Íslendingur - 19.06.1975, Page 5

því svarið þið ekki?
lútsendingar frá Akureyri
verða að játa það, en það er
þó satt. Leikfélag Ak. flutti
Johan Ulvstjerne og tókst það
jafn vel, ef ekki betur, en þeg
ar atvinnuleikarar höfuðstað-
arins vinna einn af sínum
„stórkostlegu leiklistarsigr-
um“ í útvarpsleikritum hér.“
Þetta eru sennilega of stór
orð, sem ritstjórinn notar hér
til að brýna samborgara sína
til vasklegri framgöngu á
hinni þyrnum stráðu leiklist-
arbraut. En allt um það, hr.
Ulvstjerne var leikurum LA
til sóma, en þeir voru: Jón
Norðfjörð, Matthildur Sveins-
dóttir, Edda Scheving, Andrés
Guðmundsson, Júlíus Odds-
son, Ingólfur Kristinsson og
Hólmgeir Pálmason.
Vorið 1954 stjórnar Ágúst
Kvaran útvarpsflutningi á
„MeIkorku“ eftir eyfirzku
skáldkonuna Kristínu Sigfús-
dóttur og með sönglögum eft-
ir Björgvin Guðmundsson. Að
alhlutverkið var í öruggum
höndum Bjargar Baldvinsdótt
ur, en m. a. leikenda voru
Guðmundur Gunnarsson,
Matthildur Sveinsdóttir, Jó-
hann Ögmundsson, Júlíus
Oddsson, Vignir Guðmunds-
son, Jenný Jónsdóttir, María
Sigurðardóttir o. fl. Mjög var
vandað til þessa verkefnis LA
og var tónlist og ýmis leik-
hljóð meira notuð en fyrr og
þótti flutningur þessa verks
takast vel.
I nóvember 1954 eru merk
timamót í sögu LA, en þá var
sviðsett hér á Akureyri hin
fyrsta óperetta hérlendis, ut-
an Reykjavíkur, og var það
hin hugljúfa „Meyjaskemma“
um ævi og ástir tónskáldsins
Schuberts. í desember var
óperettan hljóðrituð í Lóni
undir stjórn Ág. Kvaran. Spól
an með þessari upptöku mun
hafa glatast í Reykjavík og
er það mjög miður því hún
hafði að geyma prýðilegan
gamanleik Árna Jónssonar og
Sigríðar Pálínu í hlutverkum
gömlu hjónanna, og ágætan
Framhald á bls. 6.
Ikureyri
[ynd þessi sem Hallgrímur
inarsson tók árið 1925 af
liðbænum á Akureyri sýnir
el þann stað senr í daglcgu
ili gengur undir nafninu
aupfélagsliornið. — Húsið
:ngst til hægri á myndinni
r Hamborg, sem var byggt
rið 1910 af Jóhannesi Þor-
.einssyni. Við hliðina á Ham-
org er París, sem Sigvaldi
róðir Jóhannesar byggði ár-
i 1913. Bræðurnir ráku versl
nir í þessum húsum. f hús-
num á liorninu hinumegin
ið götuna bjuggu Ingimar
ydal og Dúi Björnsson, sem
Ftast var kallaður „Dúi
oIiti“. Myndin er í eigu
[injasafnsins á Akureyri.
v V V V * V V%* V V V V
X
Gott
hvers-
dagsleik-
anum
Að áskorun Sigríðar Hall-
grímsdóttur og Ólafs Bene-
diktssonar koma hjónin Sig-
ríður Gísladóttir og Júlíus
Jónsson hér með uppskrift
vikunnar:
Kálfaschnitsel í karrý.
6 kálfasneiðar
1 peli af rjóma
karrý, salt og pipar, hveiti
Kálfasneiðarnar eru barðar
og síðan er þeim velt upp úr
hveiti, karrý, salti og pipar.
Sneiðarnar eru steiktar á
pönnu og síðan eru þær sett-
ar í pott og soðnar í vatni,
sem keimað hefur verið með
kjötkrafti. Rjómanum bætt út
í. Soðið í 15—20 mínútur.
Sósan jöfnuð og síðan er kjöt-
ið borið fram með soðnum
hrísgrjónum. Gott er að strá
ananasbitum yfir hrísgrjónin.
Eftirréttur: Epla-
marenge.
4 epli, helst súr
3 msk. sykur
3 eggjahvítur
Eplin eru flysjuð og skorin
í helminga og soðin í örlitlu
sykurvatni í um það bil 10
mínútur. Eldfast mót er smurt
með smjöri og raspi er síðan
stráð yfir. Eplunum er raðað

•:•❖❖❖❖❖❖❖❖❖❖❖❖❖❖❖.:❖.:❖❖❖❖❖❖❖.
einnig flutt í útvarpi syðra og
þótti Alda Möller frábær í
hlutverki Nóru og Stefán Jóns
son fékk lof fyrir túlkun sína
á Helmer. Aðrir leikarar voru
Júlíus Oddsson, Jónína Þor-
steinsdóttir, Hólmgeir Pálma-
son o. fl.
Eftir nokkurra ára hlé voru
„Dómar“ eftir Andrés Þormar
fluttir í apríl 1953 undir
Gunnarsson. Þulur var Björn
Þórðarson. Þetta leikrit var
hið fyrsta sem hljóðritað var á
Akureyri, en áður hafði verið
flutt beint í síma, svo sem
fyrr getur.
Veturinn 1953—1954 sá
Árni Jónsson um marga út-
varpsþætti héðan frá Akur-
eyri. Þættir þessir báru skap-
ara sínum gott vitni, því þeir
' sér heyra í leikritum sem LA hefur flutt í útvarpinu: Lengst til
sson, þá kemur Árni Jónsson, og loks Ágúst Kvaran. Myndin af
í hlutverki sinu í Swedenhjelmsfjölskyldunni.
þóttu bæði fróðlegir og
skemmtilegir og fengu þar
ýmsir listamenn bæjarins eld-
skírn sína bæði í leik, söng,
upplestri, gamanvísum o. fl.
Alls munu 9 leikþættir hafa
verið fluttir í þessum Akur-
eyrarkvöldum Árna og má
þar m. a. nefna þátt úr Gamla
Heidelberg með Brynhildi
Steingrímsdóttur og Jóhanni
Guðmundssyni í aðalhlutverk
um, og Af sama sauðahúsi
eftir J. O. Francis með Sig-
urð Kristjánsson, Guðmund
Gunnarsson og Andrés Guð-
mundsson í hlutverkum.
í des. 1953 tók LA til út-
varpsflutnings Johan Ulv-
stjerne eftir Thor Hedberg í
leikstjórn Jóns Norðfjörð.
Mánudagsblaðið í Rvík sagði
svo um þetta framlag LA:
„. . . . það er ekki gott að
stjórn Jóns Norðfjörð. Auk
Jóns léku Þórir Guðjónsson,
Ingibjörg Rist, Brynhildur
Steingrímsdóttir, Margrét
Ólafsdóttir Kondrup, Páll
Halldórsson, Kristján Krist-
jánsson og síðast en ekki sízt
Steingrímur Þorsteinsson frá
Dalvík og Sigurður Hallmars-
son frá Húsavík, sem vakið
hafa einna mesta athygli allra
leikara í nágrannabyggðum
Akureyrar.
Skömmu síðar, eða þ. 25.
maí var LA enn á ferðinni og
flutti þá „Jörðin bíður“ eftir
séra Jakob Jónsson og var
Guðmundur Gunnarsson leik-
stjóri. Þar komu fram Sigur-
jóna Jakobsdóttir, Jón Norð-
fjörð, Anna Tryggva, Björn
Sigmundsson, Árni Jónsson,
Sigríður Pálína Jónsdóttir og
leikstjórinn Guðmundur
HÆTTIJR
AF VÖLDUM
RAFMAGIM8
eflir Agnar Arnason
4. þáftttur
Rafstraumur er hættulegt afl
og getur valdið íkveikju. Það
er erfitt að segja til um
hvaða straumstærð þurfi svo
að úr verði eldur, en fyrir
venjulegt tréverk er reiknað
með að straumurinn þurfi að
vera minnst 0.5 A. Eins og við
vitum þá geta margar ástæð-
ur verið meðverkandi fyrir
hinum svokallaða rafmagns-
bruna. Mjög oft er ástæðan
óvarkárni og athugunarleysi á
meðferð rafmagnstækja og
lampa.
Ljósbogi er ca. 3000 gráðu
heitur og er hann algengastur
á hreyfanlegum taugum eins
og t. d. lausataugum (snúr-
um). Við hreyfingu slitnar
einangrunin og þá ná vírarn-
ir að leiða saman í tauginni
og myndast þá ljósbogi. Mest
er íkveikjuhættan af ljósboga
sem myndast í herbergi þar
sem í eru eldfimir vökvar og
gastegundir.
Ef tengin eru laus eða -
slæmt samband af öðrum or-
sökum á þeirri leið sem raf-
magnið þarf að komast, mynd
ast hiti yfir tenginguna og
við aukinn hita verður sam-
bandið enn verra, þannig að
hitastigið vex. Á þessu sést að
vanda verður allar tengingar
á rafmagnstaugum og þar
sem flestar tengingar eru í
rafmagnstöflunni, verður hún
að vera úr eldtraustu efni.
Laust samband er líklega
algengasta íkveikjuorsökin,
þegar kviknar í út frá raf-
magni. Ef við lítum t. d. á
rafmagnstöflu úr tré með
utanáliggjandi varhúsum,
sem vartappinn (öryggið) er
skrúfaður í, kemur oft í ljós
að rafmagnstaflan er sviðin
við varhúsin vegna hita. Al-
gengasta orsökin fyrir þessu
er að vartappinn hefur losn-
að og við það myndast hiti.
Þar sem þessi búnaður er,
þarf að herða á varhausnum
að minnsta kosti tvisvar á ári.
Eftir að mikið rafmagn hefur
verið notað er ráðlegt að
þreifa á varhúsunum. Ef þau
eru það heit að ekki er hægt
að halda um þau, þarf að
leita fagmanns. Oft er það
laus skrúfa eða laust samband
sem veldur hitanum.
íkveikja vegna útleiðslu
skeður á sama hátt og
íkveikja vegna slæms sam-
bands. í því tilfelli fer raf-
magnið aðrar leiðir en það á
að fara og getur því víða á
leið þess verið laust samband
sem veldur hita og jafnvel raf
neista.
Tæknilegir gallar í sam-
bandi við uppbyggingu lýs-
ingartækja og lampa eru því
miður nokkuð algengir. Þetta
stafar líklega af því að lýs-
ingartæki virðast í fljótu
bragði vera það einföld að
þau ættu ekki að gefa tilefni
til brunahættu. Lýsingartæki
skipa oft fyrsta sæti í erlend-
um skýrslum yfir slys og
bruna. Mörgum verður það á
að gleyma því að lýsingar-
tæki er fyrst og fremst upp-
hitunartæki, en í öðru lagi
tæki til lýsingar. Af þeirri
orku sem lampar nota fer
iðulega rúm 90% í hita og
þá tæp 10% í ljós. Þess vegna
verður að tryggja lampa nægi
lega kælingu þegar honum er
komið fyrir.
Yfirborðshiti á 100 W ljósa-
peru getur orðið allt að 250
gráður og þar þarf því að
gæta þess að ryk safnist ekki
á hana.
Gerist það að eldur verði
Framhald á bls. 6.
X
í fatið, þannig að kúpta hlið-
in er látin snúa upp. Rifsberja
hlaup er sett á milli eplanna.
Eggjahvíturnar eru þeyttar
stífar og sykri bætt út í. Þessu
er smurt yfir eplin og þau síð
an bökuð í 20 mínútur í 200
gráðu hita. Borið fram með
þeyttum rjóma.
Að lokum skora hjónin á
Sigfríð Einarsdóttur og Otto
Pálsson að koma með næstu
uppskrift.
i
t
y
t
❖
t
k
!
.♦
*
I
Aukið
hlutafé
Islendings
Til að trcysta enn frekar
fjárhagslega stöðu íslend-
ings og gera blaðið veg-
legra og f jölbreyttara, hef
ur stjórn íslendings h.f.
ákveðið að leita eftir
aukningu lilutafjár mcðal
velunnara blaðsins.
Hlutabréfin cru sem
fyrr að fjárhæð kr. 2 þús-
und, 5 þúsund og 10 þús-
und og hljóða á nafn.
Stjórn íslendings h.f.
ÍSLENDINGUR - 5