Brautin - 08.02.1929, Blaðsíða 2

2
BRAUTIN
□
□
m
□
□
□
□
□
□
Hitamestu steam kolin
áualt fyrirliggjandi
í kolaverslun
ÓLAFS ÓLAFSSONAR
Síml 596.
Sími 596.
□
□
□
E3
□
□
□
□
□
ft’fr Ltj rta ch rth rt^ fh rh fh fh fh fh fh fh fh fh rt^ tln fh
tZ7 tS7 W W CD CD tU CI3 U7 CD CD t]7 CP CD tD tÐ CX7 CSj tD CD tS7 CD tÐ tZJ
©
©
©
©
©
©
©
©
©
N ý k o m i ö :
ísl. smjör Saltkjöt
Hangikjöt Saltfiskur
— Harðfiskur. —
©
©
©
©
©
©
©
Guðm. Jóhannsson ^
Daldursgötu 39. Sími 1313 S
tJltliyJUJClJlUUIwUJIilWUIwWlVtVVwWllJttlCtltDtllQT
Miljónalántaka stjórnarinnar
anna í næsta ráðuneyti jafnað-
armanna.
(Kafli úr grein eftir F. A. Mac-
kenzie, í merku timariti ensku).
X.
Alstaðar er sama sagan.
Kvenfólkið að ryðja sér til
rúms á öllum sviðum. Breskar
konur af bestu og göfugustu
ættum eru farnar að lúta stjórn-
mál þjóðar sinnar til sín taka
með þeim krafti og dugnaði,
að þegar er farið að líta á þær,
sem sjálfstæða leiðtoga hennar
x framtíðarstjórnmálum þjóðar-
innar. Enn kemur að þvi sama,
sem Brautin hefir áður sagt:
„Öld kvennanna er að rísa upp,
björt og skínandi“. Það er
gagnslaust þótt Tíma-ritstjórinn
knýti hnefana í máttlausri reiði
og heimti að kvenfólkið skuli
vera bundið um allar aldir við
grautarpottinn og gólfþvottinn,
skuli helst vera búr- og eldhús-
fangar, í gluggalitlum, reykfull-
um eldhúskytrum, þar sem al-
drei sér til sólar og aldrei fær
hressandi Ioft inn að komast.
Það er gagnslaust þótt hinn fyr-
verandi Kvennabrekku-klerkur
í barnalegri einfeldni og bráð-
ræðis sálaxæsingi telji það band-
vitlaust, þó konur vilji fá
nokkru að ráða um álögur þær
hinar þungu og gífurlegu, sem
ábyrgðarlitlir karlmenn leggja
á þær og heimili þeirra, stund-
um aðeins til að svala lægstu
og dýrsleguslu hvötum sínum
um óhóf, embættaágirnd og ó-
slökkvandi bitlingaþorsta.
Það er gagnslaust þótt alt
afturhald veraldar hrópi hæði-
yrði og ógnaryrði gegn þeim
undirokuðu, sem sækja fram í
birtuna og frelsið.
öld kvennanna er að rísa
upp og framsókn kvenna verða
engar skorður settar. Stjórn
karlmannanna hefir reynst illa.
Hún hefir lent í öfgunx og rang-
læti. Þeir hafa borist á bana-
spjótum. Þeir hafa pjmtað sak-
laust fólk, þeir hafa inyrt hver
annan i miljónatali og svivirt
saklausar konur. Og það sem
verst er, þeir hafa neytt kon-
urnar með valdi til að fórna
sonum sínum, bræðrum og eig-
inmönnum í þessu voðalega
tortýmingarflóði. En nú er þol-
inmæðin á þrotum. Konurnar
sjá hvert stefnir. Þær sjá bein-
linis að karlmönnunum er alls
ekki trúandi fyrir völdunum.
Þær verða að taka völdin i sín-
ar hendur og reyna að leggja
bönd á taumlausar fýsnir
þeirra. Þær skilja, að það sem
karlmennina vantar, er ekki
dugnað, ekki þekkingu, ekki
vit og þroska á mörgum svið-
um. Það sem þá vantai-, og hef-
ir altaf vantað, er siðferðis-
kraftur, óeigingirni og ást á
réttlæti og mannúð. Þess vegna
hefir svo farið sem nú er kom-
ið, og þessvegna mun enn fara
svo, ef ekki er tekið í taumana,
af nýju afli og krafti. Það er
þessvegna fyrst og fremst
þeirra vegna, sem kvenfólkið
verður að koma fram á stjórn-
inálasviðið, og það sem fyrst.
Þær eiga að koma sem nýr
siðferðislegur kraftur. Þær eiga
að koma með hrennandi ást á
sannleilca og réttlæti. Þær eiga
að koma með Iogandi áhuga á
friði og jafnrétti. Þær ciga að
koma með óþreytandi krafti til
hjálpar þeim, sem bágast eiga
og ætla að verða undir í bar-
áttunni við mótlæti og fátækt.
Og síðasl en ekki síst eiga
þær að koma með þeim fasla
úsetningi, að regna af öllum
kröftum að hefja siðferðis-
þroska þjóðanna, og stjórn-
enda þeirra, ú hærra og æðra
stig.
Þetta er krafa Brautarinnar
til allra kvenna.
Þetta er skilningur hennar á
hlutverki kvenna i stjórnmál-
um framtíðarinnar, ekki aðeins
hér á landi, heldur og um heim
allan.
Fylgi konur þessu háleita tak-
marki, reynist þær tryggar þeim
hugsjónum, sem í þvi felast,
þá munu þær hljóta blessun
komandi kynslóða. Því þær
lögðu grundvöllinn áð þeiin
framförum, sem bestar geta
orðið hér á jörðu. Því alt er
hismi hjú því, að getci hjálpað
til að lijfta þjóðunum á æðra
stig siðferðis- og göfugmensku.
Og fari konurnar á undan
munu karlmennirnir koma á
cftir, þó hægt fari.
Eins og kunnugt er fór fjár-
málaráðherrann út fyrir ára-
inót til þess að fá lán handa
stjórninni.
Talað var um að lánið ætti
að vera um 12 til 15 miljónir
króna.
Stjórnin hefir lítið sem ekk-
ert látið uppi um þessar miklu
miljónalántökur, hvorki um
hæð lánsins nje til hvers eigi
að verja þvi.
Er þetta stórvítavert fram-
ferði af stjórninni, að vera að
pukrast með svo stórkostlegt
hagsmunamál þjóðarinnar, sem
stórfeldar miljónalántökur eru,
í stað þess að gefa blöðunum
og þjóðinni fulla og glögga
grein fyrir, hvað lán þetta
skuli stórt, hvenær þurfi að
taka það og til hvers eigi að
nota það.
Þjóðin á að greiða lánið,
vextir og afborganir þess lenda
sem skattar og álögur á hverju
einasta mannsbarni í iandinu,
beint eða óbeint. Fátæku ekkj-
urnar jafnt og fátæki bóndinn
og verkamaðurinn verða að
stynja undir lántökubyrðunum;
atvinnuvegirnir eiga að greiða
þær. Það er litill vandi að fá
lánin, en það er meiri vandinn,
og aðalvandinn, að nota þau
vel, og greiða þau skilvislega
til baka.
Þegar stjórnin ætlar að
leggja slíkar ógnar miljóna-
byrðar á þjóðina, virðist það
ófyrirgefanleg ósvífni, að láta
eins og ekkert sé um að vera,
fara með mestu leynd á bak við
þjóðina og blöð hennar, og láta
ekkert vitnast tyr en 'lánið er
tekið og búið er að binda enda
á alt saman, svo við engu verði
haggað og ekkert leiðrétt,
hversu klaufalega og óviturlega
sem að hefir verið farið, og
hversu mikinn skaða sem lán-
tökupukrið hefir bakað þjóð-
inni.
Látnökur í miljónatali eru
svo stórt mál fyrir litla og fá-
tæka þjóð, að það gengur glæpi
næst, að teyma hana blindandi
út í þær.
En þetta pukur er ekki að-
eins vítavert gagnvart þjóðinni,
það er líka stórhættulegt fyrir
þá, sem lántökurnar eiga að
annast fyrir stjórnina. Þeir
verða að fara að öllu með hinni
mestu leynd. En það getur aft-
ur orðið til þess, að þeir geta
ekki notið nema mjög tak-
markaðrar aðstoðar og það ofl
manna, senx ekki beinlínis eru
sérfræðingar á þessu sviði. Við
þetta verður lánið oft miklu
dýrara, en annars hefði orðið og
lántökuskilyrði öll verri. Hjá
öðrum ríkjum og stjórnum er
það siður, að rætt sé um stórar
rílcjalántökur í blöðunum.
Lánsupphæðin ákveðin og til
hvers nota eigi lánin. Og svo
eru lánin boðin út meira og
minna opinberlega, til þess að
gefa þeinx, sem fjármagnið hafa,
tækifæri til að gera boð í lánið.
Með þessu móti er ef til vill
hægt að fá nokkra samkepni,
einkum ef mikið framboð er
af peninguin á markaðnum, en
litið um þá, sem stórlán þurfa.
Peningaverslun er eins og
hver önnur verslun, það er um
að gera að kaupa peningana,
taka Iánin, þegar peningamark-
aðurinn er sem lægstur, þvi þá
eru öll lánskjör sem hagkvæm-
ust. Það er þvi rangt, og oft
alrangt, að bíða með Iántökur
þangað til á allra síðustu
stundu, og verða svo kannske
að sæta hvaða afarkostum, sem
fjáreigendur setja. Þetta hefir
viljað verða hlutskifti okkar
íslendinga, illu heilli, en það
má helst ekki endurlakast.' Að
því eiga blöðin að stuðla. En
það geta þau ekki ef öllu er
haldið leyndu, og þau fá litið
eða ekkert að vita. Þessi puk-
ursaðferð verður því að hverfa.
Hún er ekkert annað en
heimska óþroskaðra fjármála-
inanna.
Upphæð lánsins.
Það sem okkur ríður mest á
að vita, og vita scm nákvæmast,
er upphæð lánsins. Hver er
hún? Og hver á hún að réttu
lagi að vera?
Ef stjórnin hefir ákveðið að
taka 15 miljón króna lán, verð-
ur hiin að gera glögga grein
fyrir, til hvers hún ætlar að
nota það, og hvort það er nauð-
synlegt að taka það þegar eða
ekki. Hefir stjórnin athugað
hvað þarf peningalán til á næst-
unni? Þessu er lika vcrt að