Íslendingur - 23.02.1955, Síða 2

2
fSLENDINCUR
Miívikudaginn 23. febrúar 1955
- Frá Alþingi -
Um greiðslu kostnaðar við skóla. —
Almenningsbókasöín. — Brey tingar
lögum um Brunabótaíélag íslands
bókasöfn séu: 1. bæjar
Nokkur ný frumvörp hafa kom-
ið irain á Aiþmgi í þessum mán-
uði. Ma þar lyist neina stjórnar-
frumvaip um gieiösiu kosmaöar
viö sKo»a, sem íeKnir eru sameig-
iniega ai riki og sveuariéiogum.
Heiir menmamaiaraönerra,
lijarni BenediKtsson, annast þessa
frumvarpsgerð, og er t.lgangur
þess þaning sKýröur í alhugaseind
um meö trumvarpinu:
Ánð ly4ó voru sett þrenn lög
um skóla, sem koslaóir eru sam-
eiginlega ai ríki og sveitariéiög-
um, þ. e. lög nr. 34 um iræósiu
barna, iög nr. 4b um gagniræöa-
nám og iog nr. 49 uin liusmæðra-
fræðsiu. jLög þessi höióu í íör
með sér mÍKlar breyt.ngar fiá því,
sem áður haiði gilt um hlu.deiid
ríkissjóðs í sKóiaKostnaði.
Yiö íramkvæmd iaga þessara á
undaniörnum árum iieiir komið í
ljós, að ekki er nægilegt samræmi
að ýmsu leyti milh laganna um
kostnað þann, sem á ríkissjóð er
lagður, og að lög.n skortir á-
kvæði um ýmis a'.riði, sem nauð-
synlegt heíir verið að laka af-
slöðu til í framkvæmdinni. Hefir
af þessum sökum ekki verið unnt
að se.ja fullkomna reglugerð í
sambandi við lögin, með því að
ýmislegt, sem þar þurfti að á-
kveða um almenna íramkvæmd í
þessum efnum, hafði ekki næga
eða þá vafasama stoð í lögunum.
Eftir að frumvarp að reglu’geið
hafði verið samið, þótti ekki
verða hjá því komizt að setja ný
lagaákvæði, til þess að samræmi
næðist um framkvæmd laganna.
Ákvæði um fjárhagsatriði, sein
ríkissjóð varða, eru á víð og dreif
í þessum þrennum lögum, og eru
mörg þeirra ekki nægilega skýr.
Af þessum sökum þótti rétt, að at-
huguðu máli. að fella saman í ein
lög öll ákvæði áðurnefndra laga
um kos'nað ríkissjóðs af skóluin
þeim, sem lögin taka til, ásamt
þeim breytingum, sem í frum-
varpi þessu felast og eru sumar
þeirra mjög þýðingarmiklar, eins
og nánar verður geið grein fyrir.
Með því að hafa um þessi efni
einn lagabálk vinnst það, að betri
yfirsýn fæst um þessi ákvæði og
ð
.-nj
og hér-
að Guðm. G. Hagalín hóf fyrir
ári síóan að beiöni menntamála-
ráðherra a:hugun á starisemi og
slarissk.lyrðuin les.raiiéiaga og
bókasaina í land.nu. Að þeirri at-
hugun iokinni sendi hann inennta-
maiaráðherra og fræðslumála-
sljóra álnsgerð. og upp úr því var
neindin skipuð.
Lá haía 5 þingmenn: Jónas
Rafnar, Jón bigurðsson, Emil
jónsson, Gils Guömundsson og
aðsbókasöfn, 2. sveitarbókasöfn, Lúðvík Jósefsson, boríð fram
ó. bókasöin heimavistarskóla og þingi fxV. t.l iaga um Brunabóta-
annarra opinberra stofnana, og fémg ísiands, byggt á niðurstöð-
skuii þau öii hlý:a lögum þessum. um meir.hluta neindar, sem end-
urskoðaði lög þess félags á s. I.
I 2. gr. er land.nu skipt í 29 á- *
kveðin bókasainshverfi. en í 3. ári, en þann meirihlu a skipuðu
gr. seg.r, að i hverju hverfi sku'i Jónas liaínar, Jón Sigurðsson og
vera eitt bæjar- eða héraðsbóka- Guðm. I. Guðmundsson. I við.ali
safn og það slaðse.t. Þá koma j við Jónas Rafnar alþm. hér í
greinar um hlu.verk safnanna, blaðinu 20. jan. s.l. segir hann
stjórn þeirra og opinber framlög fru efni þessa frumvarps. en það
til þeiria. Loks gerir frv. ráð fyr-1 gerir m. a. ráð fyrir, að félagið
ir sérstökum bókafulltrúa, er j fái, auk forstjóra og stjórnar,
menn:amálaráðherra skipar. Skal fulltrúaráð, skipað fulhrúa úr
hann staifa í skr.fstofu fræðslu- hverju sýslu- og bæjarfélagi á
málastjóra, hafa eftirlit með öll- landinu. Einnig að bæjar- og
um almenn.ngsbókasöfnum lands- sveitarfélög geti með hæfilegum
ins, leiðbeina sljórnum þe.rra og fyrirvaia gengið úr Brunabótafé-
bókavöiðum um bókaval og allt, fagi íslands og tryggt allar hús-
sem að rekslri bókasafna lýtur.
Áð baki frumvarpi þessu ligg-
ur mikil vinna, er hófst með því, |
lic
eignlr sínar hjá öðru viðurkenndu
tryggingaíélaDÍ-
Nærri 100 málefni á dagskrá
kjarnorkuþingsins í Genf

Fjallar eingöngu urn friðsamlega
nýtingu kjarnorkunnar.
Ákveðið er að Kjarnorkumála-
ráðslefna Sameinuðu þjóðanna
komi saman í Genf þann 8. ágúst j um upp í aðferðir til að vinna
n. k. Ráðstefna þessi á að fjalla 1 raforku úr úraníum, thoríum og
Dagskrá ráðstefnunnar.
Dagskrá ráðs.efnunnar nær yf-
ir svo að segja öll hugsanleg
kjarnorkumál, sem vitað er um,
allt frá einföldustu fræðisetning-
Þá hefir menntamálaráðherra
lagt fram annað merkilegt frum-
varp, — um almenningsbókasöfn,
sem er ávöxtur af starfi þar til
kjörinnar nefndar, en hana skip-
uðu: Guðm. G. Hagalín rithöf-
undur, sr. Helgi Konráðsson pró-
fastur og Þorkell Jóhannesson há-
skólarektor. Segir í athugasemd-
um um frv., að í öllum menning-
arlöndum muni vera til lög og sérfræðingar
urn nýtingu kjarnorkunnar í frið-
samlegum tilgangi og hefir rúm-
lega 80 þjóðum verið boð.n þátt-
taka í þinginu.
Það er upphaf þessa máfs, að
Eisenhower forseti Bandaríkjanna
lýsti því yfir í ræðu, sem hann
flut'.i á Allsherjarþingi Samein-
uðu þjóðanna í desembermánuði
1953, að Bandaríkin væru reiðu-
búin til að stuðla að nýtingu
kjarnorkunnar í heiminum á frið-
samlegan hátt og leggja að mörk-
um það sem þau vissu um þessi
vísindi í þessum iilgangi. Á sið-
asta Allsherjarþingi fluttu Banda-
ríkjamenn tillögu um nýlingu
kjarnorkunnar í friðsamlegum til-
gangi og buðust til að gera ýmsar
ráðstafanir lil að útbreiða þekk-
ingu á þessum málum á alþjóð-
legum grundvelli. Allsherjarþing-
ið samþykkti síðan að kalla sam-
an kjarnorkuþing, „ekki síðar cn
í ágústmánuði n. k.“ Þingið fól
Dag Hammarskjöld aðalforstjóra
S. Þ. að boða til ráðs'efnunnar og
annast undirbúning hennar.
Aðalforstjórinn fékk sér tij að-
stoðar vísindamenn frá sjö þjóð-
um: Bretlandi. Bandaríkjunum,
Brazilíu, Frakklandi, Indlandi,
Kanada og Sovétríkjunum. Þessir
komu saman til
rcglugerðir um skipan og starf-: funda í New York í janúarmán-
semi almenningsbókasafna, sem j uði undir forsæti Hammarskjölds
hér hafi ekki verið fyrir hendi, en og gengu frá dagskrá Kjarnorku-
þessu frv. sé ætlað að bæta úr.
ráðstefnunnar og fyrirkomulagi
í 1. grein segir, að almennings- ( hennar.
öðrum kjarnorkugjöfum. Hér
fer á eftir Lsti yfir nokkra af
helztu dagskrárliðum ráðs.efn-
unnar:
Áætlun um raforkuþörf mann-
kynsins næstu 50 ár; raforku-
þörf einstakra þj óða; hagræn nýt-
ing kjarnorkunnar; öryggi við
uppselningu kjarnorkuafistöðvar;
framleiðslu isotopa, geislavirkun
og vandamál í því sambandi;
kjarnorkubirgðir; orkunýting og
rannsóknir; uraníum yinnsla;
kjarnorkuefnafræði; kjarnorkan
í þágu læknavísindanna og notk-
un isotopa í iðnaði.
Samkvæmt þingsköpum ráð-
stefnunnar, er sjö-manna nefndin
lagði til, skulu flultir á raðstefn-
•unni eingöngu vísindalegir fyrir-
lestrar. Atkvæðagreiðsla um á-
lyktanir er s'ranglega bönnuð. Er
það ákvæði sett til að forðast
stjórnmálaleg átök og árekstra.
Þá hefir Hammarskjöld áskilið
sér rétt til að ú:nefna sjálfur em-
bættismenn og s'.arfsmenn ráð-
stefnunnar. Er ákveðið að ekki
skuli leyft að gera uppástungur
að embættismönnum ráðs'efnunn-
ar né að atkvæðagreiðsla fari
fram um val þeirra. Er það talíð
vera í samræmi við það sem tíðk-
ast á flestum vísindalegum ráð-
stefnum.
Dag Hammarskjöld hefir þegar
sk'pað Dr. Homi J. Bhabba, for-
stjóra Kjarnorkunefndar Indlands
til að vera forseti ráðs'efnunnar
og Dr. Walter G. Whitman frá
Massachusetts Institute ,of Tecli-
nology aðalforstjóra þingsins.
Frá skrifstofu Sameinuðu
þjóðanna hafa ef'irtaldir menn
verið skipaðir starfsmenn ráð-
stefnunnar:
Dr. Ralph J. Bunche, Banda-
ríkjamaðurinn, sem hlaut friðar-
verðlaun Nobels fyrir friðars'arf
sitt í löndunum við botn Mið-
jarðarhafsins og Ilya S. Tcherny-
chev frá Sovétríkjunum. Báðir
eru þessir menn aðstoðar-aðalfor-
stjóiar Sameinuðu þjóðanna.
Þriðji maðurinn, sem skipaður
heflr verið starfsmaður ráðs efn-
unnar er Norðmaðurinn Dr. Gun-
nar Randers, en hann er forstjóii
sameiginlegra kjarnorkurann-
sóknarstofnunar Hollendinga og
Norðmanna.
Kjarnorkumálaráðstefna Sam-
einuðu þjóðanna mun slanda yfir
í 12 daga og er búizt við að hana
sæki allir helztu kjainorkuv.s-
indamenn heimsins.
___*_____
»Blaðaumsagnir« annast
heimiidosiiífluii lyrir
einstakiinga og stolnanír
Fyrirtækið Dlaðaumsagnir tók
til siaría 1. febrúar 1952 og heíir
því staifað í þrjú ár. Tilgangur
og s.arf þess er að safna úrklipp-
um um ýmis efni úr dagblöóuin
landsins. Þessu er þannig íyrir-
komið, að menn gerast ásKriíend-
ur að einhverju vissu efni og fá
þá allt sent, sem um það eíni er
riiað í blöð.n.
Dagblöðin eru spegill þjóðar-
innar, er sýnir öil þau mái í ijósi
samúðarinnar, sem efst eru á
baugi hverju sinni. Er óþarft að
taka það fiam, hve verðmæt
heimildarrit slíkar blaðagreinar
verða, er límar líða.
Fyrirtæki, féiög og einstakling-
ar safna úrklippum úr dagblöð-
um. Einkafyrirtæki og opinberar
stofnanir safna öllu dagblaðaefni,
sein fjallar um viðkomandi stofn-
anir, störf þeirra og rekstur. Ein-
staklingar safna öllu dagblaðaefni
um hugðarefni sin, en þau eru
eins mörg og íbúar þessa lands.
Blaðaumsagnir vinna úr urn
þrjátíu blöðum, sem gefin eru út
víðs vegar um landið. Á hverja
grein, sem klippt er úr blaðinu og
viðskiptavinur fær, er límdur
blaðhaus. sem ber með sér, úr
hvaða blaði greinin er og hvenær
hún blrtist.
Frám til þessa hefir aðeins ver-
ið hægt að úlvega úrklippur úr
íslenzkum blöðum, en nú getur
fyrirtækið einnig boðið við-
skiptamönnum sínum úrklippur
úr erlendum blöðum. Nú þegar tr
hægt að útvega úrklippur úr
dönskum, enskum, norskum og
sænskum blöðum, og innan
skannns mun einn'g verða'liægt
að útvega úrklippur úr fles'um
öðrum Evrópu-blöðum svo og
bandarískum.
Heyskaði af völd-
um snjóflóðs
Nýlega féll snjóflóð milli bæj-
anna Skers og Sv.'nárness á Látra
strönd. Tók það með sér tvö hey,
er Sigurður Jóhannsson bóndi í
Svínárnesi átti, og voru í þeim á
2. hundrað hestburðir. Nokkuð
af heyinu héfir verið grafið úr
snjóhrönninni ineð ærinni fyrir-
höfn, en skaði Svínárnessbónda
er samt sem áður tilfinnanlegur.
Dreufjltj) mótmsli |rd
Grimsóy-sliipstjórum
Brezki sendiherrann í Reykja-
vík hefir tilkynnt utanríkisráðu-
ney:inu, að samkvæmt skeyti frá
utanríkisráðuneytinu brezka hafi
félag yfirmanna á togurum í
Grimsby mótmælt árásum Rivetts
skipstjóra frá Hull á íslendinga í
sambandi við sjóslysin á Hala-
miðum. Telji félagið, að togar-
arnir hafi farizt af völdum óveð-
urs og e!gi fiskveiðitakmörkin
enga sök þar á. Ennfremur fari
félagið viðurkenn.’ngarorðum um
hjálpsemi íslendinga gagnvart
brezkum sjómönnum, er lent hafa
í sjávarháska við ísland.
*
Sóóðslmpor ió strd soiti
ó gangstéttir
Undanfarna daga hefir víða
gefið að líla svar.ar forarslóðir í
húsurn, elnkum í m.ðbænum, þó’.t
einstaklega þokkalegt hafi verið
hvarvelna í snjónum og frostinu.
Skýringin á þessu fyri.ibæri er sú,
að brugðið liefir verið" venju með
sandburð á hálku gagnsléttanna,
en svellglollarnir stráðir salti.
SaLið eyð.r hálkunni allra efna
bezt og etur klakann, en það etur
og tærir fleira. Það er hið versta
eitur íyrir hjólbarða og I leikur
gólfdúka mjög illa. Þegar sótið úr
reykháfum húsanna blandaðist
saltinu, mynduðust hinar svörtu
slóðir um s'iga og ganga opin-
berra bygginga í m.ðbænum og
jafnvel í íbúðum borgaiamaa, en
enginn hægðarleikur kvað vera
að eyða þeim. Sallburður á gang-
stéttir er því nánast sóðaskapur,
sem ekki má endurtaka sig. Hann
hefir verið reyndur í Reyk.javík
og mælzt þar illa fyrir.
Dömubindi
DömubeEti
íslendingur
fæst í lausasölu í Bókaverzl.
Axels Kristjánssonar h.f.,
Blaðasölunni Ilafnarstræli
97, Bókaverzl. Eddu h.f. og
Bókabúð POB.