Íslendingur - 29.02.1924, Síða 2

2
ÍSLENDINOUR
útvega hinar viðurkendu
Cylinder og Lagerolíur
frá
L. C. Glad & Co. Kaupmannahöfn.
Viðskiftamát.
Þingmenn Framsóknsrflokks'ns í
báðum deildum báru fram tillðgu um
skipun viðskiftamálanefndar, er athuga
skyldi viðskiftamál landsins. Tillagan
var feld og ákveðið, að slík mál
heyrðu undir fjárhagsnefndir deildanna.
— Kjöttollsmálið á dagskrá. Hafa skeyti
komið frá Norðmönnum, er bjóða til-
slðkun á tollinum, en gera háar kröf-
ur til endurgjalds. Krðfurnar ekki
birtar. Lokaðir fundir um málið.
Tryggv> Rórhallsson ber fram frv.
um, að íþyngja verzlun og atvinnu-
vegum Norðmanna hér við land með
háum sköttum og tollum. Á það að
vega á móti kjöttollinum norska.
Bjarnl frá Vogi
hefir borið fram þrjú frumvörp, er hann
bar fram á síðasta þingi, en þá voru
feld, og eru þau:
1. Frv. um breyting á lögum um
kosningar til alþingis. »Kosningingar
skulu fara fram fyrsta dag vetrar. Skulu
þar standa yfir fullar 12 stundir í
bæjum, en fulla þrjá sólarhringa i
sveitum.*
2. Frv. til laga um lærða skólann
í Reykjavík. Aðalkjarni þessi er alger
útrýming gagnfræðakenslunnar úr skól-
anum, og um leið sambandsslit við
Gagnfræðaskóla Norðuriands, enn inn-
leiða aftur það fyrirkomulag, er var í
lærða skólanum fyi ir 1905.
3. Frv. til laga um nöfn. Birtist
það hér í heild sinni ásamt greinar-
gerðinni, er fylgdi því úr garði f fyrra.
1. gr. Hér eftir er það lögboðið að
fylgja gömlum sið um mannanöfn, og
skal hver maður bera eitt íslenzkt nafn
og kenna sig til föður síns sem verið
hefir, með þeim hælti, sem gerði Snorri
Sturluson eður Pórgerður Egilsdóttir.
2. gr. Ættarnafn ná enginn taka
sér hér eftir.
3. gr. Óvíttir skulu þeir menn, er
nú bera ættarnöfn og eldri eru en 10
ára, þótt þeir haldi ættarnafninu til
dauðadags, en þeir skulu leggja þau
niður, sem yngri eru en tíu ára. Nú
láta foreldrar börn sín eigi hlýða þessari
gein, og koma þeir þá undir hæstu
sektarákvæði laga þessara.
4. gr. Heimilt skal manni að hafa
viðurnefni, setii honum er gefið með
nafnfesti að fornum sið.
5. gr. Sektir skulu fyrir koma, ef
mönnum eru gefin önnur nöfn en þau,
sem fslenzk eru og rétt að lögum
tungu vorrar. Pær sektir skulu for-
eldrar eða umráðamenn og prestar
gjalda hver um sig.
6. gr. Hver maður skal heita einu
nafni og jafnan rita fult nafn og föð-
urnafn með sama hætti alla æfi.
7. gr. Nú hefir maður hlotið ó-
þjóðlegt, klaufalegt eða erlent nafn
áður en lög þessi voru sett, og getur
hann þá breyft nafni með leyfi kon-
ungs.
8. gr. Pessum fyrirmælum skulu
allir íslenzkir þegnar vera háðir, svo
og þeir, er njóta sömu réttinda sem
þeir, og enn þeir erlendir menn, sem
hafa vilja hér landsvist til frambúðar.
9 gr. Gömlum bæjarnöfnum má
eigi breyta, nema færð séu til rétts
máls, en hafi áður verið skökk orðin,
né heldur örnefnum, nema sannað
verði annað eldra á sama stað.
10. gr. Fornhelg nöfn, svo sem
goðanðfn, slík sem Ásaheiti, eða staða-
nöfn, slík sem Lögberg, má engi mað-
ur óvirða með því að leggja þau við
hégóma, svo sem veitingastaði, smákot
eða götur í kotbæjum.
Skulu slík helgispjöll varða 1000
til 10000 kr. sektum, ef eigi er þegar
að gert, en auk þess 10 kr. dagsekt-
um þar til fært verður til rétts lags
nafnið.
11. gr. Brot gegn ákvæðum laga
þessara, öðrum en ákvæðum 10. gr.,
varða sektum, frá 200 til 2000 kr.,
og skulu þær sektir allar renna til
unglingaskólahalds í sýslum landsins.
12. gr. Lög nr. 41, 10. nóvember
1913, eru numin úr gildi, svo og
ðnnur lagaákvæði, er komið geta í
bága við lög þessi.
Greinargerð.
Nú á dögum hefir erlend sníkju-
menning, léleg í alla slaði, náð svo
sterkum tökum á mönnum, að þeír
sæta hverju faeri, sem gefst, til þess að
skafa af sér þjóðerni sitt og glata dýr-
mætri menning, er vaxið hefir um þús-
undir ára upp 3f norrænni rót, en vár
geymum nú að mestu ein'r. Svo langt
hefir þetta gengið, að sjálft Alþingi
hefir sett lög til slyrktar þessari þjóð-
ernisglötun og að sljórn landsins hefir
gefið út rit í sama skyni og látið
landssjóð kosta útgáfuna. Jeg tala hér
um svo nefnda Kleppskinnu. Retta
frumvarp mitt er einskonar fyrirspurn
til Alþingis, hvort það viti nokkurn
annan skyldari til að vernda dýrustu
eign þessarar þjóðar en sjálft sig.
Leiðrétting.
Nöfn þeirra Jóh. Jóhannessonar þm.
Seyðf. og Einars Árnasonar 1. þm. Eyf.
féll í ógáti í burtu í síðasta blaði úr
tölu þeirra þingmanna, er kosnir voru
til efri deildar, og Halldór Stefánsson
var talinn kosinn þangað í staðinn
fyrir Halldór Steinsson.
Uppog niður.
Trygg>ngfn-
Dagur 21. þ. m. gerir tryggingu
enska félagsins fyrir olíusamningn-
um m. a. að umræðuefni og er
mjög á lofti yfir því, að nú sé vissa
fyrir því, að hún sé tuftugu þús-
und sterlingspund í enskum banka,
en ekki 5 þús. í Landsbankanum.
Vissuna fyrir þessu hefir blaðið í
símskeyti frá alþm. Birni Líndal. í
skeytinu stendur, að þessi trygging-
arupphæð hafi verið lögð í enska
bankann 3. ágúst 1923 — hálfu ári
eftir að samningurinn gekk í gildi.
Pað verður ekki hrakið, að í samn-
ingnum var 5 þús. punda trygging
í Landsbanl^anum ákveðin, og að
þann 12. marz síðastl. lýsir atvinnu-
málaráðherrann því yfir í þinginu,
að tryggingarupphæðin sé þetta, en
að félagið vilji heldur breyta því í
20 þús. punda tryggingu í enskum
banka, — »því að það sje ekki fík-
ið í, að hafa 5 þús. pund liggjandi
hér aðgerðarlaus«. En ráðherrann
kýs heldur 5 þús. punda trygging-
una og sama gerir þingið. Tæpum
fimm mánuðum seinna lætur Lands-
verzlunarforstjórinn að óskum fé-
lagsins og breytir þessu í algerðu
heimildarleysi., Pannig horfir þetta
tryggingarmál nú við, eftir að það
hefir verið krufið til mergjar. Þeir
menn, sem héldu fram 5 þús. punda
tryggingunni, höfðu fyrir sér samn-
inginn og Alþingistíðindin, en þeir
vöruðu sig ekki á einræði Lands-
verzlunarforstjórans og því, að hann
matti meira vilja erlends okurfélags
en vilja þings og stjórnar sinnar
eigin þjóðar.
Vesalmannleg blaðamenska
hefir það talist, að gera sér mat
úr bersýnilegum rit- eða prentvillum,
en á Dags-búinu er þetta engin ný-
lunda. í næstsíðasta Degi reynir
ritstjórinn að slá sig til riddara á
þesskonar orðvillu, er nýlega stóð
hér í blaðinu og sem svo var auð-
sæ, að ekki þótti taka því að Ieið-
rétta hana. Þar stóð »skyldur al-
ræðismanna«, en átti að vera skyld-
ur aðalræðismanna. í sambandi við
það, sem á undan var komið, gat
engum blandast hugur um, við hvað
var átt, og gerir ritstj. Dags sig því
ærið lítilmótlegan með þessari fram-
komu sinni.
Þlngmálafundurinn.
Ritstj. Vm. skýtur því til fundar-
manna, hvort blaðanna, ísl. eða Vm,,
>>hafi sagt réttara frá fundinum«.
ísl. flutti orðrétta fundargerðina,
eins og skrifararnir höfðu gengið
frá henni, en Verkam. birti svæsnar
skammir um fundinn og einstöku
fundarmenn — og lét þar við sitja.
Hvort halda menn að hafi verið
réttari frásögn af fundi?
Relður
er Erlingur nú út af hrakförum
sínum á síðasta þingmálafundi. Tel-
ur sig hafa verið órétti beittan, að
hann fékk ekki að tala nema rúm-
an hálftíma, fyrst 23 mínútur og
síðar 10. Hefðu nú röksemdir Er-
lings verið eins veigamiklar og hann
vill láta líta út fyrir að þær séu, þá
virðist svo sem hann hefði átt að
geta rutt þeim úr sér á hálftíma.
En af þvf að af iitlu var að taka af
viti og röksemdum, þá entist Erl.
hálftíminn ekki til annars en jórtra
upp æfagamlar fjarstæður um ger-
samleg aukaatriði, dagskrármálinu
með öllu óviðkomandi. Þegar hér
við bættist, að Erlingur var síðast-
ur ræðumanna og enginn fékk orðið
á eftir honum, þá mátti hann vera
ánægður með fundarstjórnina, og
sannarlega voru þau orð bæjarfó-
geta rétt og sönn, að áslíkum um-
ræðum sem Erlings um steinolíu-
málið græðir hvorki málefnið né
áheyrendur.
Heilindi Dags.
Ritstj. Dags segist í blaði sínu í
gær ekki vera fylgjandi »allsherjar-
ríkisverzlun«, en hann er eindregið
fylgjandi ríkisverzlun á steinolíu,
vill gjarnan að hún sé á kolum og
telur rétíast að ríkið taki í sínar
hendur einkasölu á fiski og síld —
með öðrum orðum: blaðið vill einka-
sölu á nauðsynjum og afurðum
sjávarútvegsins, en láta
landbúnaðinn njóta fullkom-
ins verzlunarfrelsis. Dagur er bænda-
blað. — Vináttuþelið til sjávarút-
vegsins er bersýnilegt.
co
Símskeyti.
(Frá Fréttastofu Islands.)
Rvík 25. febr.
Brezka stjórnin hefir ákveðið að
smíða beitiskip til atvinnubóta.
Útaf þessari ákvörðun bar frjálslyndi
flokkurinn fram vantraustsyfirlýsingu
á stjórnina, en hún var feld með
atkvæðum íhaldsmanna.
Samningstilraunir til þess að af-
stýra verkfalli í Noregi mistekist.
30 þúsundir manna gert verkfall.
Sérfræðinganefnd skaðabótanefnd-
arinnar segir Þjóðverja eiga 8 milj-
arða gullmarka í erlendum bönk-
um.
Rvík 26. febr.
Frakkaþing samþykti með 100
atkv. meirihluta öll skatthækkunar-
frumv. stjórnarinnar.
Á yfirstandandi fjárhagsári Breta
hefir tekjuafgangur orðið 50 miljónir
sterlingspunda, sem varið verður til
afborgana á ríkisskuldum. Hafnar-
verkfallið brezka hélt áfram sumstað-
ar eftir sættina, en er nú lokið.
Rvík 27. febr.
Bretar hafa lækkað innflutnings-
toll á þýzkum vörum úr 26°/« nið-
ur í 5°/o og auk þess veitt Þjóð-
verjum gjaldfrest á tollinum, þar til
fjárhagsmál þeirra eru komin í fast
horf.
Olíuhneykslismálið í Bandaríkj-
unum magnast altaf. Allir helztu
stjórnmálamenn stjórnarflokksins eru
faldir bendlaðir við það.
Franska ráðuneytið hefir samþykt
að sleppa yfirráðum atvinnurekstúrs
í Ruhrhéraði og veita Þjóðverjum
tveggja ára gjaldfrest, en vill ekki
sleppa hernámi.
Mussoline hefir rætt við sendi-
herra Frakka í Róm um viðskifta-
samning ríkjanna, til svars við því,
að Bretar auka flota sinn í Miðjarð-
arhafinu.
Rvík 28. febr.
Ríkisþjng Þjóðverja byrjaði í gær
umræður um fjárlögin. Lýsti kanzl-
arinn því yfir, að hann myndi rjúfa
þingið, afgreiddust þau ekki breyt-
ingalítið.
Brezka verzlunarstéttin er ánægð
með tolllækkun þá, sem stjórnin
hefir veitt Þjóðverjum, en iðjuhöld-
ar óánægðir, segja hana spilla fyrir
enskuni iðnaði.
Símritarar við Landssímann hóta
verkfalli um mánaðarmótin verði
launakjör þeirra ekki bætt.
Síðustu þingfréttir.
Jónas frá Hriflu ber fram þings-
ályktun um að takmarka nemenda-
fjölda lærdómsdeildar Mentaskólans
við 75. Þórarinn á Hjaltabakka
ber fram frumvarp um að lögleiða
átta stunda vinnutíma á skrifstofum
ríkisins. Sveinn í Firði og Jörund-
ur Brynjólfsson um sameining á-
fengisverzlunar ríkisins og Lands-
verzlunar. Stjórnarskifti á næstunni.
Líldegt talið, að gömlu ráðherrarnir
fari báðir í íslandsbanka.
00