Íslendingur - 29.10.1926, Blaðsíða 1

I
AKUREYRAR BIO
Laugardagskv kl. 9 og sunnudaginn kl. 5 síðd.
SLÉTTUFÁKURINN,
undraverð kvikmynd í 5 þáttum.
Sunnudagskvöld kl. 9:
GULLFISKURINN,
afarskemtileg kvikmynd í ó þáttum. Aðalhlutverkið leikur
Constance Talmadge,
Kosningarnar.
Urslit kjördæmakosinganna,
fram fóru 1. vetrardag, samfara
landskjörinu, eru nú kunn orðin.
Reykjavík.
Par fór fram kosning á tveimur
þingmönnum, í stað þeirra Jóns
Þorlákssonar forsætisráðherra og
Jóns Baldvinssonar jafnaðarmanna-
foringjans, er báðir voru kosnir við
landskjörið í sumar. Kosið var
með hlutfallskosningu um 2 lista,
A-lista (jafnaðarmenn) og B-lista
(íhaldsfl.) Hlaut A-listinn 2557 atkv.,
en B-listinn 3871 atkv. og komu
hvor sínum manninum að, svo að
þar varð engin breyting. Kosningu
hlutu:
fón Ólafsson, framkv.stj., af B-listan-
um með 3777 atkv.
Héðinn Valdemarsson, framkv.stj., af
A-listanum með 2541 atkv.
Þórður Sveinsson (B) fjekk 2022
atkv. og
Sigurjón Ólafsson (A) 1219 atkv.
Við kjördæmakosningarnar 1923
fékk bandalagslisti íhaldsflokksins
og Sjálfstæðismanna 4944 atkv., en
listi jafnaðarmanna 2492 atkv. Nú
var ekkert bandalag milli íhaldsins
og Sjálfstæðismanna (Frjálslynda-
flokksins) og munu flestir þeirra
hafa setið heima, eða skilað auðum
seðlum. — Voru þeir 152, en 32
ógildir.
Dalasýsla.
Þar var kosið í sæti Bjarna Jóns-
sonar frá Vogi og hlaut kosningu
Framsóknarflokksmaðurinn
fón Guðnason á Kvennabrekku
með 271 atkv.
Sig. Eggerz fékk 238 atkv. og
Árni Árnason Iæknir í Búðardal
117 atkv.
19 atkv. voru ógild og 3 seðlar
auðir.
Við kosningarnar 1923 fékk Bjarni
420 atkv., en Framsóknarframbjóð-
andinn 316 atkv. Er því um 100
færri atkv. greidd nú en þá var.
Rangárvallasýsla.
Þar fór fram kosning á einum
manni í hið auða sæti séra Eggerts
Þálssonar og hlaut kosningu íhalds-
maðurinn
Einar Jónsson á Geldingalæk með
611 atkv.
Séra Jakob Ó. Lárusson í Holti,
Framsóknarmaður, fékk 361 atkv.,
8 seðlar ógilnir.
Viðkosningarnar 1923 vann íhalds-
flokkurinn annað þingsæti sýslunn-
ar með 692 atkv., en Framsókn
hlaut hitt með 651 atkv. En nú
fær frambjóðandi þess næstum 300
atkvæðum færra.
Urslit þessara aukakosninga sýna
það ótvírætt, að ef bandalag hefði
verið milli íhaldsflokksins og »hinna
frjálslyndu* hefðu tveir íhaldsmenn
náð kosningu í Reykjavík og Sig.
Eggerz í Dölum. Eins og banda-
lag gat átt sér stað milli þessara
flokka 1923 (borgaraflokkurinn) virð-
ist lítil ás-tæða að hið sama hefði
ekki gefað Játið sig gera að þessu
sinni, þegar það var sýnilegt, að
slík samvinna myndi báðum í hag,
og úr því meginstefnur flokkanna
eru hinar sömu.
Landskjörið.
Eftir þeim fregnum, sem íslend-
ingur hefir fengið af landskjörinu,
þá hefir þáttakan verið svipuð því
sem hún var í sumar. Er álitið að
milli 30 og 35% kjósenda hafi neytt
kosningarrétiar síns. Yfirleitt hefir
þátttakan verið betri í kaupstöðum,
en þó hafa einstöku lneppar, eink-
um í Eyjafjarðar og Þingeyjarsýsl-
um, sótt”sérlega vel að þessu sinni,
en á Vestfjörðum hefir þátttakan
verið sínu Iakari en í sumar, eftir
því sem frézt hefir. >
Hér í sýslunni var þátttakan þessii:
í Öngulsstaðahreppi kusu 72 af 140
á kjörskrá. Við kosningarnar í sum-
ar kusu 77. í Saurbæjarhreppi kusu
62 af 182, síðast 82, og er því þátt-
takan þar falsvert lakari. í Hrafna-
gilshreppi kusu 64 af 85 á kjörskrá,
en í sumar 49, er því þáttlakan þar
stórum mun betri. í Glæsibæjarhr.
kusu 65 af 233, í sumar kusu 56,
er það Iakleg þátttaka. í Öxnadals-
hreppi kusu 23 af 42, en í surnar
20. í Skriðuhreppi kusu 30 af 63
en í sumar 28. í Arnarnesshreppi
kusu 67 af 159, en í sumar 52. í
Árskógshreppi kusu 53 af 162 á
kjörskrá, 31 í sumar, svo að þar
hefir þátttakan batnað til muna. í
Svarfaðardal kusu 112af 320, en í
sumar 52, svo að þar hefir þátttak-
an rr.eira en tvöfaldast. í Ólafsfirði
kusu 42 af 142, en í sumar 36. í
Grímsey kusu 27 af 29 á kjörskrá,
en í sumar 24. Á Siglufirði kusu
aðeins 128 af 424 á kjörskrá, en í
sumar kusu þar 224, svo að þar
hefir þátttakan versnað að stórum
rnun. Á Akureyri kusu 676 af 1119
á kjörskrá, en í sumar 704 eða 28
færra.
í Reykjavík kusu að þessu sinni
4633 af 6120 á kjörskrá, en í sum-
ar 3740, eða um 900 fleira. Á ísa-
firði kusu 350 af 630, en í sumar
440, svo að þar er 90 atkv. færra.
í Hafnarfirði kusu 496 af ca. 800
á kjörskrá, en í sumar 530. í Vest-
mannaeyjum kusu 518 af 880 á kjör-
skrá en í sumar 555. Á Seyðis-
firði kusu 190 af ca. 380, en í sum-
ar 242. Á Sauðárkrók kusu 132 af
144 á kjörskrá, en í sumar 92. Á
Blönduós kusu 90 af 104, en í sum-
ar 70. í Bolungarvík 130 af 280,
en í sumar 64. í Hnífsdal kusu 50
af 180, en í sumar 90. Á Akranesi
173 af 300 en í sumar 180 og í
Borgarnesi 76 af 110, en í sumar 80.
í Suður-Þingeyjarsýslu var kosn-
ingin sæmllega sótt og sumstaðar
ágætlega. Á Húsavík kusu 179 af
af 250 á kjörská, en 112 síðast. í
Tjörnesshreppi 28 af 80, en 32 í
sumar. í Reykdælahreppi 72 af 150,
en í sumar 60. í Bárðardal 43 af
66, en í sumar 46.! í Hálshreppi 30
af 86 á kjörskrá, en í sumar 52. í
Grýtubakkahreppi kusu 45 af ca.
90 á kjörskrá, en 42 í sumar.
Fréttir víðar að liefir blaðið ekki
getað fengið. Atkvæðin verða talin
seint í næsta mánuði.
Mönnum gefst því góður tími til
að spreyta sig á því að spá um úr-
slifin. ' Hafi þau nokkru sihni leikið
á tvísýnu, þá er það nú.
©•
Doði
(Paresis puerperalis).
Orsakir hans og lækning.
Flestir eða allir búfjáreigendur hér
á landi þekkja nú þenna hvimleiða
sjúkdóm. Má heiía, að hann sé nú
með algengustu sjúkdómum kúnna
og eigi ósjaidan í ám.
Doðans er fyrst getið og lýst í
ritum þýzkra dýralækna íbyrjun 19.
aldar (Jörg 1808). Var hann þá tal-
inn fremur sjaldgæfur, en þegar farið
var að leggja meiri rækt við naut-
gripina og áherzla var lögð á aukið
mjólkurmagn kúnna, fór sjúkdóm-
urinn mjög í vöxt og var á seinni
hluta aldarinnar talinn með illræmd-
ustu og skaðlegustu sjúkdómum.
Margra ráða var leitað til þess að
lækna hann, en reyndust fánýt, enda
höfðu menn enga hugmynd um or-
sakir hans. Ýmsum getum var leitt
um orsakirnar, en flestum eða öll-
um kollvarpað jafnóðum; en nokk-
urra þeirra helztu skal þó hér getið,
og er þá fyrst að telja:
I. Vanblœði í heilanum. Of sterk-
ur samdráttur legsins eða ríkari
blóðsókn til júgursins áttu að or-
saka vanblæði heilans. '
II. Bakteríur og þeirra citurefni í
Lochialvökvanum og leginu héldu
ýmsir að væru orsakir doðans.
III. Sjúlfseitrun (Autointoxikation)
er þó sú tilgáta um orsakir doðans,
sem flestir hafa aðhylst.
Fyrir þrjátíu árum síðan kom
hinn danski dýralæknir Schmidt frá
Kolding fram með þá skoðun, að í
júgrinu mynduðust á óþektan hátt
einhver eiturefni í sambandi við
broddinn, sem svo verkuðu á allan
líkamann, þegar þau kæmust í blóð-
strauminn. Á þessari skoðun bygði
hann þá lækningu sína, að dæla
joðkalium-upplausn inn í júgrið og
sem gert hefir nafn hans víðfrægt.
Galdurinn er í því falinn, að joð-
kalium-upplausn, sem dælt er inn í
mjólkurgöngin, dregur úr hinni öru
mjólkurmyndun við burðinn og þá
um leið eiturefnamynduninni í júgr-
inu. Þessi lækningaaðferð Schmidt’s
hepnaðist ágætlega, og þó að ann-
ar danskur dýralæknir, Jacobsen frá
Örbæk, af hreinni tilviljun, hafi breytt
henni — dælt lofti inn í júgrið í
stað joðkaliums, er þó Schmidt að
þakka,að júgurinndælingin hefir farið
sína sigurför um heim allan. Áður
dóu úr doða um 40%, en nú hæst
2%, þeirra er doða fá.
Þegar Schmidt kom fram með
skoðun sína 1897 var alment haldið,
að sjúkdómar af kemiskum rótum
hlytu að orsakast af eiturefnum í
líkamanum. En löngu síðar hafa
vísindamenn sannað, að sjúkdómar
geta einnig orsakast af skorti eða
vöntun vissra efna, sem nauðsynleg
eru eðlilegri starfsemi líkamans. Það
hefir kostað mikla fyrirhöfn og stór-
lcostleg heilabrot að finna eiturefnið,
sem átti að valda Beri-Beri; nú vit-
um vjer, að vöntun B-vitamina er
orsökin.
Strúma í Sviss hjeldu menn að
stafaði frá eitri í drykkjarvatninu.
Nú vita menn, að hún stafar af
vöntun joðs í fæðu og drykkjar-
vatni Strúma-héraðanna.
Alveg eins og það er víst, að
skortur vissra efna í fæðunni geta
valdið sjúkdómum, liggur sú hugs-
un næst, að starfsemistruflun líkam-
ans geti einnig stafað af skyndileg-
um missi einhverra hinna nauðsyn-
Iegu efna hans, svo að eðlileg hlut-
föll raskist.
Að því er orsakir doðans snertir,
eru menn nú kotnnir inn á þessa
braut. Próf. Erik Widmark í Lundi
og samverkamaður hans, Olof Carl-
sen héraðsdýralæknir, hafa á undan-
förnum árum gert mjög merkilegar
rannsóknir í þessa átt, og virðast
niðurstöður þeirra ætla að kollvarpa
öllufn fyrri kenningum um orsakir
doðans. Þeir hugsuðu sem svo, að
með hinni öru og miklu mjólkur-
myndun hlytu kýrnar að missa eitt-
hvert mikilvægt efni. Blóðið hlyti
að láta í té verulegt efnamagn við
mjólkurmyndunina. Enginn kirtill
líkamans framleiðir eins mikið af
efnum og júgrið, enda er það al-
menn reynsla, að það eru einmitt
nythæstu kýrnar, sem oftast falla
er