Sameiningin - 01.02.1890, Síða 3

—195—
broddi einsog Benedikt Sveinssyni og séra Sigurði Stefáns-
syni talinn af meira hlutanum sem annar frávillinga-hdpr.
Ut urn land töluðu rnenn þar sem eg ferðaðist urn, að svo
miklu leyti sem það efni bar á góma, fremr fyrirlitlega um
þetta síðasta alþing. Almenningi gat með engu móti skilizt,
virtist mér, að stjórnarskrármálinu hefði einu hœnufeti þok-
að áfram við það, sem þingið hafði nú við það gjört. Heldr
fannst mér liggja í mönnum, að nú væri verra en áðr með
tilliti til þessa máls. Og hvernig sem fer í ókominni tíð, þá
er það víst, að hinum pólitisku leiðtogum Islands á þessum
síðustu tímum heíir ekki enn tekizt, að vekja neinn almenn-
an áhuga fyrir því máli hjá alþýðu. Mér skildist núna eftir
þessa flokkaskifting á alþingi öllum þorra manna myndi í
rauninni standa alveg á sama, hvort skoðan meira eða minna
hlutans yrði ofan á. þar á móti var auðheyrt, að mönnum
stóð ekki á sama um tolllögin nýju, sem þetta þing bjó
til. Bæði er það, að fólki þóttu nógar álögur á sér áðr, og
svo fannst mönnum sérstaklega ranglátr og ónærgætinn liinn
nýi tollr á kaflinu, sem eðlilegt er að Islendingar, mér liggr
við að segja öllum þjóðum fremr, skoði sem greinilega nauð-
sj’nja-vöru. Og ekki grœddi íslenzka kirlcjan á þessu þingi
einsog naumast heldr stóð til. Kirkjumálum landsins er svo
komið nú orðið, að löggjafarvaldið getr nauðalítið lið lagt
kirkjunni, þó það vildi. Grundvöllr hins kirkjulega fyrir-
komulags þarf að breytast algjöi'lega, ef íslenzka kirkjan á
að geta notið sín. Eina kirkjulega löggjöiin, sein til nokk-
urra muna gæti gagnað kirkjunni, væri löggjöf um aðskiln-
að ríkis og kirkju. það væri vegrinn til þess að hin sofandi
öfl, sem íslenzka kirkjan býr yfir, vöknuðu og fœri að vinna
eini vegrinn tjl þess, að kirkjan íslenzka sem félag vaknaði
til sjálfsmeðvitundar. Ekki svo að skilja, að tómr andlegr
dauði haíi alltaf einkennt kirkju íslands og aðrar ríkis-
lcirkjur, heldr hitt, að einsog nú standa orðið tímarnir, nú
undir lok 19. aldarinnar, þá getr ríkiskirkja með engu móti
fullnœgt kröfum aldarinnar lengr hvorki á Islandi né annars
staðar. Og allra sízt, ef til vill, á Islandi, þar sein út frá
því munu margir ganga, að eigi fái þrifizt neinir samkepp-
andi kirkjuflokkar utan við þjóðkirkjuna og við lilið hennar