa svar frá henni. Alla
hesa tíð hevur stjórnin tagt, men
nú fyrslani, tá bert ein vika er
eftir til fólkaatkvøðuna, sigur
hon frá, at hon heldur fast við
tað, at Føroya Løgling hevur
ikki loyvi at læna pening uttan
loyvi frá Danmark. Her er aftur
eitt dømi um tað frælsi, ið okk-
um lutast, um vit 14. septem-
her velja sljórnaruppskotið. Hesa
mannminkandi støðu — al vera
ómynđigir — koma vit undir í
felag við Danmark. Ein hvør,
sum av sonnum vil vera frælsur,
setur tí X fyri Loysing.
Háttvirda fákunna
Tó at Føroyingar í íslandi
yvirhøvur liva í politiskum friði
og náðum, slepst ikki undan
eina ferð upp ímillnm at hugsa
um lað, ið hendir heima.
Serliga nú upp undir hesa
Iagnustund Føroya (vit liava
skjótt liaft hópin av lagnustund-
uml), og serliga aftan á at hava
sæð kunngeringina um fólkaat-
kvøðuna, olar dagsins spurn-
ingur seg inn í hugan.
Við hesari kunngering fylgir
ein :>aldeilis fortreffelig« keta av
punklum um odillen og datten«,
sum danska stjórnin og teir, ið
henni fylgja, óivað halda vera
høggið tvørtur ígjøgnum hin
gordiska knúlin.
Eg veit sjálvandi ikki, hvussu
livør einstakur landsmaður fatar
hetla statsrætlsliga meistaraverk
— lað fer hann eisini at avgera
sjálvur, vóni eg, liann er jú
frælsur maður í frælsum (?)
landi — men mær tykist lað
dekan og tvítulut.
Um hetta einaferð skal verða
hotnurin undir lívi okkara heima
í Føroyum, verður ikki berl
hvør maður í iva um, um hann
er føroyskur ella danskur —
men preslar, fúti og sýslumenn
koma í dýraslu neyð, lá ið teir
skulu gifta fólk, tí ikki er langt
frá at kynsavgerðin eisini verður
eitl iva- og vandamál.
Nú er tað eill gotl orð, sum
sigur, at tað er ikki ræll at halda
gamalt háó fyri spolt.
Men hví ikki?
Hitt gamla háðið, okkara
kæra, grótharða og brimbarda
Føroyaland, hevur nú, ið hvussu
er, í ein mannsaldur hildið seg
sjálvt fyri gjøldur.
Nú fyri nokrum mánaðum
síðan sendi tað nakrar av sín-
um ediligastu synum til Dan-
markar. Ætlanin var ivaleyst,
at teir skuldu fremja, at land
teirra ló einaferð skúldi slanda
á jøvnum føli hitt landið, tað so
leingi hevur verið knýlt at.
Smyrj iolj a ?
TaÓ loysir seg fyri iygum
at ringja nr. 288 ella at skriva til okkara
Føhoysk Oljusøla Tórshavn