Brautin - 18.01.1929, Blaðsíða 2

2
BRAUTIN
Hamingju austansveitanna er
er best borgið með því að
treysta hvorki snjómokstri né
samgöngumálareynslu Björns
gamla og hans nóta.
Hún á járnbrautarféndum
það að þakka, að austansveit-
irnar hafa orðið ósamkepnis-
færar um alla vöruframleiðslu
til þessa tíma. Nú ætla þeir
ekki að láta þá níðast lengur á
réttum málstað.
Þeir heimta að þing og stjórn
taki nú föstum og alvarlegum
tökum á að koma samgöngu-
hótarmálum austansveitanna í
örugt lag. Þessvegna senda þeir
hverja áskorunina á fætur
annari til þings og stjórnar um
að leggja járnbrauíina sem allra
fyrst. Ár eftir ár hafa þeir von-
að að úr þessu yrði. Ár eftir
ár hafa þeir verið vonsviknir.
Ár eftir ár hafa þeir séð með
eigin augum sveitunum hnigna,
búsæld rírna og fátækt og öm-
urleik fylla blómlegustu fram-
tíðarsveitir landsins. En sigur-
bros færðist yfir ásjónu gamla
auðkýfingsins, sem sá svo góð-
an árangur af starfi sínu í þjón-
ustu afturhalds og algjörðar
kynstöðu.
Nú er þolinmæði austanbænd-
anna á þrotum. Ætlar bænda-
stjórnin að bregða fæti fyrir
nauðsynjamál þessara sveita
— ætlar hún að slá öllu á frest,
— eða ætla hún þegar á næsta
þingi að koma því i örugga höfn?
Bændur vita að mikið veltur
á kjarki og dugnaði þingmanna
þeirra. — Ef þeir standa sem
einn maður um málið, þá er
því borgið.
Hallveigarstaðir
í Reykjavík.
Frh.
Það hefir í blöðum og annar-
staðar verið minst á mótstöðu
þá, sem kvennbyggingin hefir
mætt. Flestar þeirra eða allar
eru bygðar á lítilli umhugsun
um málið og því ærið barna-
legar. En tilfinnanlegasti
Þrándur í Götu er tómlætið, og
að þvi er virðist þröngur fjár-
hagur hjá mörgum giftum kon-
um, enda þótt bændur þeirra
séu efnamenn. Konur yngri og
eldri í sjálfstæðum stöðum
hafa flestar lág laun og sumar
fyrir einhverjum að sjá. „En
mikið má ef vel vill“ og „marg-
ar höndur vinna létt verk“.
Gætum vér unnið bug á tómlæt-
inu væri oss sigurinn vís.
Fyrir stuttu sá ég í útlendu
blaði, að konur í Rúmeniu hafa
komið sér upp kvennaheimili
i Búkarest. Það var opnað til
afnota snemma í des. síðastl.
að viðstaddri Maríu drotningu
og mörgum öðrum tignum gest-
um. Erlendis virðist almenn-
ingsálitið krefjast þess, að þeir,
sem framarlega eru settir í
þjóðfélaginu, standi lika frain-
arlega að menningar og mann-
úðarmálum. Á það ekki síst við
um konurnar.
Því hefir stundum verið kast-
að fram, að við konurnar meg-
um ekki hugsa um neitt annað
meðan Landspitalanum væri
ekki að fullu lokið. Er nú vist
að þeir sem þannig mæJa, hafi
lagt meira af fé og kröftum
fram til Landspitalans, en sum-
ar af þeim konum, sem nú
vinna fyrir kvennheimilið. Eg
efast um það. Landspítalinn er
fyrir alla landsmenn, og ef kon-
urnar mega ekki hugsa um ann-
að en hann, mega aðrir það
ekki heldur, alt annað ætti að
bíða, þar til honum væri að
fullu lokið, t. d. stúdentagarð-
ur, sundhöll, hvað þá letigarð-
ur og ótal margt fleira.
En Landspitalanum og öðr-
um áhugamálum kvenna mundi
það beinlínis ávinningur að
Hallveigarstaðir kæmust upp.
Bæði vegna þess, að þeir mundu
létta mjög samvinnu kvenna og
það sýndi að við hefðum vilja
og þrek til að koma áhugamál-
um vorum i framkvæmd. Með
því áynnum vér oss álit út á
við og traust inn á við, á sjálf-
um okkur. „Þá hugsjónir ræt-
asl fer þrömurödd um Iönd“.
Staéði Hallveigarstaðir tilbúnir
til að veita erlendum og inn-
lendum konum móttöku 1930,
mundi þroskaðir gestir vorir
betur skilja þá menningu sem
liggur á bak við samstarf, sem
Landspítalann og Hallveigar-
staði, en ýmislegt hégómatild-
ur sem sumum virðist svo
dæmalaust nauðsynlegt til
að sýna framandi gestum
ágæti okkaar. Nei, við eig-
um að vinna af kappi að því
sem getur orðið til frambúðar,
en sleppa öllu seni aðeins er
að „tjalda til einnar nætur“,
nema það sé með öllu óhjá-
kvæmilegt, til þess að hátíðar-
höldin geti farið sómasamlega
fram.
Sumar hafa látið í ljósi ótta
við, að kvennaheimili mundi
auka enn meir það Ios sem
menn telja komið hér á heim-
ilislffið. Eg þekki, án efa,
minna heimilislíf hér alment
en þeir sem þetta segja. Eftir
minni litlu kynningp eru mörg
heimili hér mjög vistleg innan
dyra, en úti fyrir eru þægindin
sára lítil og fátt sem getur lað-
að unglinga að, það má segja
að fyrir börnin og unglingana
sé hér lítið annað, sumstaðar
ekkert annað, en gatan. Þetta
er sorglegur sannléikur sem er
afleiðing af skipulagsleysi og
skorti á fé hjá mörgum sem
hafa verið að leitast við að
koma upp húsi yfir sig.
Það hefir nýlega verið minst
á það í blöðunum, að þörf væri
á, hér sem víða er gert annar-
staðar, að koma upp fyrir-
myndarhúsum, mönnum til
leiðbeiningar á þessu sviði.
Eftir því sem eg veit best hafa
Bandaríkjamenn gengið á und-
an í þessu efni. Er þá ekki ein-
göngu hugsað um gerð hússins
heldur jafnframt að byggingarr
kostnaður verði sem minstur
og heimilið aðlaðandi jafnt ut-
an húss sem innan. Það væri
sannarlega meiri þörf að eitt-
hvað væri framkvæmt að gagni
á þessu sviði en á öllum þeim
búninga fyrirmyndum sem
dembt er yfir, bæði í útlendum
blöðum og innlendum.
Sumir hafa sagt að þeir
vildu styðja Hallveigarstaði i
orði og verki, ef þeim væri ætl-
að það hlutverk að reisa „falln-
ar stúlkur". Þetta væri auðvit-
að mjög hugnæint, ef hægt væri
að sjá að hugur fylgdi máli.
En væruð þér faðir eða móðir
ungrar meyjar, munduð þér þá
ekki fyrst af öllu vilja fyrir-
byggja að barnið yðar lenti á
glapstiguin? Það sem vakti
fyrst og fremst fyrir forgöngu-
konunum, og ég býst við þing-
mönnunum, þegar þeir sam-
þyktu, að láta ókeypis lóð í té
undir Hallveigastaði, að þeir
mundu verða hjálp og athvarf
ungra kvenna, sem hingað leita,
og oft eiga engan að. Og það
er áreiðanlegt að þær koma
margar hingað, hvort sem hér
er nokkur slíkur bústaður eða
ekki, sem þær geta átt athvarf
hjá.
Þá hefir það oft mætt oss, er
unnið höfum að fjársöfnun til
Hallveigarstaðar, að sem gist-
ingarstaður fyrir konur, væri
Kvennah. með öllu óþarft. All-
ar sveitarkonur gistu hér hjá
kunningjum sinum. En jafn-
fram höfum við orðið þess
varar, að það er ekki ætíð sem
þægilegast fyrir fólk hér að
veita öllum þessum kunningj-
um gistingu, og aðkomukonur
hafa játað, að þeim mundi
mjög kært, ef þær gætu fengið
hér gistingu, sem þeim væri
ekki ofvaxið að greiða.
Um það leyti sem fyrst var
vakið máls á þvi að koma hér
upp samkomuhúsi fyrir kvenn-
félögin, voru lil mjög fá félags-
heimili hér í bænum. Menn
fengu sér hús fyrir félagsfundi,
sem þá voru haldnir einli sinni
í mánuði, eða þá enn sjaldnar.
Síðustu árin hefir þetta breyst
mikið, og áhuginn fyrir að
eignast fast félagsheimili fór
vaxandi hjá öllum þeim félög-
um, sem finna hjá sér lífsþrótt
og vita sig eiga tilverurétt.
Vér sjáum að félagsskapur
kvenna hefir unnið margt gagn-
legt, en hann getur ekki frem-
ur en annað staðið í stað. Og
krafa hans í framtíðinni hlýtur
E>vottadagarnir
hvíldardagar.
Látið DOLLAR
vinna fyrir yður
á meðan þjer sofið. zl-l
| Fæst víðsvegar.
í heildsölu hjá
Halldóri Eiríkssyni.
Hafnarstræti 22. Sími 175.
að verða félagsheimili og með
því að sameina sig, gæti það
orðið svo fullkomið, að sam-
svaraði kröfum allra félags-
manna.
Eg' hefi ekki skýrt frá fjár-
hagshorfum h.f. „Kvennaheim-
ilið“. Innan skamms verður að-
alfundur og mun þá birtast
skýrsla yfir innheimt fé á
liðnu ári, ásamt tryggum lof-
orðum, sem enn eru óinnleyst.
St. B.
Aramóta-ómar.
Síðasti dagur ársins er að
kveðja. Klukkan slær tólf. —
Þungt og þreytulega lætur hún
höggin dynja hvert eftir annað,
eins og uppgefin ferðamaður,
sem ber að dyrum á áfanga-
stað sínum. Hún er að syngja
útfarasálminn yfir liðna árinu,
sem nú er að hverfa niður í
gröf sína, liið dimma gymald
gleymskunnar. Fyrir ári síðan
hóf það göngu sína, lokkandi
og dularfult, eins og óráðin
gáta. Og nú hefur það leyst úr
henni á ýmsan hátt. Það hef-
ur gert skyldu sína og mynd-
að einn dropann i eilífðarhaf-
inu, og nú fellur það í sina
eigin gröf, gengur inn í skugg-
ann mikla.-------
Þetta er eitt af þeiin mý-
mörgu augnablikum æfinnar,
þegar við stöndum á timamót-
um, og í rauninni standa þau
altaf yfir, þvi að hvert einasta
augnablik sem Iíður, fæst al-
drei aftur. „Ekkert er, en alt
er að verða“, sagði griskur
heimspekingur. Tilveran er á
„hverfandi hveli“ og við höfum
á engu ráð nema þessu örstutta
augnabliki, sem hverfur fljótar
en hugur manns fær gripið, og
hrifur á brott með sér orð okk-
ar og gjörðir og sem hvorki