Tíðindablaðið - 23.08.1974, Qupperneq 6

Síða 6
TÍÐINDABLAÐIÐ fríggjadagin 23. august 1974

USA og Sovjet
fáa skyldina
Á ST-ráðstevnuni í
Bukarest um fólkatalið
i heiminum hava fleiri
lond tikið til orða ímóti
einum uppskoti um at
fólkatalið í heiminum
verður avmarkað. Ind-
iski heilsumálaráðharr-
in hevur heitt á hini
ríku londini um ikki at
oyðsla so nógv við rá-
evnum, sum tey gera í
dag. Eins og fleiri aðrir
røðarar á ráðstevnuni
hevur hann heitt á tey
ríku londini um at gera
meira fyri at minka um
•munin millum tey ríku
og tey fátæku londini í
heiminum. Ein kines-
iskur umboðsmaður sig
ur, at vanđin við tí
vaksandi fólkatalinum
er ikki so stórur. Hetta
er bert nakað, sum
USA og Sovjetsam-
veldið hava loypt út í
orð. Hesi bæði lond eru
høvuðsatvoldin til ar-
beiðsloysi og fátæk-
dømi í heiminum, segði
kinesiski talsmaðurin.
Úr Bukarest verður
sagt, at tað eru nógv
lond, sum taka undir
við Kina. Tey siga, at
tey ríku londini vilja
hava fólkatalið avmark-
að fyri at forða fyri, at
tey fátæku londini skul-
u koma fyri seg.
Til Jerusalem
at kanna málið
Tríggir umboðsmenn
fyri griksku kirkjuna í
Libanon eru komnir til
Jerusalem fyri at kanna
viðurskiftini hjá griksk-
katólska erkabispinum
í Jerusalem, sum her-
fyri varð tikin av ísra-
elsku løgregluni. Erka-
biskupurin er lagdur
undir at ’nava hjálpt til
at útvega vápn til pal-
estinskar partisanar.
stuh
UTTANEFTIR
Fólkaatkvøða
í Sahara
Spania hevur boðað frá,
at ein fólkaatkvøða skal
vera næsta ár í sponsk-
um-Sahara. Við fólka-
atkvøðu skal fólkið her
sleppa at avgera fram-
tíð sína, verður sagt úr
Madrid. Fólkaatkvøð-
umar verða hildnar
undir ST-eftirliti. Tað
er langt síðani, at
spanska stjómin lovaði
at halda fólkaatkvøður
á hesum økjum. í
sponskum-Sahara
búgrva umleið 70.000
fólk, av teimum er ein
partur nomadur. Bæði
Marokko og Mauritania
hava kravt at fáa hetta
landaøkið, og Hassan
kongur í Marokko hev-
ur sagt, at hann viður-
kennir onga fólkaat-
kvøðu, uttan treytimar
fyri atkvøðuni fyrst eru
góðkendar av Marokko.
Hann hevur sett seg
upp ímóti, at Spanskt-
Sahara fær sjalvstýri.
Kæru ti( ST
ísrael hevur sent einá
kæm til ST, tí egypt-
iskir hermenn eystan-
fyri Suez-veitina hava
skotið eina rakett eftir
einum ísraelskum stríðs
flogfari. Ein talsmaður
í Jemsalem segði, at
Flogfarið fleyg yvir ís-
raelskum øki, tá skotið
varð eftir tí. Tað var
ikki rætt. Talsmaðurin
sigur, at sambært sátt-
málan millum ísrael og
Egyptaland, hava eg-
yptar ikki loyvi til at
hava rakettir framvið
Suez-veitini.
Egyptiski herovastin
hevur sagt, at Egypta-
land er nú til reiðar at
taka uppaftur kríggið
við Ísrael, um so er at
royndimar miseydnast
at fáa eina politiska
loysn.
Samarbeiðir
við nekararnar
Gerald Ford forseti
hevur havt ein fund í
Hvítu Húsunum við
teir sekstan nekaramar
í umboðsmannatingin-
um. Millum tey mál,
teir talaðu um, vóru
uppskot, sum skulu
tryggja ímóti arbeiðs-
loysi. Nekararnir í um-
boðsmannatinginum
vóru ósamdir við Nix-
on, men nú verður sagt,
at ósemjan millum teir
og Hvítu Húsini er
burtur. Gerald Ford
roynir at vinna stuðul
frá nekamnum.
Mist 18.000
limir
Danski javnaðarflokk-
urin hevur tað fama
árið havt eina stóra
afturgongd í limatali-
num. Flokkurin hevur
hesa tíðina mist 18.000
limir. , 1 dag hevur
flokkurin 734 feløg við
135.000 limum. Flokk-
urin fer til heystar at
'royna at gera nakað,
fyri at fáa limatalið at
yaksa. Við seinasta
fólkatingsval hevði
flokkurin eina aftur-
gongd frá 70 fólkatings-
limum til 46.
Forsetaskiftið skapar
óvissu í Miðeystri
Kemur neyvan væl við hjá Bresjnev,
at Nixon fór frá
í boðum til nógvar ríkis-
leiðarar í heiminum hevur
tann nýggi amerikanski
forsetin sagt, at amerik-
anski uttanríkispolitikkur-
in verður ikki broyttur fyri
tað, um ein nýggjur maður
er komin í Hvítu Húsini.
Men kortini hevur forseta-
skiftið í USA skapt eina ó-
vissu ymsastaðni í heimi-
num, kanska serliga í
Miðeystri.
Henda óvissa kemur
millum annað av, at menn
ikki reiðuliga kenna Gerald
Ford og ikki vita, hvussu
tær uttanríkispolitisku av-
gerðirnar fara at verða
býttar millum forsetan,
uttanríkisráðharran og
kongressina.
Viðmerkingar
úr Moskva
Úr Moskva verður alment
sagt, at tað nýtist ikki at
koma nøkur broyting í
viðurskiftini millum Was-
hington og Moskva, fyri
tað um Nixon er farin frá. I
eini viðmerking hevur
Pravda nevnt, at Ford er
ein maður, sum er royndur
í politikki, og víst varð á,
at hann er fyri fundum á
hægsta stigi millum USA
og Sovjetsamveldið.
Sovjettiskir embætis-
menn hava tó ikki dult, at
tað neyvan kemur væl við
hjá Brezjnev, at Nixon er
farin frá, og teir siga eisini,
at tað er ikki greitt, hvørja
støðu Ford hevur mótvegis
Sovjetsamveldinum.
Tann sovjettiska press-
an hevur tey seinastu árini
avmyndað Nixon sum ein
sannan og góðan vin hjá
Sovj etsamveldinum.
Óvissa í
Miðeystri
I Miðeystri hevur forseta-
skiftið skapt eina óvissu
bæði i ísrael og arab-
aralondunum. Tað, sum
serliga órógvar israelsku
stjómina er, at menn bera
ótta fyri, at Sovjetsam-
veldið kann brúka Sýria-
land til hetta endamál, nú
sýrialendingar hava fingið
so nógv vápn í seinastuni
úr Sovjetsamveldinum.
ísraelsmenn rokna ann-
ars Gerald Ford sum ein
viðhaldsmann. Yitzhak
Rabin forsætisráðharri
segði í eini viðmerking til
forsetaskiftið, at hann
roknar ikki við, at nøkur
broyting kemur í ameri-
kanska Miðeystur-poli-
tikkin, ið hvussu er ikki
enn.
Men í arabiska heimi-
num verður tað roknað
sum ein smeitur fyri An-
war Sadat forseta í Egypt-
alandi og Feisal kong í
Saudi-arabia, at Nixon
noyddist at leggja frá sær.
Hesir báðir arabisku leið-
aramir em teir, sum hava
verið mest fyri at fáa í lag
betri viðurskifti við USA.
Tað, sum nógvir arabar-
Tað var í 1961, at Park
Chung Hee gjørdist forseti
í Suðurkorea við eitt her-
mannastatskvett. Tá hann
hevði sitið sum forseti í
tvey valskeið, var ivi um
hann fór at verða aftur-
valdur ta triðja skeiðið, og
tá fekk hann tryggja sær
valdið við at lata gmnd-
lógina broyta. Henda
gmndlógarbroyting gav
eisini forsetanum møgu-
leika til at seta í verk unđ-
Fyri fyrstu ferð fær USA
nú bæði ein forseta og ein
varaforseta, sum ikki em
valdir av fólkinum.
Tá Gerald Ford boðaði
frá, at hann ynskti at fáa
Nelson Rockefeller til var-
aforseta, segði hann, at
tað hevði ikki verið lætt
hjá sær at avgera, hvønn
hann skuldi hava til vara-
forseta, men eg havi valt
ein mann, sutti er víða
ar leggja dent á er, at tað
er ivingarsamt, hvussu
sterkur Ford verður sum
forseti og so tað, at hann
hevur verið hildin at hava
stóran samhuga við ísrael.
Misnøgd millum
arabararnar
Mótstøðumenninir hjá Sa-
dat siga nú, at egyptiski
forsetin helt seg ov nógv
til USA. Tað vóm fleiri
antakslógir, og harvið er
tað lættari hjá honum at
fáa andstøðupolitikarar av
vegnum.
Kúgar andstøðuna
Park Chung Hee hevur
verið skuldsettur fyri at
føra ein kúgingarpolitikk
ímóti sínum politisku mót-
støðumonnum, serliga hesi
bæði seinastu árini.
Tann, sum alment setir
viðurkendur fyri sítt ar-
beiði at skapa frið í heim-
inum.
Ford hevur valt Rocke-
feller, tí hetta er ein
maður, sum er royndur i
politikki og tí hann er ein
kendur maður. Rockefell-
er, sum er 66 ára gamal,
hevur í fimtan ár verið
guvemømr í statinum
New York. Tríggjar ferðir
hevur hann roynt at verið
arabisk lond, sum ikki
vildu knýta seg ov nær at
USA, og fyri Sadat kemur
forsetaskiftið ikki í tí røttu
løtuni. Enn hevði hann
■ ikki fingið fullgott prógv
fyri, at hann gjørdi rætt,
tá hann setti sínar vónir til
USA. í egyptiska herinum
er misnøgd, tí stórt trot er
á eykalutum til ta hernað-
arligu útgerð, sum landið
hevur fingið úr Sovjetsam-
veldinum.
Hóast nógvir arabarar
hava stórt álit á Henry
Kissinger, so vita teir, at
fyrsta treytin fyri, at utt-
anríkisráðharrin kann av-
rika nakað er, at forsetin
stendur sterkur.
fram atfinningar móti for-
setanum, kann vænta at
verða revsaður sambært
undantakslógimar. í apríl
mánaða skipaðu studentar
fyri umfatandi mótmælum
í Suðurkorea, og fleiri
kendir menn hava fingið
revsing, skuldsettir fyri at
hava skundað undir stud-
entarnar at gera uppreist-
ur.
Herðir stríðið
Fleiri lond hava funnist at
tí politikki, sum forsetin í
Suðurkorea førir móti sín-
um politisku mótstøðu-
monnum. Tað er ofta hent,
at menn em dømdir til
deyða fyri at hava mælt til
kommunistiskan uppreist-
ur í Suðurkorea, men í
seinastuni em nógvir slíkir
deyðadómar broyttir til
fongsulsrevsing, og tað
verður hildið, at hetta er
gjørt undir trýsti frá øð-
mm londum. Men tað
verður nú hildið, at dráps-
royndin, sum varð framd í
síðstu viku, fer at gera, at
Park Chung Hee fer at
herða stríðið ímóti sínum
mótstøðumonnum.
uppstillaður fyri republik-
anska flokkin til forseta-
valið, men hetta hevur
ongantíð eydnast honum.
Menn høvdu roknað við, at
Rockefeller hevur havt æt-
lanir um at royna einaferð
enn at gerast forseti við
komandi val.
Rockefeller byrjaði
stjórnartænastu sína undir
Roosevelt forseta og helt
fram undir Tmman og
Eisenhower. Men tað var
sum guvernørur i New
York, at hann fekk tær
politisku royndirnar, sum
gera, at nógv halda hann
vera rætta mannin í land-
sins leiðslu.
Andstøðan
kúgað
( Suðurkorea hava bæði forsætisráð-
harrin, stjórnin og fleiri leiðandi em-
bætismenn lagt frá sær. Teir siga, at teir
átaka sær ábyrgdina fyri, at ov illa var
ansað eftir Park Chung Hee forseta, tá
drápsroynd varð framd ímóti honum í
síðstu viku. Forsetin sjálvur slapp
óskaddur, men kona hansara varð rakt
so meint, at hon doyði.
Rockefeller
varaforseti