Íslendingur - 11.01.1929, Blaðsíða 1

ISLENDINCUR
Talsími 105. Ritstjóri: Gunnl. Tr. Jónsson. Strandgata 29.
XV. árgangur.
Akureyri, 11. janúar 1929.
2. tölubl.
Skúli Thoroddsen.
1859 — 6. jan. — 1929.
Sjötugs ára afmæli Skúla Thor-
oddsens var 6. jan. s.I. — á þrett-
ándanum. — 12V2 ár er nú liöið
frá andláti hans — 12. maí 1916 —
en enginn fölvi hefir fallið á minn-
ingu hans enn og gerir sennilega
ekki um langann aldur; — ítök hans
í huga og hjörtum þjóðarinnar eru
af varanlegra efni en flestra annara
síðari tíma stjórnmálamanna vorra;
þau eru ekki brotgjörn og á þau
fellur ekki ryð. — Sjálfstæðismaður-
inn frá 1908 gleymist þjóðinni seint,
og það verður alt af bjart yfir
minningu hans.
■■
Par sem jafn-
aðarmenn ráða.
Víðasthvar þar, sem jafnaðar-
menn eða bolsar hafa komist til
valda, hefir fjárhag ríkisins eða
bæjarfjelagsins verið steypt í öng-
þveiti, skattar og útsvör hafa orðið
að drápsklifjum, sem lamað hafa
framtak og getu einstaklingsins og
athafnafrelsi til atvinnureksturs þess
utan takmarkað á ýmsan hátt, —
en eyðslusemin á þjóðar- eða bæj-
arbúinu margfaldast, — án þess þó
að nokkur vellfðan kæmi á móti
fyrir aðra en þá valdhafana og
þeirra nánustu. — Búskapurinn
hefir verið til. niðurdreps en ekki
til viðreisnar eða framfara.
Hjer á landi hafa nú jafnaðar-
menn komist til valda í nokkrum
bæjum, en aðeins í einum þeirra
hafa þeir enn sem komið er, haft
tíma til þess að búa um sig al-
mennilega og sýna afrek sín, og
það er á ísafirði. Pess vegna ber
að líta þangað eftir fyrirmyndinni.
— Er jafnaðarmenn náðu yfirráð-
um yfir ísafirði fyrir 7 árum síðan,
var hann talinn annar blómlegasti
útvegsbærinn á landinu. Par voru
þá framfarir miklar og fjörugt at-
vinnulíf. Nú er ísaljörður því nær
dauður bær. Aðalatvinnuvegurinn
er í rústum, skipaflotinn tvístraður og
margir af duglegustu og áhugasöm-
ustu mönnunum, er þar voru, flúnir
bæir.n, aðrir gjaldþrota eða getulitlir,
sligaðir undir álögum og óstjórn
jafnaðarmanna-stjórnarinnar. Og
fjárhagur bæjarins, sem áður var
blómlegur, er nú þannig farinn, að
bærinn er kominn í botnlaust
skuldafen og hefir jafnvel verið
sviftur fjárforráðum á sumum svið-
um af öðrum bankanum þar, sem
er aðal lánadrottinn hans. — Pó
að ísafjörður telji 1200 færri íbúa
en Akureyri, hafa útsvör þar —
heildarupphæðin — verið hærri en
hjer og jafnvel verkamenn hafa orð-
ið að gjalda tvöfalt hærri útsvör
þar en hjer. — í fyrra vetur var
svo sorfið að ísfirðingum, að þeir
urðu að leita til Alþingis um hjálp
til þess að forða kaupstaðnum frá
hallæri á næstunni. Samþykti þing-
ið, með það fyrir augum, 320 þús.
kr. ríkissjóðsábyrgð handa Sam-
vinnufjelagi ísfirðinga til þess að
geta rekið útgerð og haldið lífinu í
aðalatvinnuveg kaupstaðarins.
Svo að menn þurfi ekki að vera
í efa um, að hjer sje satt og rjett
hermt frá, fer hjer á eftir kafli úr
ræðu framsögumanns fjárlaganna í
Nd,, Framsóknarmannsins Bjarna
Ásgeirssonar, er hann mælir með
hjálpinni handa ísfirðingum. Sýna
orð hans að framanskráð er ekki
ofmælt. Farast þingmanninum
þannig orð:
»Eftir lýsinguin á ástandi kaupstað-
arins eru engar likur til annars en að
hallæri verði þar á næstu árum, ef ekki
verða gerðar gagngerðar breytingar á
hðgum þorpsbúa og reynt að koma fót-
um undir þessu einu alvinnugrein, sem
getur orðið þeim til bjargar. Jeg skal í
þessu sambandi benda á það, að ekki
alls fyrir löngu voru Gerðahréppi veitt-
ar 40 þús. kr., sem hallærislán. Nú eru
íbúar Isafjarðar 8 sinnum fieiri, svo að
hlutföllin eru í fullu samræmi. Ef það
var rjett á sínum tíma aö veita Gerða-
hreppi þetta hallærislán, þá er það engu
að síður rjett nú að láta ísafjörð njóta
sömu hjálpar, til þess að forða
honum frá að lenda í sömu for-
daemingunni. Jeg fyrir initt leyti er
bjartsýnn á, að þetta fyrirtæki hepnist
vel, en hinsvegar hygg jeg, að hallæris-
lán hafi aldrei verið veitt með þeirri
vissu, að þau yrðu endurborguð, enda
væri óafsakanleg harðýðgi að setja það
sem skilyrði, þegar það væti vitanlegt,
að fólkið hryndi niður án þessarar
ráðstöfunar.t*)
(Alþt. 1928 B. 4. h. 1026-27.)
Þannig hafa yfirráð jafnaðarmanna
leikið ísafjörð! — Á morgun eiga
þar að fara fram bæjarstjórnarkosn-
ingar. Vafalaust ganga þær að ósk-
um jafnaðarmannaleiðtoganna. Þeir
hafa svo um hnútana búið, að allur
þorri kjósendanna erí »þeirra brauði«
og bundnir. á klafa, sem þeir geta
ekki eða þora ekki að losa sig af.
Á þeim úrslitum er því lítið mark
takandi.
En hvað segja Akureyrarbúar
um ísfirsku fyrirmyndina? Vilja
þeir ofurselja bæinn sömu fordæm-
ingunni? Pað skeður, fái jafnaðar-
menn meirihluta í bæjarstjórninni
við kosningarnar 18. janúar.
Vilji kjósendur bæjarins ekki leiða
forráð hans og atvinnulíf inn á þá
braut, forðast áhættuna: að gera
þurfi hallærisráðstafanir, — eiga þeir
að fylkja sjer um borgaralistann —
C-listann — þar er andstaðan gegn
*) Leturbreyting mín. Ritstj.

AKUREYRÁR BIO
Laugardagskvöld kl. S1/2
C A R M E N
7 þátta kvikmynd, lekin eftir hinni heimsfrægu operu franska tónskáidsins
Bizet. Flestir kannast viö söngva úr „Careinen" og myndina þurfa allir
að sjá.
Sýnd í síðasta sinn!
Sunnudaginn kl. 5: Alþýðusýning! Niðursett verð!
RIN-TIN-TIN.
hin bráðskemtileg og merkilega kvikmind, þar sem hundur leikur eitt af
af aðalhlutverkunum.
Sunnudagskyöld kl. 8X^:
EIN NÓTT I PARÍS
Skopsjónleikur í 9 þáttum, tekin eftir fanska gamanleiknum „Le Chasseur
de ches Maxiins.“. Aðalhlutverkin leika:
Nicolas Rimsky, hinn ágæti leikari, Eric Barclaj7 og Pepa
Bonafé.
Þessi mynd sýnir betur en allar aðrar myndir, sem hjer hafa sjest, naetur-
líf Parísarborgar á einutn alræmdasta staðnum, næturkaffihúsinu, „Maxím“,
þar sem saman fara skraut, gleði, svall og sorgir. Myndin er ágætlega
Ieikin.
búskaparlagi jafnaðarmanna ákveðn-
ust og ábyggilegust.
KosningaspjaM.
Oóðar horfur.
Útsvör í Akureyrarbæ hafa til
þessa yfirleitt verið lægri en í
nokkrum öðrum kaupstað á land-
inu. í haust náðu jafnaðarmenn
meirihluta í fjárhagsnefnd bæjar-
stjórnarinnar og gátu sett snið sitt
á fjárhagsáætlun kaupstaðarins.
Hækkuðu jjeir útsvörin um 25°lo.
Menn geta gert sjer í hugarlund,
hvað fratnundan er, nái jafnaðar-
menn völdum bæjarins í sínar hend-
ur: — hækkun á hækkun ofan, uns
alt sligast undir drápsklifjum skatta-
byrðanna, — og það kemur jafnt
niður á verkafólkinu sem öðrum.
Hjarðsveinninn.
»Verkalýðs-Ieiðtogamir« hjerna
hafa sent hjarðsvein sinn, Björn
Orímsson, út á meðal verkamanna
til þess að fá þá til að undirskrifa
skuldbindingarloforð um að kjósa
B-Iistann. Hefir Björn gengið eins
og grár köttur hús úr húsi og hót-
að þeim, sem tregir hafa verið til
undirskriftanna reiði »foringjanna«
og burtrekstri úr verklýðsfjelögun-
um. Hafa sennilega allmargir látið
skipast við þær ógnanir. Pessi
framkoma »foringjanna« og hins
launaða útsendara þeirra, er alger-
lega ólöglegt athæfi og má enginn
álíta sig bundinn við þannig gefin
loforð. Og þar sem atkvæðagreiðsl-
an er leynileg þarf enginn heldur
að óttast reiði »foringjanna«, þeim
er það hulið hvernig atkvæðið er
greitt.
Ódyggur þjónn.
Einar Olgeirsson framkvæmdar-
stjóri Síldareinkasölunnar lýsti því
yfir á Líndals-fundinum á dögurt-*
um, að það hefði alls ekki verið
ætlun sín að útgerðarmenn græddu
á Einkasölunni. Hann hafði þó
verið kjörinn til þess að gæta hags-
muna þeirra ekki síður en annara,
er áttu sitt undir Einkasölunni. —
Nú vill E. O. komast í bæjarstjórn.
Komist hann þangað, má eins bú-
ast við því, að hann telji hagsmuni
bæjarins sjer óviðkomandi. Sá,
sem er ódyggur þjónn einum, verð-
ur það fleirum.
Hagsýnl E. O.
Á sama fqndi taldi E. O. það
nauðsynlegt, að lækka framleiðslu-
■■■■■■ Ný/a Bió ■■■■■■
Laugardagskvöldið kl. 8’/2
íþróttamæri n.
Aðalhlutverkið leikur: Bebe Daníels.
Sunnudaginn kl. 4>/2
Konungur konunganna
Niðursett verð.
Sunnudagskvöldið kl. 8'/2:
Aðalhlutverkin leika:
K-aren Molander og Lars
Hanson.
Allir kannast við þessa heims-
frægu skáldsögu Björnstjerne
Björnsson. Er myndin talin að
fylgja sögunni mjög nákvæmlega
og vera afburða vel leikin.
Hljóðfærasláttur: Fiðla og piano
meðan myndin stendur yfir.
Tryggið yöur aðgöngumiða i
síma 103.